SAHRO | Roman

2022-09-26 23:49:06 SAHRO | Roman | 28-bob (2-qism)

Mustafo Yusuf
Abdukarim Mirzayev Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:12:45 SAHRO | Roman | 28-bob (1-qism)

Mustafo Yusuf
Abdukarim Mirzayev Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:12:03 SAHRO | Roman pinned «Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ! «Саҳро» романи мухлислари! Якунлаб, асарни муаллиф китоб шаклида эълон қилишни режалаштирган. Шу муносабат билан график дизайн усталарига эълонимиз бор. «Саҳро» романи Сиз тайёрлаган муқова билан чоп этилиши…» Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:41 Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу зикрлар топшириғини бергач, ўринларидан турди. Денгиз ҳам ўрнидан турмоқчи эди – қуввати етмади, халифа икки қўли билан унинг билакларидан ушлаб ёрдамлашди. Бу бақувват қўллар эди. Буюк Инсон вужудидан тошиб порлаб турган файз, қувват Денгизнинг томирларига қон каби оқиб кирди.
Даврадагилар бир овоздан: “Муборак бўлсин!” – дедилар. Бу буюк халифадан дарс олиш ва унга қасам ичиб байъат бериш саодати қаршисидаги қутлов эди.
“Мени бағрингизга босинг...” – Денгиз шундай дедию, бошини ҳазрати Умарнинг елкасига қўйди ва ҳушидан кетди...
Ҳушига келганида у очиқ дарё юзасида сузиб борар, тўлқинлар уни кафтида авайлаб соҳилнинг қучоғига қўймоққа шайланаётган эдилар.
Денгиз жисми сув ичида ҳарорат билмас ҳолга келганлигини билди. На иссиқ, на совуқни сезар, гўё барча сезгилар ўлгандек эди.
Дарёнинг бўйи майин қум. Дарё ўзанига сиғмасдан қумлоқ қирғоқ ювиб оқади. Ёки икки соҳилга лабларини қўйиб, тўймасдан ўпиб оқади.
Майин қум ҳовучига тушган Денгизнинг тинкаси қуриган. Ёнбошлаб ётган бўлса, чалқанча тушишга мажоли йўқ. У соҳилга келиб тушган чоғ тонг ёришган, қуёш машриқ бўйлаб ўз ҳукмронлигини ўрнатиб, осмон тоқига тулпор чоптириб келаётган палла эди. Қуёшнинг нур бармоқлари йигитнинг юзларини силади. Денгиз қаърига чўкиб, ер ости дарёсидан оқиб Дажла соҳилига келган Денгизнинг бутун вужуди, балки ичаклари ҳам тозалаб ювилган, ҳатто ҳужайраларида ҳам кирлик қолмаган эди. Онги карахт, сўзлашга, сасланишга-да заиф ҳолда ётаркан, тонг сабоси Бағдод боғларидан лаб очган ғунчаларнинг, Кемах тоғларидан чечакларнинг нафасларини олиб келиб димоғига тутди. Юраги заиф урса-да, яшаш учун сафарбар – енгилмаслик йўлида етти қават осмон устига ҳам қанот қоқиб парвоз этишга шай эди.
Шундай эди, аммо у ҳамон кўмакка муҳтож. Инграниб кўкка боқди. Дажла унинг оёқларини ювиб кетаверди. Осмон – мовий. Қанот қоққан бургут ерга ўткир нигоҳларини тикиб учади. У ўзига ўлжа излаяптими ёки ўзи ҳукмронлик қилаётган ҳудудларга душман беадабларча қадам босмадими дея текшираётирми?!
Сал қуйида эса тўрғайлар, қалдирғочлар вижирлайди. Тонг шукуҳи еру самони қоплаган.
Қум тонг бўлишига қарамай илиқ эди, унинг тафти Денгизнинг борлиғи бўйлаб ўрлади. Кўкка қараб кўзлари толиққан йигит ўнгга ёнбошлашга тиришди. Қувватини жамлаб ўнгга ўгирилди. Чарчоқ устун келиб кўзларини юмди. Бир неча лаҳза ўтиб у томон кимдир келаётганини фаҳмлади. Фаҳм нигоҳлари англади, аниқроғи.
Кўзини очди ва ёғоч кавуш кийган оёқни кўрди. Барваста, юзлари қизил, соқолига оқ оралаган, бошида яшил салла, эгнида кенг ридо танасини ўраган, изори остидан кенг шалвари кўзга ташланиб турган инсон унга яқинлашди. У Денгизнинг бошига ўтирди. Унинг тириклигини билди. Пешонасига қўлини қўйди.
– Яхшимисан, болам? – деди меҳрибон сас билан. Денгиз кўзларини “ярқ” этиб очди. Бу ақлли кўзлар эди. Унда на ҳорғинлик, на умидсизлик! Унинг ёнига келган одам эса давом этди. – Тушимга ҳазрати Умар етти кунки киради, Дажла бўйига бор деб айтади. Тонгдан келиб шомгача ўтираман. Сўнг қайтаман. Яна амирулмуслимин тушимга киради. Дажлага бор дейди. Ул зот сенинг келишингни айтганми эдилар? Исмим Язид. Боязид ҳам дейдилар. Бистом шаҳрини биласанми? Боязид Бистомийман.
Денгиз бундай шаҳар номини умрида эшитмаган эди. Билмасди. Шу онда Боязид Бистомийдан ёшроқ, навқиронроқ бири кўринди.
– Устоз, дарё бўйига кетганингизни тахмин қилгандим, – деб келарди у. Боязид Бистомий унга ўгирилди:
– Болам, бу йигитни даргоҳга олиб борамиз, замбил келтиринглар. Тезроқ.
Денгизни замбилга солдилар. Замбил оҳиста тебраниб йўлга тушди. Денгизни уйқу босди. Ухлаб қолди.
Боязид Бистомий эса ундан кўз узмай қараб борарди. Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:41 Барча билан сўрашиб бўлгач, тўрдаги зот ёнига чорлади:
“Сен менинг ўнг томонимга кел”, – деди. Денгиз айтилган жойга борди. Сўнг барча яна ўз ўрнига чўкди. Барчанинг кўзи Денгизда эди.
“Сен қаерда эканингни айтай, болам, – деди унга ёнидан жой берган зот. – Сен асҳоблар даврасидасан. Менинг исмим Умар, бу Усмон, бу эса Али, бу эса Толҳа, бу Саъд, бу Зубайр, бу Абу Убайда, бу АбдурРаҳмон, Саиъддир. Сени кутиб олганнинг исми Холид, айтган бўлса керак”.
Денгиз бу исмларни ҳали эшитмаган эди. Аммо ҳар бир исм юрак уришларига ҳамоҳанг қалби тубига бориб ўрнашди.
“Денгиз! – Умар, Аллоҳ ундан рози бўлсин, шиддат билан сўз бошлади. Бу шиддат ичига эса қуёшдек муҳаббат сингиб кетган эди. – Билки, Аллоҳ оламни яратган ягона Зотдир. Унинг элчиси эса Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламдир! Биз ул Зот алайҳиссаломнинг хизматкорлари, издошларимиз. Сенинг зиммангга юкланган ишдан ўзимиз хабар бермоқ учун қошимизга чорладик”.
Денгизни титроқ тутди. У ўзини тутишга ҳар қанча тиришмасин ҳеч ўзини ушлай олмади. Кўзидан қанот қоққан қушдек учган ашк томчилари энди унинг ихтиёрида эмасди. Ўрнидан туриб ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг тиззаларига тиззасини қўйди.
“Ҳазратим, менга йўл кўрсатинг! Зулматларда қолиб кетдим! Ёрдам беринг, Ҳазратим!” – деди овози титраб. Шу онда Денгиз ақлини буткул йўқотди. Бўлаётган воқеаларни идрок эта олмас, қалб сўзлай бошлади.
“Сенга йўл кўрсатмоқ бизнинг вазифамиздир, – деди ҳазрати Умар. – Ҳеч нарсадан қўрқма! Аллоҳ Сенинг Дўстинг, Ёрдамчингдир! Аллоҳнинг дини Еру осмонда биттадир! Самовот ҳам, ғайбиёт ҳам, Ер остию усти ҳам – барчаси Роббимиз азза ва жалланинг динига таслимдир. Бунга таслим бўлмаган, Аллоҳнинг йўлидан юрмаганлар мангу бадбахтлик ичидадир! Сен Роббига таслим бўлган инсонсан! Аллоҳ сен биландир!”
Денгиз икки қўлини ҳазрати Умарга узатди. Халифа унинг қўлларини маҳкам ушлади.
“Гуноҳлардан четда бўл! Гуноҳларга яқинлашма! Тавба қил! Тавба қил! Роббимизнинг динини ўрган! Ибодатга маҳкам бўл! Аллоҳ бирдир, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳнинг сўнгги пайғамбаридирлар, барча набийлар султони, танланган банда, ҳабибуллоҳ ва халилуллоҳдирлар!”
Денгиз ҳазрати Умарнинг қўллари орасидаги қўлларига қараб юраклари қинидан чиққудек урарди. Кўзёш эса у билан иши йўқ – қоядан пастга ўзини отган шаршара каби юзини ювар, яқиндагина чиқиб юзини қоплаётган кўркам ва сийрак соқолига бориб, мўйлар орасидан ўтиб, тиззаларига томчилаётган эди. У халифанинг ҳар бир гапини унга эргашиб қалби билан такрорлаб, қасам ичди: “Аллоҳнинг изни билан гуноҳлардан четда бўламан! Аллоҳнинг марҳамати ва ҳифзи билан гуноҳларга яқинлашмайман! Роббимнинг лутфи ила тавбани асло тўхтатмайман! Роббимнинг ёрдами билан ибодатда мустаҳкам тураман! Қасам ичиб гувоҳлик бераманки, Муҳаммад мустафо Расулуллоҳдир, соллаллоҳу алайҳи ва саллам! Ул зот алайҳис салоту вас салом Аллоҳнинг сўнгги пайғамбари, барча набийлар султони, танланган банда, ҳабибуллоҳ ва халиллуллоҳдирлар! Мен Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлига ҳаётимни, борлиғимни, танимни, жонимни, қалбимни, ақлимни, руҳимни фидо этаман! Мавжудиятимни Аллоҳнинг йўлига бахшида этаман ва бунда собит бўлмоқ учун Роббимизнинг ёрдамига ҳамиша кўз тутаман, Ундан розилик ва қўллов кутиб ўтинаман! Танамдаги бир жонимни, агар мингта бўлса ҳар бирини Роббимнинг йўлида бахтиёрлик, шодлик, севинч ила топширишни дуолар қилиб сўрайман!”
“Сенга фарздан бўлак беражак вазифаларим бор, – деди ҳазрати Умар. – Ҳар куни қалбингни тасаввур эт ва Аллоҳни тўхтовсиз зикр қил! Фажр намозидан сўнг...”
Денгиз бир қанча зикрларни ҳазрати Умардан қабул қил. Бошларини эгдики, узоқдан кўрганлар у халифанинг кўксига бошини қўймоқда деб ўйлашлари аниқ эди. Аммо ҳар бир калимани тинглаб юрак-юрагига жойлаш ва ёддан чиқариб юбормаслик учун эгилаётган эди. Зотан, у ўз ҳолидан ҳам ғофил эди. Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:40 Бизлар қуруқ ерни кўрамиз. Ер устидаги кўл, денгиз ва дарёларни кўрамиз. Уларда чўмиламиз. Сувларини ичамиз. Аммо шу тупроқ қаърида ҳам денгизлар ва дарёлар сассиз оқишини тафаккур этмаймиз. Балки тасаввурга сиғдира олмаймиз. Ҳолбуки, Ер остида улкан сув ҳавзалари, ҳатто океанлар мавж уради. Улар ўзанларни тўлдириб оқади. Тўлқинланади. Улар ўз чегараларини бузмайдилар. Ҳатто бу сувлар ичида жонзотлар яшайди. Бу сувлардан айримлари булоқ бўлиб тоғларнинг бағридан ташқари оқиб чиқади. Айримлари эса океан ва денгизлар билан қаърида ер ости ўзанлари орқали бирлашадилар. Бу сувларнинг барчаси осмондан туширилган.
Денгиз кўрган рўёлардан бирида “Аллоҳга иймон келтиринг!” – дея жон куйдирган бир пайғамбар бор эди. У пайғамбар минг йил атрофида машаққат чекди, инсонлар эса уни мазах қилишдек нодонликка журъат этдилар. Аллоҳ таоло эса пайғамбарга кема ясашни буюрди. У ўрдак шаклидаги кемани ясади. Сўнг осмондан сувлар ёғилди, ердан булоқларнинг кўзлари очилди, Ер юзини сув босди. Булоқларнинг кўзи очилиб, осмонга фаввора каби сувларнинг отилиши Аллоҳнинг амри билан юз берган бўлиб, бу сувлар Ер ости денгизларидан, дарёларидан отилган эди.
Денгиз ер ости дарёси оқимига тушди ва уни шиддатли оқим қаро тупроқ бағридаги ўзанга олиб кириб кетди.
Бу дарё у қадар эмас, жуда катта тезликда оқар, агар Денгизнинг ҳуши ўзида бўлса, оқим суръатидан ақлини йўқотарди. Аммо ҳушсизлик, ўпкасига қадар кириб бораётган сув унга ҳеч нарсани англаттирмади.
Ўтган фурсатларни ҳисоблаш имконсиз эди.
Аллоҳ Ўзи икром қилган бандалари учун лаҳзаларнинг оёғига кишан уришга Қодир Зотдир. Аллоҳ кимга муҳаббат қилса, бу муҳаббатнинг қиёси, мисли бўлиши мумкин эмас. Денгизнинг ер ости дарёси ўзанидан камондан учган ўқдек ўтиши ҳам Роббал оламийннинг лутфидан бир тажаллий эди, аслида.
Шиддатли оқим Денгизнинг танасини ер устида оқадиган дарёга олиб бориб улоқтирди. Тўлқинлар, сувнинг босими бу жисмни лолақизғалдоқ япроғини қучоқлагандек авайларди, аслида.
Ўтган қисқа фурсатларда Денгиз неларни бошдан кечирди? Зотан, жисм жонидан айрилса ҳам, руҳ йўқликка юз тутмайди. У руҳлар оламига кўтарилади. Инсон лойиқ бўлган мақомда унинг руҳи макон тутади.
Денгиз денгиз ости жаннати ҳуснидан ҳушини йўқотиб, бошқа бир гулшанга қадам қўйган эди. Бу гулшан васфига тил ожиз бўлган маъво эди.
Денгизни баланд бўйли, юзи нурли бир инсон кутиб олди.
“Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ, эй Аллоҳнинг суйган бандаси! Келдингми? Сени кутмоқдамиз!” – деди очиқ чеҳра билан.
Денгиз умрида бу қадар гўзал юзни кўрмаган эди. Тили тутилиб, бирор калима айта олмай қолди.
“Ва алайкум ассалом де, дўстим! – деди мезбон кулиб. – Сенга ҳам Аллоҳнинг раҳмати, барокати ва мағфиратини тилайман де!”
Денгиз ғўлдириб, ҳаяжонланиб айтилган сўзларни такрорлади.
“Исмим Холид, Ислом лашкарида хизмат қилган жангчиман”, – йўл-йўлакай ўзини танитди мезбон.
Денгиз атрофга қарашни ҳам, уни кутиб олганнинг жамолига термилишни ҳам билмай қолди. Мезбоннинг жамоли бу боғнинг зийнати эди. Аслида, у бўлмаса, боғнинг маъноси қолмас эди.
Боғ ўртасида ҳалқа қурган улуғлар ўтирган эди.
Барчалари эгнига оппоқ жуббалар, ридолар ёпинган, бошларида қора, яшил, оқ саллалар ўралган, кўзларида юлдузлар порлаган, юзлари ойдек нур сочган инсонлар эдилар улар. Соқоллари кумушдек оппоқ, тишлари дурдек товланарди. Барчалари кўзларини ерга тикканлар, нигоҳлари нигоҳларга кўзгу эди. Денгиз даставвал улар бир-бирлари билан суҳбат қуряптилар деб ўйлади, аммо кўрдики, ҳеч бирининг лаблари қимирламас, оғизларидан сас ҳам таралмаётган эди.
“Кел, кел”, – дедилар улар жилмайиб. Барчалари Денгиз учун ўринларидан турдилар. Кутиб олувчи: “Бу ёқдан бошланг!” – деди. Денгиз шу томондан улар билан бирма-бир сўраша бошлади. Улар аввал Денгизнинг қўлларнинг авайлаб кафтлари орасига олдилар. Сўнг ўнг ва чап тараф билан бағирларига босдилар. Ҳар бирлари билан бағирлашаркан, Денгизнинг руҳи қанотсиз кўкларга учгандек бўларди. Умрида бу қадар ҳаловат ва хокисорликни, улуғворлик ва покликни у туймаган эди. Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:40 Ҳайқириб оқаётган, тўлқинлари қирғоқларни юваётган, ичига не-не кемаларни жимгина ютиб юборган, назар солганнинг қўрқувини уйғотадиган, бағрида коинот каби бир оламни сақлаётган денгиз ўз исмдошини озорларсиз бағрига босди. Сузишни билмайдиган отдошини кафтида, тўлқинларнинг кипригида авайлаб душман қоясининг остидан узоқлаштирди.
Денгизнинг ортидан пешма-пеш сувга тушганлар эса қочқинни кўра олмай қийналишди. Бошқалар қирғоққа тушиб келганларида Денгиз денгизнинг қаърида кўринмай кетди. Айни дамда хабар яшин тезлигида Хожага етиб борган эди, у ўтирган жойидан туриб кетди. Қабулхонасига сиғмай қасрининг томига югуриб чиқди, икки хил рангли кўзлари чақчайди, ғазабдан гезариб қалтиради.
– Дурбин келтиринг! – дея бақирди. Дурбин билан тўлқинлар қаърига олазарак қаради: қочқин кўринмади. Ўнта соқчиси – улар маҳоратли сузувчи ҳам эдилар – кучларини аяб, айни пайтда тўлқинлар зарбини ҳисобга олиб сув ичида балиқдек ҳаракат қилар, дамба-дам ғаввос каби денгиз тубига шўнғиб чиқмоқда эдилар. Қирғоқда эса соқчибоши тез сузадиган ёғоч кемаларнинг лангарини кўтартирди.
Хожа ўзига кела олмаётган эди. У тузган режалари барбод бўлгани учун нима қилишини билмаётган эди.
“Итни қўриқлаган ҳамма соқчиларнинг бошини оламан!” – ҳозир унинг хаёлида фақат шу бор эди.
“Қўлга тушган заҳоти қатл этилсин дейми? Йўқ, бундай қилсам, қочишнинг жазосидан ўта енгил қутулган бўлади! Бошқалар ҳам қочмаслик ибратини олишлари учун тирик тутишим керак! Терисини шилдириб, ичига сомон тиқтираман, терисиз қолган танасига туз септираман! Вужудини қиймалатиб ташлайман!”
– Жинлар лашкари! – кўзлари қонга тўлиб яна бўкирди Хожа. Шу ондаёқ қаршисида унинг жинлардан иборат истихборот хизмати раҳбари бўлган жинлар амири пайдо бўлди. У бошдан оёқ жун билан қопланган, қулоқлари тиккайган, кўзлари чақчайган, оёқлари дам тирноқли, дам туёқли шаклга кириб турадиган, бошига тож кийиб олган яланғоч бир махлуқ эди.
– Буюринг, Хожам! – деди. Одатда, Хожа жинлар лашкарини, айниқса, истихборот бўлинмасини асло безовта қилмас, улардан қасрнинг энг қоронғу ҳужраларида ҳисоботлар қабул этар ва топшириқлар берарди. Ҳозир у бу анъанани бузди. Ақл ишламаётган эди. Аслида, умуман ишламайдиган ақл бу онда умуман ҳаракатини йўқотди. Жинлар амири фақат Хожага кўринар, бошқалар эса кўрмасди, табиий.
– Маҳбус қочди! – овози титраб амр берди Хожа. – Денгиз тубигача тушинглар! Денгизни қаричма-қарич қидиринглар! Топинглар! Қўл-оёғини ерга текизмай ҳузуримга келтир!
Осмонда қора тутун пайдо бўлди ва денгизга тушиб сувга сингиб кетди. Булар маҳоратли жинлар жамоаси эди. Улар жосуслик, сир ўғирлаш, қиёфаларга кириш, ҳар қандай девор ва тўсиқларни кесиб ўтишга уста мутахассислар эди.
Лекин Денгиз йўқ! У балиққа айланиб сув тубига равона бўлдими ёки қушга айланиб булутлар узра парвоз этдими?
Жинлар лашкари сув ичига кириб ахтара бошладилар. Кемалар сув устида сузди. Қочқин эса топилмади. Қидирув шомга қадар давом этди.
– Агар маҳбусни кит еб кетган бўлса ҳам, наҳанг ошқозонида ҳазм бўлиб кетган бўлса ҳам, топишларинг керак! – Хожа талабни қаттиқроқ қўйди. Имкони бўлса, унинг ўзи Денгизни топиш учун денгизга тушишга ва кечаю кундуз сузишга тайёр эди. Топиб Денгизни майдалаб ёқиш иштиёқида эди у. Аммо қидирувлар бесамар кетди. Ердан ҳам, кўкдан ҳам, сувдан ҳам чўлдан ҳам Денгизни топмадилар. Денгиз эса ҳушини йўқотган эди. Бу қандай содир бўлди?
Денгиз денгиз қаърига тушгани сайин нафас олишни унутди. Кўз ўнгида ранг-баранг дунё очилди: денгиз ўтлари, турфа товланган балиқлар – барчаси бир томонга қараб оқаётгандек, йўқ, ундай эмас, дам бир тарафга эгилса, дам бу тарафга. Денгиз тубида кўринмас шамол борми? Йўқ, булар турфа тарафга қараб оқадиган, бир-бирига сира тўқнашмайдиган оқимлар эди.
Оқимларнинг айримлари заифроқ, айримлари эса кучлироқ. Денгиз денгиз ости гўзаллигига ошиқ бўлиб, ҳушидан кетаркан, ўзини қайси оқимга тушиб қолганлигини фаҳмламади. Бу оқим ер ости дарёсининг оқими эди. Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:40 Уни тош зиндондан чиқардилар. Аввал узун йўлаклардан олиб ўтишди. Сўнг катта дарвоза олдида кутиб турган аравага келдилар. Бу онда унга янги либослар кийдирилган, иззат ва ҳурмат ичида эди. Ходим табассум билан тавозе кўрсатмоқда.
Денгиз бу фитна ва алдов эканига амин бўлди. У барча воқеаларни, хаёлот ва ҳақиқатларни бир нуқтага жамлади, ўзи кимлардир учун муҳим шахсият сифатида туюлаётганини тушунди. Золимлар қўлида ортиқ қолишга рози эмасди, у ўзи қилиши керак бўлган ишни топиши шарт эди.
Уни шоҳона аравада ўрмон ичидан қоялар узра қад кўтарган Хожанинг қасрига элтмоқдалар. Хожа Денгиз билан очиқ суҳбатлашмоқчи эди. Унга Хористон ҳокимиятини таклиф этишни режалади. “Денгизни очиқ осмон остидан олиб ўтсам, ўрмон ва дарахтларни кўрсатсам, шунча зулм ва жабрдан сўнг менга итоат қилади, барибир унда ўзига ишонч кам, ҳали дунёни танимайди”, – деган хаёлларга ғарқ эди у. Бир томондан Хожа ҳақ – Денгиз оламда ҳали нимани кўрди? Хористоннинг чўлини, тошдан ясалган одамларини, хорликка мубтало бўлган қултабиатли инсонларни, Исмоилни, зиндонни ва азобларни...
Хожа Денгиз кўп нарсани билмайди, у ўзининг нима учун жазоланаётганидан ғофил деб ҳам ўйларди, у Денгизга маълум бўлган илмларни тасаввур ҳам эта олмасди, зотан. Шунинг учун маромни олишда адашди. Вазиятни баҳолашда янглишди.
Денгизни олиб кетаётган аскарлар жангари, қувватли ва маҳоратли эди. Денгиз аравада ўтириб, пардани кўтарди, чайқалиб кетаркан, яшилликка бурканган табиатга кўз солди. Хаёлида Хористон саҳроси жонланди. Тошлардан қурилган уйлар. Тоғ остидаги кон. Бир хил кийинадиган одамлар. Кийинтирилган одамлар. Тоғ қаъридан тилла қазиб олиб, эритишга мажбурланганлар... Хористон аҳлининг чеҳрасига тамғаланган ҳадик муҳри, муҳрланган қуллик тамғаси... Бир-бирининг сирини ўғирлаб сотадиган одамлар... Ҳеч қачон ўз ҳаётини ўзи тасарруф этишни истамайдиган, тери ва устухондан иборат, сувратида одам қиёфаси қолган, еб-ичиш ва жисм эҳтиёжларидан ташқари чиқмайдиган, ундан ташқарини ўйламайдиган ғариб бир жамоат...
“Бундай яшаш мумкин эмас! Ортиқ бундай яшаб бўлмайди! – Денгизни шу сўзлар эгаллаб олди. – Бизни қул қилиб ушламоқдалар. Ҳаёт бошқача бўлиши лозим. Бошқача! Мен, албатта, ўша ҳаётни излаб топаман!”
Арава орол бўйлаб юраркан, Хожанинг қасрига бориш учун тош кўприк устидан ўтиш керак. Бу тош кўприк, аслида, сув устига ястанган тоғ. Унинг юзаси текисланган.
Ости эса чуқур – тубига тўлқинлар урилади. Қараганнинг ваҳми келади. Арава айнан шу кўприкдан ўтаркан, Денгиз фурсат келганлигини англади. Англаса-да, ичидан иккиланиш тошди. Арава дарчасидан ўзини отишга шайланаркан: “Сувга бориб тушаманми? Ишим тўғрими? Тутиб олсалар-чи! Балки энди ҳаммаси яхши бўлар! Кутсам-чи!” – деган ўйлар оёғига тушовдай ёпишди. Аммо кўз ўнгида яқиндагина тугаган зулмлар ўта бошлади, чеккан оғриқлари вужудига тумандай ёпирилди.
“Йўқ! Асло! Булардан ҳеч қачон яхшилик чиқмайди! Ё Аллоҳ! Мени шайтонга таслим этма!” – Денгиз шундай деди ва ҳеч қандай хатарни ўйламай ўзини шоҳона араванинг дарчасидан пастга қараб отди. Шу қадар тез ҳаракат қилдики, унинг дарча ичидан қушдек учиб кетганлигини қора кийиниб, тишидан тирноғига қадар қуролланган соқчилар фаҳмлашга ҳам улгурмадилар. Лекин соқчилар бошлиғи сезди. У саф аввалида эди. Қандайдир ҳаракат шарпасини илғаб ўгирилди ва сувга етиб борган Денгизни кўрди. Қиличини суғуриб ҳавода ўйнатди:
– Маҳбус қочди! Маҳбус қочди! Денгизга тушамиз! Денгизга сакранглар!
Соқчилар уйқудан уйғонгандек сескандилар ва ўнг томонда сувда бир кўриниб-кўринмай кетаётган Денгизни кўрдилар. Шу ондаёқ ўнта соқчи ўзини сувга отди. Соқчибоши қолганларга қояни айланиб соҳилга тушишга буюрди.
Денгиз денгизнинг бағрига тушган эди. Ажабланарли жойи шундаки, у ғорда туғилди. Саҳрода улғайди. Ўгай отаси унга гунг ва карлар тилида Қуръондан дарс берди. Кейин ўзи билмайдиган сабаб билан зиндонга солинди. Умрида бирор марта сувда сузмаган эди Денгиз. Исми Денгиз эдию, денгиз қучоғига кирмаган эди ҳамон. Ochish/sharhlash

2022-09-09 21:11:40 Денгиз учинчи қават осмонда қўлига қалам тутган бирини кўрди. У бу фалакда худди уммон устидаги бир капалакдек эди. Учинчи осмон икки осмонни бағрига олган. Тўртинчи қават осмонда қуёш собит экан. Қуёш ҳамма кўрганидек оловдан иборат эмас эди! У юм-юмалоқ, вужуди нур билан тўлган яратиқ экан! Унинг нури осмонлар бўйлаб таралиб, биринчи осмоннинг кўксидаги Ернинг юзига етиб борар, ҳар бир гиёҳ ва тирик жонга ҳаёт улашмоқда эди. Ҳар он, ҳар лаҳза!
Бешинчи қават фалакдаги жангчи инсонни сескантирарди. У бошидан-оёқ қуролланган ҳолда ўз салтанатини кезарди. Кўзларидан олов сочадиган саркарда ҳеч кимга раҳм қилмас эди. Олтинчи қаватда эса нуроний бир зот жилмайган кўйи қўлидан тасбиҳни қўймас экан. Унинг борлиғидан файз, улуғлик ёғилади. Еттинчи қават осмон соҳиби қоп-қора экан. Боши катта, кўзлари тунд, ўзи қари қиёфали посбон осмоннинг ичида балки зарра кабидир, аммо ўз ҳокимиятини жуда яхши билиши ойдай равшан.
Денгиз кўраётганлари қаршисида тили лол, ақли ҳайрон экан, қалби етти қават осмон бўйлаб бир хил оҳангни тинглади. Бу оҳанг: “Сен поксан! Сен улуғсан! Сенда нуқсон йўқ! Сенда хато йўқ! Биз хатокормиз! Биз айбдормиз! Сенга сиғинамиз! Ҳукм Сеники! Сўз Сеники! Биз таслиммиз! Сени етарлича улуғлай олмаяпмиз! Сени етарлича мақтай олмаяпмиз! Сен раҳмлсисан! Сен шафқатлисан! Сенга таслим бўлганларга раҳм қил! Лутф қил! Рад этганларинг Ўзингга ҳавола! Сенга сиғинганларга муҳаббат кўрсат! Бизларни ёлғиз ташлама!” – деган маънолардан иборат эди. Бутун коинот фақат мана шу маъно билан тўлиб-тошган эди.
Денгизнинг кўзлари Ердаги ҳар бир сув зарраси, қум донаси, ўсимлик томирларига қадар назар солди. Уларнинг барчаси мана шу нидо билан яшаётганлигини кўрди.
Денгизнинг ҳайратларида поён йўқ эди. У ўзини ҳеч нарсалигини англаб етди. Унга ато этилган англам, ақл, туйғу, борлиқ – барча-барчаси лутф, карам, муҳаббат ифшоси, ишқ инкишофи эканлигини туйди. Ҳа, туйди. У ақл етмас, идроклар қамрай олмас Қудратни билди. Бу Қудрат Вожибул Вужуд эди. Вужуди вожиб бўлган Зот эди У. Унинг зотини кўзлар кўрмас, вужудлар Унга етмас, У ўз махлуқларидан мангу ажралган Холиқ, сифатлари ва исмлари васфига сўзлар ожиз бўлган Илоҳ эди.
Денгиз маст эди. Мастликдан айрилишни хоҳламади. Аммо оғриқлар камайди. Уни даволашга киришдилар. Энди у ўзини Ерда эканлигини кўрди. Қўллари кишанли, ихтиёри кимлардир томонидан чекланганлигини билди. У ўзига қилинаётган зулмлар ҳеч нарса эканлигини англади. Исёнлар, инкорлар, куфр, ширк Илоҳ учун нақадар ҳақсизликлигини, одамларнинг, жинлар ва шайтонларнинг гуноҳлари ўзлари учун беҳад улкан азоблигини, ғафлатлигини, бу билан Илоҳ азаматига зарра қадар зиён етмаслигини, Унга сиғиниш, Унга мақтовлар йўллаш, Унга ибодат энг олий амал эканлигини, бу йўлдан чиққанларнинг даҳшатли фожиа ичида қолганларини тушунди. Тушунмоқ сўзи бу ҳақиқатлар англовини ўзига сиғидира оладиган сўз эмасдек, балки Денгиз бу англамлар ичига ғарқ бўлди, балки Денгизга барча пардалар кўтарилди. Унинг идрокини бир муаллиф сифатида, бир ёзувчи ўлароқ мен тасвирлаб бера олмайман.
Шу нарсани айта оламанки, энди Денгиз ўзини буткул Илоҳ йўлига бағишлади. У ўз Роббисининг Сўзларини ҳаётига буткул татбиқ этиш орзуси билан ёнмоқда эди, холос. Унга Исмоил Худонинг сўзини гунг ва карлар тилида ўргатган. Денгизнинг қулоқлари яхши эшитади, аммо Исмоил сўзлай олмасди. Тиллари кесилган эди-ку! Денгиз Худонинг сўзларини тили, овози бўлиб айта олмас, зотан, у буни умрида тингламаган, фақат қалбидан Илоҳий калом маъноларини қайта-қайта ўтказар, қўллари билан тинимсиз ўша сўзларни “такрорлаш”и мумкин, холос.
Денгизни оғриқлар тарк этгач, у узоқ-узоқ хаёллар сурарди. Хаёллар сураркан, бармоқлари ҳавога Сўзларни ёзади. Илоҳ Сўзларини!
У аччиқ ҳижрондан қийналмоқда эди. Ҳижроннинг таъми ўта аччиқ эди.
“Мени қутқар! Мени қутқар! Мени қутқар!” – Денгиз қутулишни истаётган зиндон бу зиндон эмасди, бу айрилиқ зиндони эди.
Орадан бир ой ўтди. Аммо бу ой қандай ўтди, Денгиз билгани йўқ, у мангу ҳажр йўлидаги бечора эди айни замон. Ochish/sharhlash