bakiroo

2024-05-15 11:42:19 "Ички ва ташқи хатарлар сақланиб қолмоқда"

Халқаро валюта жамғармаси 2024 йилги Маслаҳатлашувлар доирасида Тошкент шаҳрида бўлиб ўтган муҳокамалар якунлари бўйича миссиянинг расмий баёнотини эълон қилди.

Муҳим иқтисбослар:

"Машина ва ускуналар импортининг тез суръатда ўсиши (уларнинг бир қисми вақтинчалик характерга эга), пул ўтказмалари ҳажмининг 2022 йилга нисбатан қисқариши, ташқи қарзлар бўйича фоиз тўловларининг ошиши ва чет эл улуши бор корхоналар даромадларининг репатриация қилиниши каби омиллар таъсирларининг олтин экспортига нисбатан юқори бўлиши тўлов балансининг жорий операциялар ҳисоби тақчиллигининг ЯИМга нисбатан 2020 йилдаги 3,5 фоиздан 2023 йилда 8,6 фоизгача ошишига сабаб бўлди".

"Ташқи шароитлардаги юқори ноаниқликлар хатарларнинг ошишига олиб келади. Ташқи хатарларга Россиянинг Украинада олиб бораётган уруши авж олишининг геоиқтисодий оқибатлари, товарлар нархларининг ўзгарувчанлиги ва жаҳон иқтисодиёти ўсиш суръатларининг кескин пасайиши кабилар киради. Ички хатарларга фискал консолидациянинг режалаштирилганидан кўра секинроқ бўлиши, банклар балансларининг заифлашиши, давлат банклари, давлат корхоналари ва давлат-хусусий шериклик (ДХШ) битимлари бўйича шартли мажбуриятларнинг юзага келиши кабилар киради".

"Миссия давлат-хусусий шериклик битимлари билан боғлиқ хатарларнинг олдини олиш мақсадида давом этаётган инвентаризация натижаларини ҳисобга олган ҳолда давлат қарзи тўғрисидаги қонунга мувофиқ ДХШ лойиҳалари бўйича кафолатларнинг юқори чегарасини белгилашни тавсия қилади".

"Валюта курсининг мослашувчанлиги янада оширилиши шоклар таъсирини камайтиришга ва захираларни барқарор сақлашга ёрдам беради".

"Активлар сифати ва хатарларнинг мустақил равишда баҳоланиши ҳамда активларни таснифлаш стандартлари такомиллаштириши, директив ва имтиёзли кредитлаш ҳажмларининг босқичма-босқич камайтирилиши, шунингдек, валюта тушумига эга бўлмаган корхоналар учун чет эл валютасида молиялаштириш чекланиши керак".

"Давлатга тегишли банклар тижорат асосида ишлайдиган самарали тизимларга ва бошқарув тузилмаларига эга бўлиши керак. Барча нотижорат фаолият турларини бюджетга ўтказиш зарур ёки бюджетдан тегишли харажатларни қоплашнинг шаффоф усулини яратиш керак". Ochish/sharhlash

2024-05-12 17:06:18 Ўзбекистон ижтимоий соҳада Хитой тажрибасини ўрганмоқда

Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги делегацияси Хитойга ташрифи давомида учта муассаса фаолияти билан танишди. Бу ҳақда агентлик директорининг биринчи ўринбосари маълум қилган.

Хитой агентлик ҳамкорлик қилаётган ягона давлат эмас. Лекин эндиликда улар қаторига қўшилгани қувонарли, албатта. Делегация Шанхай Болалар тиббиёт маркази, Вояга етмаган болаларни ҳимоя қилиш маркази, Шанхай реабилитация ускуналари кўргазма марказида бўлган.

Агентлик раҳбарияти бу каби марказлар тажрибасини ўрганиш орқали адолатли ва инклюзив жамият қуриш мумкинлигини айтган. Тез орада ушбу соҳада ҳам ҳамкор давлатлар янада кўпайишига ишонса бўлади. Тажриба ҳамиша ривожланишга олиб келади. Ochish/sharhlash

2024-05-12 12:48:07 Ўзбекча "хусусийлаштириш" қарз ва зарарга киргазиб сотиш деганими?

Lolazor'нинг навбатдаги сонида кун тартибидаги бошқа кўплаб мавзулар қатори хусусийлаштириш масаласига ҳам тўхталдик.

Хусусийлаштириш рўйхатига тушган активлар рўйхатига кўз ташлаб ҳаёлга фақат бир гумон келади: қарз ва захиралар ҳисобидан юз миллиардлаб, триллионлаб пул тикиб, самарасиз лойиҳалар орқали пул ўзлаштириш ва кейин уларнинг ўзбекча усулда "хусусийлаштириб", сўроқ саволли ишларни ёпди босди қилвориш янги методичкага айланган кўринади.

Шу контекстда Тошкент металлургия заводи, Деҳқонобод калий заводи ва Solk avia'ни алоҳида эсладик.

Сиз нима деб ўйлайсиз, триллионлаб қарз ва захиралар сарфланган ва энди "хусусийлаштиришга" чиқарилган ушбу активлар сарфланганининг ҳеч қурса ўндан бирига сотиладими? Ё Ўзбекча "хусусийлаштириш оталари"нинг ёқимли дизайни бўлган ёпиқ қарорлар билан текинга топшириладими? Ochish/sharhlash

2024-05-12 09:00:38 Нега бошқа махсус иқтисодий зоналар IT Park'дан ўрнак олмайди?

Махсус иқтисодий зоналар ташкил этиш ёки резидентга айланиб олиш имтиёз ундирадиган воситага айланиб қолган ҳақида жуда кўп тўхталганмиз. Зоналарга кирволиш бор, у ердан чиқариш йўқ. Фалон имтиёзхўр резидентлик талабларига жавоб бермай, лойиҳа мажбуриятларини бажармаган паразит субъектлар махсус иқтисодий зонадан чиқарилипти, деган ахборотларга кўзингиз тушмайди (чунки уларнинг бегонаси йўқ, шартли айтганда, қайсидир бири ҳокимники, қайсидир бири вазирники). Резидентларнинг ҳам, зоналар дирекцияларининг ҳам ҳисобдорлиги ноль даражада.

Тепадаги эгаси ё ҳимоячиси йўқ бизнес устидан турли тажрибаларни хуш кўрадиган солиқчиларимиз ҳам негадир махсус иқтисодий зоналарни четлаб ўтишади (бюджет тешилиб ётган вақтда эътибор қаратишнинг айни вақти).

Лекин Ўзбекистонда ўзининг қоидалари ва талабларига ўзи амал қиладиган, резидентларини доимий мониторинг қилиб, инвентаризациядан ўтказиб турадиган зона бор: бу IT Park. IT Park ҳар йили юзлаб янги резидентларни ўз сафига қабул қилади. Лекин ҳар йили ўнлаб, юзлаб субъектлар фаолият турлари бўйича ишламагани, мажбуриятини бажармагани, ҳисобдор бўлмагани учун IT Park резиденти мақомидан чиқарилади.

Ўзи тизим шундай ишлаши керак.

Балки муаммо махсус иқтисодий зоналар бошқаруви, яъни дирекцияларидадир? Балки масала зоналар бириктирилган вазирликдадир? Ochish/sharhlash

2024-05-11 13:38:20 Қирғиз сомининг босиб чиқариш қиймати қанча?

Қирғизистон Миллий банки раисининг қайд этишича, Марказий осиёдаги энг барқарор валюта қирғиз соми купюраларини босиб чиқариш купюралар номинали қийматидан ошмайди.

Қирғиз соми ҳозирда Франциянинг Oberthur Fiduciaire ва американинг Crane Currency компанияларида босиб чиқарилмоқда экан.

Эслатиб ўтамиз, Қирғизистон Марказий осиёда биринчи бўлиб, 1993 йил 10 майда ўзининг миллий валютасини муомалага чиқарган. Турли хотираларга кўра, ўша пайтдаги Қирғизистон Президенти Акаевнинг маслаҳатлашмасдан қилинган бу ҳаракатларидан Каримов ва Назарбоевлар анча дилгир бўлишган. Ochish/sharhlash

2024-05-11 09:39:34 Учинчи имконият

Кечаги йиғилишда январь-март ойларида меҳнат миграциясидан 58 минг нафар, апрелда 57 минг нафар фуқаромиз қайтиб келгани, йил охиригача яна 250-300 минг нафари қайтиши прогноз қилинаётгани айтилди.

Худди шу каби жараёнлар янги даврда 2020 йил падемия даврида, кейин 2022 йил баҳорида уруш бошлангач кузатилган эди. Ўтган икки сафар ҳам вазият барқарорлашгач, меҳнат мигрантларимизнинг шимолга қараб йўл олиши яна давом этаверган эди. Гўёки шу билан муаммо ҳам сўрилиб кетгандек эди.

Бу сафар қандай бўлади. Меҳнат миграциясининг бир неча ўн йиллик концентрациялашган вектори узил-кесил ўзгарадими? Муаммо ўлароқ кўрилаётган ҳолат аслида бизга берилаётган навбатдаги имконият экани тушуниб етиладими?

Қайтган ва яна қайтадиган мигрантларимизнинг қанчасига Давлат раҳбари алоҳида урғу берган тартибли ва хавфсиз меҳнат миграцияси имконли соғлом давлатларга йўл очилади? Визасиз режимни кенгайтириш ва осонлаштириш бўйича қандай режалар бор? Бизнинг шимолдан узоқроқ бўлишимизни самимий истовчи давлатлар бизга бу борада қандай ёрдам кўрсата олишади?

Давлат ишчи ўринлари ярата олмаслиги ва яратмаслиги кераклиги тушуниб етилдими? Асосий ишчи ўринларини яратаётган кичик бизнесга, эркин тадбиркорликка босимлар ортмайдими? (кўпчиликда шундай хавотирлар бор). Қош қўяман деб, кўз чиқариб қўйилмайдими? Ochish/sharhlash

2024-05-10 16:29:12 “Silk Avia”ни ясашдан мақсад миллиардлаб пул ўзлаштириш, кейин "хусусийлаштириш"дан бошқа нарса бўлиши мумкинми?

Курбанов “Silk Avia”нинг самолетлари бешсоатлаб аэропортга қантариб қўйилганидан, бу орада минглаб йўловчилар ва туристлар самолетга чипта тополмай, азоб чекаётганидан жиғибийрон бўлмоқда. Ростанам содда ёки ўзини соддаликка солаётган Курбанов буни Silk avia'да раҳбарият ўзгарганига боғламоқда.

Гап шундаки, Silk avia тузилган вақтда, ҳозир ҳам мақсадлар маҳаллий қатновлар самарадорлигини ошириш бўлмаган. Бу шунчаки фасад восита. Аввал юз миллион долларга самолетлар сотиб олиш ва бюджет ўзлаштириш учун, кейин эса бюджет ўзлаштирилиб миллиардлаб зарар кўриш учун.

Эндиги мақсад Silk avia'ни ўтган йилиёқ прогноз қилганимиздек,
30 тангага инвестицион мажбурият билан "хусусийлаштириб" юбориш. Ишонинг, Давактив ҳар қандай қиммат активниям сувтекинга ёки қайсидир чўнтакка яширин қарор билан текинга топширишни қойиллатади. Ochish/sharhlash

2024-05-10 13:15:00 Тошкент аэропорти энди Чинозга кўчирилмайдими?

Ўзбекистон ҳукумати 1989 йилдан 2023 йилгача бўлган даврдаги нақ 493та қарорни бекор қилмоқда.

Рўйхатда ўтган 35 йилда Ўзбекистоннинг камида 6та бош вазирлари имзолаган жуда қизиқ ҳужжатларни кўришингиз мумкин. Биринчи ҳужжатданоқ сизда саволлар пайдо бўлади, масалан, 1989 йил 31 мартдаги Компьютер ускуналарини тарқатиш қарори ЎзССР Президенти ҳузуридаги Вазирлар маҳкамаси томонидан имзоланган. Айтиш керакки, бу пайтда на Президент лавозими, на Президент ҳузуридаги Вазирлар маҳкамаси бўлган (Президент лавозими ва унинг ҳузурида Вазирлар маҳкамасини тузган Ислом Каримов ҳали Қашқадарёда обком эди).

Яна рўйхат бўйича пастга тушиб, 1991 йилда Муҳаммадбобур Маликовга шахсий устама белгилангани (ҳозир ҳам айрим пўрим вазирларга алоҳида осмон устамалар белгиланади), 1995 йилда пахта ҳосили қўшиб ёзилганлиги (ҳозир ҳам бу шармандачиликдан воз кечилмаган), 2017 йил пахта ҳосилини етиштиришдаги камчиликларга йўл қўйган Наманган ва Бухоро вилоятлари ҳақидаги қарорларга кўзингиз тушади.

Лекин бекор қилиниши кўрсатилган қарорларнинг энг қизиғи бу "Тошкент аэропортини кўчириш ҳақида"ги қарордир. 1992 йил 24 июлдаги мазкур Қарорни ўша пайдаги ҳукумат раиси Ислом Каримов эмас, унинг биринчи ўринбосари Исмоил Жўрабеков имзолаган.

Унга кўра, 3-вариант бўйича Тошкент шаҳридан 45 километр жануби-ғарбда ва Чиноз шаҳридан 12 километр шимолда жойлашган ер участкасини танлаш тўғрисидаги қарори тасдиқланган.

Қизиқки, Қозоғистон Республикасининг Чимкент вилояти раҳбарияти билан аэропорт комплексининг бир қисмини Қозоғистон Республикаси ҳудудида жойлаштириш масаласини ишлаб чиқиш ҳам кўзда тутилган.

1993 йил 1 октябргача «Тошкент» аэропортини шаҳар ташқарисига кўчиришнинг техник-иқтисодий асосланишини ишлаб чиқиш топширилган.

Қарангки, орадан 32 йил вақт ўтган бўлишига қарамай, бу қарор шундай ётган, балки ҳамманинг эсидан чиққан, балки қайсидир тумбочкадан чиқиб келган.

Элас, элас эслайманки, 1992 йил ёзида Халқ сўзида тахминий қимйати 250 млн.долларлик янги аэропорт қурилиш ҳақида мақола ҳам чиққанди. Балки Тарихий карточка канали, ўша даврдаги нашрларни титкилаб ўрганиб кўрар? Ҳалигача қурилмаган янги аэропорт ҳақида нималар деб ёзишган экан? Ochish/sharhlash

2024-05-10 09:27:30 Хитойлар Самарқанд ва Жиззахда шамол станцияси қуради, кафолатли харид нархи очиқланмаган

Хитойнинг Universal Energy компанияси Самарқанд ва Жиззах вилоятларида қуввати 250 МВтдан бўлган иккита шамол электр станцияси қуради. Инвестицияларнинг умумий қиймати 250 млн.доллардан, 500 млн.доллар деб баҳоланган.

Лекин тўғридан тўғри танланган инвестор тендер асосида аниқланган бошқа лойиҳалардан фарқли ўлароқ мазкур лойиҳа бўйича хитойлардан электр энергияси қанчадан сотиб олиниши белгиланмаган. 3 центданми? Ёки ўртача бозор баҳосидан 3 карра қимматроқ, 10 центдан?

Лойиҳа доирасида мажбуриятларни бажарилиши учун атига 9 млн.долларлик банк кафолати талаб қилинган (хорижий банк бўлиши ҳам шарт эмас). Солиштириш учун, Қашқадарёдаги худди шу қийматдаги қуёш станцияси қурилиги бўйича мажбуриятларини бажарилиши учун 60 млн.долларлик хорижий банк кафолати талаб қилинган.

Қизиқ, бағрикенглик билан қаралаётган бу "хитойлик инвесторлар" ким экан а? Компаниянинг рус тилида юритиладиган расмий сайтига кўра, унинг асосий лойиҳалари Қозоғистон билан боғланган.

250 млн.долларлик Лойиҳани амалга ошириш учун тузилган PEAK WIND BETA МЧЖ ва PEAK WIND ALPHA МЧЖнинг устав капитали 400 млн.сўмданни ташкил этади. Ochish/sharhlash

2024-05-09 12:35:12 Лаънати уруш бўлмаганида 50 миллион бўлардик

Муҳримбой 1965 йилдан 2013 йилгача ҳар 24 йилда 10 миллионга кўпайганимиз ҳақида ёзмоқда.

Нуфусимиз янаям кўпроқ бўлган бўлардик ва аллақачон 50 миллионлик миллатга айланардик, агарда бизники бўлмаган ўша лаънати уруш бўлмаганида. Уруш арафасида Ўзбекистоннинг аҳолиси 6,8 миллион бўлган. Ушбу кўрсаткичга фақат 13 йил ўтиб, 1953 йилда қайтадан чиқилган. Ундаям шимолдан қочоқларнинг катта кўчиши ҳисобига.

Дарвоқе, бугун 37 миллиончи ўзбекистонлик дунёга келади. Бугун дунёга келаётган янги ватандошларимиз эркин, фаровон, ҳуқуқий, демократик давлатда, яъни орзудаги Ўзбекистонда яшашсин, деб ният қилдим. Ochish/sharhlash