bakiroo

2024-04-06 09:23:34 ​Олтиннинг кескин қимматлашиши захираларимизни кўпайтирди, лекин олтин тоннажи камайишда давом этмоқда

Март ойи давомида халқаро захираларимиз қарийб 2 млрд.долларга ошиб, 34,2 млрд.долларга етган. Олтиннинг кескин қимматлашганига қарамай, захиралар қолдиғи йил боши кўрсаткичидан пастроқ қолмоқда (34,6 млрд.доллар).

Олтининг фаол сотилиши ҳисобига унинг физик ҳажми, тоннажи камайиб бормоқда. Март ойида олтиннинг физик қолдиғи 350 минг унцияга, 11,5 млн.унциягача қисқарган. Демак, ишлаб чиқарилган олтиннинг сотиб олингани ҳисобига март ойида яна 650-700 минг унция олтин экспорти юз берган бўлиши мумкин (1,4 млрд.долларгача).

Катта миқдорда олтин сотилганига қарамай, захираларнинг валюта қисми камтарроқ, 710,7 млн.долларга кўпайган ва қарийб 8,3 млрд.долларни ташкил этган.

Маълумот учун, охирги ҳафталарда олтиннинг нархи тиним билмай, янги рекордларни ўрнатмоқда. Кеча савдолар давомида 1 унция олтиннинг нархи 2330 долларгача чиққан. Ochish/sharhlash

2024-04-05 16:30:00 ​Ўзи қанақа бўлиши керак

Халқ банкидаги шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварақлари, албатта, хусусий пенсия жамғармаси эмас. Лекин 20 йил аввалги Пенсия реформаси орзулари, бозор тамойиллари асосида ишлайдиган жамғариб бориладиган пенсия таъминотига ўтиш режалари шунга етаклаши керак эди.

Бу тириклайин кўмилган ғояларни бир четга сурган тақдиримиздаям, Халқ банки айтайлик, 5 трлн.сўмлик жамғарилган маблағлар ҳисобидан бўлажак пенсионерларни юқори ва кафолатли даромад билан таъминлайдиган, ишонтирадиган, қўшимча бадалларга рағбатлантирадиган сифатли портфель шакллантирса бўларди.

Масалан, тасаввур қилинг, жамғарма портфелимиз олтинда фалонча, АҚШ долларида пустонча ликвидликдан ташқари,
топ даромадлик ва ликвидли эмитентлар Tesla, Kum Yang, Ecopro, Nvidia'дан омадли инвестициялар қилиб, шунча супердаромадлар олдик, 2023 йил даромадлилиги 20%ни ташкил этади  деб ҳисобот берилса. Лекин хатолар бўлди, бузиб ташланган Қўйлиқ бозорининг акцияларига куйиб қолдик. Микрокредитбанк акцияларига тиккан пулимиз фақат қийматини йўқотди, бир сўм дивиденд олмадик; Қайтиб Ўзбекистон эмитентларига бир тийин пул киритмаймиз, деган хулосалар эълон қилинса.

Йўқ, бу идеалда ҳам мумкинмас ҳозирги Ўзбекистон учун. Лекин ҳеч қурса, қўшни Қозоғистондаги сингари шахсий пенсия жамғармаларининг бир қисмини уй-жой ва ипотека тўловлари, даволаниш ва бошқа хусусий компанияларга инвестиция киритишга рухсат берилмаганига қандай баҳоналар бор?

Бугунги иқтисодий фаол, эртанги ўзбек пенсионерлари қариликни қашшоқликка рўпара бўлиб кутиб олмасликлари учун нима қилишлари керак? Ochish/sharhlash

2024-04-05 12:42:05 Халқ банкидаги пенсия жамғармаларимиз 2,3 баробаргача қадрсизланган 2017 йилдан жамланган инфляция ҳисобга олинса, Халқ банкида ихтиёрий-мажбурий равишда йиғилишда давом этаётган шахсий пенсия жамғармаларимиз 2,3 баробаргача қадрсизланган. Айтайлик, 2017… Ochish/sharhlash

2024-04-05 10:49:23 Халқ банкидаги пенсия жамғармаларимиз 2,3 баробаргача қадрсизланган

2017 йилдан жамланган инфляция ҳисобга олинса, Халқ банкида ихтиёрий-мажбурий равишда йиғилишда давом этаётган шахсий пенсия жамғармаларимиз 2,3 баробаргача қадрсизланган.

Айтайлик, 2017 йил бошида Халқ банкида 10 млн.сўмлик шахсий пенсия жамғармангиз бўлса, бу маблағнинг қиймати 2017 йил нархларида 4,3 млн.сўмдан кўп эмас.

Халқ банки мазкур жамғармаларни самарасиз бошқараётганини, мазмуни ўзлаштиришдан иборат зараркунанда лойиҳаларга йўналтираётганини қарор қабул қилувчилар ҳам жуда яхши тушунишади.

Ўтган йили қабул қилинган қарорга кўра, Фуқароларга жамғариб бориладиган ихтиёрий пенсия бадалларини маҳаллий фонд бозоридаги қимматли қоғозларни сотиб олишга йўналтириш ҳуқуқини тақдим этиш. Бунда, қимматли қоғозларнинг олди-сотдисидан олинадиган ва дивиденд (фоиз) шаклидаги қўшимча даромадлар фуқаролар томонидан пенсия ёшига етгунга қадар ҳам мустақил тасарруф этилиши мумкинлиги кўрсатилган эди.

Афсуски, ҳалигача бу бўйича қонунчиликка тегишли ўзгартиришлар киритилмаган. Назаримда, мазкур қарорнинг ижрога кўчмагани сабаби битта: Халқ банкининг миллионлаб ўзбекистонликларнинг шахсий пенсия жамғармаларини мустақил тасарруф этиш учун қайтариш режаси мавжуд эмас. Ochish/sharhlash

2024-04-05 07:00:03 Жамғариб бориладиган пенсия ҳисоби Халқ банкидан чиқарилиши керак

Миллионлаб ўзбекистонликларнинг иш ҳақидан йиғилиб бориладиган шахсий пенсия жамғармалари Халқ банкида сақланмаслиги керак.

Жамғарманинг, яъни пенсия жамғармасининг моҳияти йиғилаётган маблағларнинг қийматини оширишда, йўқотишда эмас. Ўзбекистонликлар мажбурий равишда Халқ банкида сақлаб келаётган шахсий пенсия жамғармалари эса аксинча, йилдан йилдан қийматини йўқотиб, сув пулига айланиб бормоқда. Банк жамғармаларга фоиз ҳисоблашни тўлиқ тўхтатган. Бунданам ёмони банк шахсий жамғариб бориладиган пенсия бўйича бирон марта ҳисобот бермаган. Қандай ҳисоб берсин, бу пуллар самарасиз ва зараркунанда лойиҳалар учун чайилган бўлса. Хусусан шахсий пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан 205 млн.долларга қурилган олигархларнинг севимли Hyatt Regency меҳмонхонаси 87 млн.долларга "хусусийлаштирилган". Мана шунақа ажойиб инвестор Халқ банки.

Молиявий натижаларига кўра, Халқ банкига қўйилган сармоя фақат қийматини йўқотади, доимий равишда қадрсизланади.

Шу маънода, Стратегия мақсадларидан ҳам келиб чиқиб, ҳеч қурса, соғлом ақлга таяниб, ҳукумат Халқ банкидан шахсий жамғариб бориладиган пенсия жамғармаларини Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ихтиёрига олиши керак. Мазкур жамғармалар молиявий соғлом, юқори маржиналикка эга ва юқори даромадли шартларни таклиф этадиган тижорат банкларига аукцион тарзида камида 5 йилга жойлаштирилиши зарур.

Бундан давлат ҳам ютади, банклар ҳам ютади, иқтисодиёт ҳам ютади, энг асосийси, фуқароларнинг ишончи ҳам қайтади. Ochish/sharhlash

2024-04-04 16:54:00 Сирожиддин Саййид Юнусобод деҳқон бозори ҳақида ҳам шеър битадими?

Алоқабанкнинг қанақадир "хорижий" инвестор билан Юнусобод деҳқон бозори ўрнида 8 қаватли мажмуа қуриши Ўзбекистонда мулк ҳуқуқи қанақа абгор ва аянчли ҳолга келиб қолганини ҳам кўрсатади.

Эътибор беринг, бозорни 8 қаватли қилиб қайтадан қуриш таклифи бозорнинг ўзидан эмас, унга умуман алоқаси йўқ Алоқабанк ва номи аниқ бўлмаган инвестордан чиқмоқда. Маълумот учун, Юнусобод деҳқон бозори Акциядорлик жамияти ҳисобланади. Масалан, кеча бўлиб ўтган умумий йиғилишда, қанақадир 8 қаватли бозор масаласи, қанақадир Алоқабанк ва унинг "хорижий шериги"нинг таклифи кун тартибида бўлмаган. Айтгандек, Юнусобод деҳқон бозори Алоқабанкдан каррасига рентабеллироқ жамият ҳисобланади.

Тасаввур қилинг, кичкина бўлсада, уйингиз ё дўконингиз бўлса-ю, шу уйингиз ўрнида қанақадир банк ва шотир "инвестор" келиб, кўп қаватли сарой қураман деб турса.

Нормал, дордан қочмаган, репутацияси бор инвестор шундай қиладими? Яъни "хорижий"муш. Номи борми ўша инвесторнинг? Нега уяласизлар айтишдан?

Эҳтимолки, бу 8 қаватли бозор лойиҳаси қарийб 5 гектарлик ерни эгаллаб олиш йўлидаги дастлабки қадам холос. Бу йўлда, мулкчилик ҳуқуқига ҳам, акциядорлик жамиятлари фаолиятининг оддий талаблари ва процедураларига ҳам тупуриб қўйилаверади.

Бир ой аввалги кейс, "Қўйлиқ бозори" акциядорлари бозорнинг ихтиёрий тугатилишига қарши бўлишганига қарамай, бозорни тугатворишгани каби иш тутилади, масалан.

Ўзи "Юнусобод деҳқон бозори" АЖ мулки ўрнида қонунларни бузмасдан 8 қаватли мажмуа қурилиши мумкинми?

Албатта, мумкин. Бунинг учун ё "Юнусобод деҳқон бозори" АЖнинг ўзи акциядорлари қарори билан ўз ёки қарз маблағлари ҳисобига бу лойиҳани амалга ошириши мумкин. Ёки бўлмасам, "Юнусобод деҳқон бозори" АЖнинг улуши ва мол-мулки, ер майдони бозор баҳосида баҳоланиб очиқ аукционга чиқарилиши варианти ҳам бор. Бу аукционда Алоқабанк ва унинг "хорижий" шериги ҳам иштирок этиши ва очиқ савдода мусобақалашиб, ғолиб бўлса, оши ҳалол бўлсин. Қурсин ўша сотиб олинган майдонга 8 қаватли мажмуани. Ҳисобга олиш керакки, шу бозор ҳудудида бир сотих ер 50 минг доллардан кам эмас, демак, бозор ўрни ер майдонининг ўзи камида 25 млн.долларга етади.

Дарвоқе, ер майдонларини атайин қолдирилган лазейкалар орқали эгаллаб олишга чек қўйиш вақти етмадими? Балки фақат дўстлар ва чўнтаклар фойдаланаётган тирқишларни ёпармиз ва ерни фақат очиқ аукционларда сотармиз? Бюджетимиз тешилиб ётган вақтида айни керакли қадам бўларди. Ochish/sharhlash

2024-04-04 12:48:32 Уйғонган банкирлар баланд-баланд бинолар қуради

Газетанинг ёзишича, Алоқабанк 40 млн.долларга Юнусобод бозори ўрнида ер остига икки қават, жами 8 қаватли қилиб бозор қуради. Ўзсаноатқурилишбанк эса 40 млн.долларга Яшнобод филиали ўрнида 21 қаватли осмонўпар бино бунёд этишга киришади.

Ҳукумат назоратидаги Алоқабанк ва Ўзсаноатқурилишбанкнинг бино қуришга иштиёқмандлиги биринчи марта эмас. Ҳар икки банк Тошкент ситида Хитой банкларидан олинган кредитлар ҳисобига қиймати 150 млн.долларгача етган бинолар қуришган. Норасмий хабарларга кўра банклар ситидаги биноларини сотиб, яна ўзлари шу биноларни ижарага олишлари ҳам мумкин. Шунингдек, мазкур банкларнинг Янги Тошкентда бинолар қуриш режалари мавжуд.

Банкларнинг кўчмас мулкка инвестициялари (бу нафақат қурилиш ва эгалик, кўчмас мулк ва қурилишга кредитларни, инвестициялар, бошқа қаттиқ харажатларни ҳам ўз ичига олади) молиявий самарадорликни кескин ёмонлаштирадиган омиллардан ҳисобланади. Шунинг учун Базель қўмитаси талаблари асосида Марказий банклар тижорат банкларини кўчмас мулкка ружуъ қўйишини тийиб туришга ҳаракат қилади. Чунки бундай фаолият нафақат банкнинг ўзи учун, бутун молия тизими учун баҳолаб бўлмас диспропорционал оқибатлар яратади.

Замонавий банкчиликда меъердан ортиқ бинолар ва кўчмас мулк банкларнинг бозор нархини оширадиган эмас, пасайтирадиган омил деб кўрилади (ҳар икки банкни хусусийлаштириш режалари мавжуд). Энг самарали банклар кўчмас мулкка эгалик қилмасдан фаолият кўрсатиш моделини ўзлаштиришган.

1 март ҳолатига, Алоқабанкнинг асосий воситалари ва бошқа кўчмас мулклари 2,5 трлн.сўмга яқинлашган (устав капиталидан 2,1 баробар кўп). Ўзсаноатқурилишбанкда 3,4 трлн.сўмдан ошган (устав капиталининг 74 фоизи).

Бу ҳисобга кўчмас мулк қийматига қўшилмаган харажатлар киритилмаган. Ўзи бу бўйича пруденциал нормативларнинг шаффоф ва тўғри ҳисобланишига кўз юмиб келинади.

Ўзбекистоннинг иккита йирик давлат банкининг мазкур режаларига нисбатан Марказий банкнинг муносабати маълум эмас. Ochish/sharhlash

2024-04-04 11:27:03 ​Индинга, 27 мартдан бошлаб иситиш ва иссиқлик тарифлари оширилади Тошкент шаҳар ҳокимлиги эртага 26 март кунидан 2023-2024 йилги иситиш даври якунланишини эълон қилди. Мазкур ахборот нафақат иситиш мавсуми якунланаётганини, балки янги оширилган тарифлар… Ochish/sharhlash

2024-04-04 10:41:14 Бюджет дефицити халқ учунми?

Бюджет дефицити ошган сари ўзбек чиновниклари камхаржроқ бўлади, ҳар бир тийинни ҳисобига боришга ўтилади, харажат ва лойиҳаларнинг иқтисодий самарадорлиги талаби кучаяди, деганлар қаттиқ янгилашади.

Бюджет дефицити бу ўқитувчилар учун, дўхтирлар учун, пенсионерлар учун, фаррошлар учун, фельдшерлар учун.

Олтиннинг 2300 долларга, миснинг 9400 долларга ошишидан тушган қўшимча триллионлаб даромадлар учун шиширилган ва қавати ошган лойиҳалар ҳам аллақачон тайёр қилиб бўлинган бўлса керак. Ochish/sharhlash

2024-04-04 09:09:37 Трансформация нима бўлди?

Ҳар гал банкларнинг давлатдан, давлатнинг банклардан узоқлашиши ўрнига тобора чатишиб кетиши тўлқинлари юз берганда, 4 йил аввал қабул қилинган Стратегия эсга тушади.

Айнан шу Стратегия кўра, давлат банклари ҳукуматнинг пала-партиш, самарасиз ва зарарли топшириқларини бажарадиган шотирлигидан чиқарилиб, бозор субъектига айлантириш кўзда тутилмагандими? Айнан шу стратегияга кўра Трансформация учун ўтган йилларда юзлаб миллиард, балки триллионлаб маблағлар сарфланмадими? Йиллик оклади 100 минг доллардан бошланадиган консультант ва маслаҳатчилар жалб қилинмадими? Ҳозир давлат банклари қаерда турипти? Қаердан чиққан бўлса, ўша жойига қайтиб қолмадими?

Хўп, Стратегия бўйича Халқ банкини хорижий стратегик инвесторларга сотиш вазифаси ўша пайтдаёқ рўё экани ҳамма биларди. Лекин ўтган 4 йилда давлат томонидан киритилган капиталнинг ярмидан кўпини утилизация қилиб, емириб юбориш мақсади бўлмагандир?

Ё трансформациядан мақсад ўзи арзон ва сифатсиз бошқарувга эга бўлган давлат банкларини йўл-йўлакай миллиардлаб пул ўзлаштириб бир тийинга қиммат активларга айлантиришмиди?

Молиявий саводхон, ҳисоб-китоби бор, давлатга қарам бўлмаган фуқаро ёки тадбиркор Халқ банкигаям, Микрокредитбанккаям яқинлашмайди. Масалан, мен қадам босмайман.

Лекин Халқ банкида ихтиёрий мажбурий равишда ўзбекистонликларнинг жамғариб бориладиган пенсия маблағлари ҳалигача сақланмоқда. Мен ҳам шуларнинг бириман. Ваҳоланки стратегияга кўра, ушбу маблағлар аллақачон Молия вазирлигига ўтказилиши керак эди. Шахсан мен йилдан йилга реал қиймати кўпайиш ўрнига қадрсизлантириб бораётган жамғариб бориладиган пенсия маблағларининг Халқ банкида сақланишини истамайман. Ochish/sharhlash