bakiroo

2022-01-03 08:42:34 ​Бунинг номи феодализм

Янги даврга келиб Ўзбекистон сўзда ва шиорларда эълон қилган қадриятларини энг кўп обрўсизлантираётган тоифа қайси дейилса, ҳеч иккиланмай ҳокимларни кўрсатиш мумкин.

Чунки ҳокимларнинг ваколатлари, Ўзбекистондаги битта шахсни инобатга олмаса, ҳеч бир омил ёки куч билан чекланмаган. Бу ҳолат сизга ниманидир эслатмаяптими? Агар тарих дарсларини яхши ўзлаштирган бўлсангиз, ҳа, топдингиз, бу ўрта асрлар феодализмининг яққол кўриниши.

Маълум вилоят, шаҳар ё кентни эгаллаган Феодаллар ҳеч бир қонун қоидага бўйсунмаган. Истаса осган, истаса зўрлаган, истаса тортиб олган, истаса ҳудуди чегараларини ёпиб олган. Лекин масалан, қўшни, бошқа феодал билан низо чиқсагина бу ишга уларнинг суверени - Қирол аралашган.

Бу узун гапларни нима учун ёзаяпман?

Каттақўрғон ҳокими, айни пайтда сенатор Гавҳар Алимова Қашқадарё ҳокими Мурод Азимовдан ёзғираяпти. Мурод Азимов топшириғига кўра, Қашқадарё ҳудудидан чигит олиб чиқиб кетиш тақиқланган. Гавҳар Алимова Қашқадарёдан Самарқандга чигит олиб кетаётган юк машиналари ўтказилмаётганидан шикоят қилмоқда.

Бир қарашда кулгули, ҳам ачинарли. Қандай қилиб бир мамлакат ҳудудида товар ва хизматлар эркин ҳаракатлана олмаслиги мумкин? Чигит ҳокимнинг мулки эмас, фермерники ёки кластерники, нега у бошқа шахсга сотган чигитини ҳудудидан чиқара олмайди?
Лекин шу бугунги Ўзбекистон. Мана шу ҳокимлар, яъни феълан ўрта аср феодаллари қурган янги дея тамғаланган Ўзбекистон.

Бу бошбошдоқликни яқиндагина Божхона қўмитасига раис бўлган, вазифаси юзасидан бутун Ўзбекистон ҳудуди бўйича эркин товарларни тўсиқсиз ҳаракатланишига масъул бўлган шахс амалга ошираяпти. Амалдаги ваколатлар тийилмаган бузуқ тизим, божхона каттаси тугул, авлиёни ҳам бузиб ташлашига яна бир мисол.

Чигитни вилоят ҳудудидан чиқармаслик бўйича ҳокимларнинг топшириқлари биринчи марта эмас. Пишиқчилик пайтида мева-сабзавот маҳсулотларини бир ҳудуддан иккинчисига чиқарилмаслиги бўйича топшириқлар ҳам биринчи марта эмас. Доимий ҳолат.

Лекин шу пайтгача биронта ҳоким жазоланмаган. Бу сафар ҳам, жуда катта эҳтимол, жазоланмайди.

Ахир бунинг номи феодализм. Ochish/sharhlash

2022-01-02 21:25:23 Мисли кўрилмаган қашшоқлик ва кибрли ҳашамат орасидаги Тошкент

Ойига 440 минг, ундан ҳам камроқ, ҳатто бир тийин даромад топмай яшаётган тошкентликлар:

"Холодилникни очиб қаранг, бир дона тухум йўқ. Нондан қарзимиз кўпайиб кетавермасин деб, қозонда нон ёпяпмиз. Болаларга сут-қатиқ олиш эсимиздан ҳам чиқиб кетган. Пул бўлиб қолса, югуриб бориб, товуқнинг ошқозонини олиб келамиз — шу бизга байрам, ‘гўшт едик’, деб хурсанд бўламиз. Гўштнинг ўзини меҳмонга борганда еймиз".

"Кўп нарса етишмайди. Лекин энди уй учун ҳам, ўзим учун ҳам ҳеч нарса керак эмас — яқинда ўламан. Кўмишга ҳеч вақо йўқ, нимада кўмишади? Ана шунга қайғураман. Кўмишга ҳеч нарса йўқ".

515 минг сўмлик тилла суви юритилган сув ичаётган тошкентликлар. Ochish/sharhlash

2022-01-02 15:25:32 500 долларлик ўртача ойлик иш ҳақига 10 йил аввал эришганимиз ҳақида

Миркомил Холбоев жон бошига 3 минг долларлик ЯИМ кўрсаткичига эришишимиз жуда қийин бўлиши борасида мулоҳазалар билдирмоқда. Мулоҳазалар давомида бугунги иқтисодий сиёсатимиз қадриятларидан келиб чиқиб эмас, математик ҳисоб китобларга асосланган.

Албатта, Миркомил ёш, бизнинг ўтмишимиздан, ҳатто энг яқин ўтмишимиздан ҳам бехабар бўлиши мумкин.

Масалан, раҳматли Ислом Каримов мустақилликнинг 19 йиллик тантаналари вақтида 2010 йил охиригача ўртача ойлик иш ҳақи 500 долларга етиши ҳақида эълон қилган. Кимдир шуни ёзиб берган, у байрам нутқида буни ифода этган. Ўша нутқни ёзиб берганлар ҳалиям иқтидорда. Лекин буни ҳозир ким эслайди?

Тўғри, бу кўрсаткичга амалда ҳеч қачон етмаганмиз (балки раҳматли Каримовнинг ўзи бу кўрсаткичга етмаганимизни билмай ҳам ўтиб кетгандир). Ҳақиқат учун айтиш керакки, бозорга алоқаси бўлмаган ўртача йиллик курс билан ҳисоблаганда ўртача иш ҳақи 2015 йилда 387 долларга етган. Лекин амалда орадан 10 йил ўтган бўлса ҳам, ўртача ойлик иш ҳақи, ҳатто манипуляциялар, қишлоқ хўжалиги ва кичик бизнесни қавсдан ташқарига чиқариш йўли, билан ҳам 300 долларга боролгани йўқ.

Шу маънода мен Миркомилга, янаям чуқурроқ қарашга, масалан, нолинчи йиллар статистикасига мурожаат этишни сўрайман. Расмий инфляция 3-5 фоиз, ЯИМ дефлятори икки хонали, сўмнинг долларга нисбатан қадрсизланиши 3-5 фоиз. Формулани ва моделни тушунган чиқарсиз. Шу йўлдан юрилади. Биз 3 минг долларлик ЯИМга албатта етамиз.

Тутган йўлимизни ўзбек статистикаси қўллаб турса бўлгани! Ochish/sharhlash

2022-01-02 14:05:59 ​​20 ёшда бўлганимда нима қилган бўлардим, деган саволга канадалик Раҳмад Собиров катта жавоб берган экан.

Сиз-чи, сиз — ҳозирги дунёқарашингиз билан 20 ёш бўлганингизда нима қилган бўлардингиз? Ochish/sharhlash

2022-01-02 11:33:12 Эрдоганнинг туркияликларга янги йил "совғаси"

1 январдан бошлаб Туркияда электр энергияси ва газ тарифлари кескин оширилди.

Маълумот учун, аҳоли учун тарифлар 50%га (1 квт.соат 1,37 лира, ёки деярли 10 цент), бизнес учун тарифлар эса 125 фоизга (2,06 лира ёки деярли 15 цент) юқорилаган. Бу тарифларнинг охирги бир йилда биринчи марта оширилиши эмас. 2021 йил июлдан ҳам тарифлар 15%га юқорилаганди.

Туркияда электр тарифларининг ошиши лиранинг долларга нисбатан қувватини йўқотиши линиясини такрорлайди. Хусусан, 2018 йилдан буён электр тарифлари ўртача 3,5 баробарга оширилган.

Янги йилдан бошлаб газ тарифлари ҳам қимматлаган. Хусусан, чакана истеъмолчилар учун тарифлар 50%га оширилган бўлса, бизнес газ учун энди 25% қимматроқ тўлайди. Ochish/sharhlash

2022-01-02 09:10:38 Беш йиллик (шу жумладан 2022 йил) режалари: Ижтимоий соҳа

"Тараққиёт стратегияси"да акс этган навбатдаги бешйиллик режалари билан таништиришда давом этамиз. Бугун навбат социалка - ижтимоий соҳага:

2022 йил 1 апрелдан бошлаб Қорақалпоғистон ва Хоразм вилоятида 1-4 синф ўқувчиларини Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан бепул овқат билан таъминлаш йўлга қўйилади (сайловолди ваъдаси).

2022 йил 1 апрелдан бошлаб нодавлат мактабгача таълим ташкилотлари ва мактабларга фарзандларини юбораётган ота-оналарнинг 3 миллион сўмгача бўлган тўловлари даромад солиғидан озод этилади (сайловолди ваъдаси).

2022 йилда ўқитувчи ва шифокорларнинг иш ҳақлари қўшимча оширилади:
олий тоифали ўқитувчилар учун – камида 15 фоизга;
биринчи тоифали ўқитувчилар ҳамда олий ва биринчи тоифадаги шифокорлар учун – камида 10 фоизга;
иккинчи тоифали ўқитувчи ва шифокорлар учун – камида 5 фоизга.

2022 йилда 141 мингта, 2026 йилгача 1,2 миллион янги ўқув ўринлари яратилиши мўлжалланмоқда (ҳозирда ўқувчи ўрни етишмовчилиги 1 222 мингтани ташкил этади, 2026 йилда прогнозларга кўра 1,8 миллиондан ошади).

2022/2023 йилларда 6 ёшли болаларни мактабгача тайёрлов тизими билан қамраб олиш даражасини 90 фоизга, 2024/2025 ўқув йили якунига қадар 100 фоизга етказиш (мактабларда ўқувчи ўрни етишмовчилиги муҳитида нулевой синфлар қандай ташкил этилади, номаълум).

Ўқитувчилар ойлик маошларини босқичма-босқич 1 000 АҚШ доллари эквивалентига етказиш (2020 йилдан буён берилаётган ва сайловолди ваъдаси).

Шифокорлар ойлик маошларини босқичма-босқич 1 000 АҚШ доллари эквивалентига етказиш (сайловолди ваъдаси).

2023 йил 1 январдан бошлаб пенсияни ҳисоб-китоб қилиш учун иш ҳақининг максимал миқдори пенсияни ҳисоблаш базавий миқдорининг 10 баробаридан 12 баробаригача ошириш (пенсия ислоҳоти, хусусан, жамғариб бориладагиан пенсия тизимига ўтиш 5 йиллик режада йўқ, пенсия бюджет тизимининг бўлаги ўлароқ қолаверади).

2023 йил 1 январдан бошлаб аёлларга пенсия ҳисоблашда уларнинг болани парваришлаш таътилида бўлиш вақтининг ҳаммасини жамлаганда иш стажига қўшиб ҳисобланадиган 3 йиллик даврни 6 йилга ошириш (бюджет соҳасида ишламайдиган аёлларга декрет пулини бюджетдан тўлаш ҳалиям режа йўқ). Ochish/sharhlash

2022-01-01 21:09:14 "9,98 % дегани бу 10,0 % дегани эмас"

Давлат статистика қўмитаси қўшимча изоҳлар тақдим этмоқда.

Расмий инфляция ҳақида:

"9,98 % дегани бу 10,0 % дегани эмас. Мазкур ҳолатда, арифметик қоидаларга кўра 9,95 % дан юқорисини ва 10,4 % дан пастини 10,0 % атрофида деб юритилади".

Ўртача ойлик иш ҳақини ҳисоблаш ҳақида:

"Тўғри, ўртача ойлик иш ҳақи кичик корхоналар, микрофирмалар ва фермер хўжаликларини қўшган ҳолда ҳисобланганида нисбатан камроқ, чунки фермер хўжаликларида ишчи ходимларга иш ҳақи сўмда эмас балки кўпинча натура шаклида ёки экин экиш учун ер ажратиш орқали тўланиши кузатилади".

Чораклар орасида ҳисобот топширмайдиган фермерларсиз ва кичик бизнессиз ўртача ойлик иш ҳақи ҳисоблайдиган Статқўмимиз шахсий истеъмолдаги даромадларни қандай ҳисоблаши мумкинлигига аниқлик киритмаган. Чунки шахсий истеъмолдаги даромадлар бўйича ҳам ҳисоботлар топширилмайди.

P.S. Дарвоқе, 2020 йил якунлари бўйича эълон қилинган статистикада ҳам ўртача ойлик иш ҳақи ҳисобида қишлоқ хўжалиги корхоналари ва кичик бизнес субъектлари инобатга олинмаган. Яъни, ўртача ойлик иш ҳақининг реал кўрсаткичи бугун биринчи марта эълон қилинди ва у расман эълон қилиб келинган кўрсаткичдан қарийб 20%га кам. Ochish/sharhlash

2022-01-01 15:21:56 Шулерлар билан мулоқотда бўлган фақат ютқазади

Статқўмимиз унинг рақамларига ишониш лозимлигини таъкидлашдан чарчаётгани йўқ ва ҳатто мулоқотга чақирмоқда.

Расмий статистикамиз айтмоқдаки, инфляция бўйича ўзгармас вазнлар Жаҳон Банки, Халқаро валюта жамғармаси ва МДҲ Статистика қўмитаси тавсиялари асосидаги қўлланилмоқда.

Бўлиши мумкин. Истисно этмайман. Чунки статистикамиз шунақа бир ҳилқатки, қайси бир услуб рақамларни бўяб-бежаб, ошириб, шишириб кўрсатишга ёрдам берса, ўша услубдан иккиланмасдан фойдаланилаверади. Ўзлариям айтиб турипти, ўзгарувчан вазнлар тарихий эврилиш юз берган 2016 йилда "чиройлироқ" рақам кўрсатган. Ва айнан ўша чиройлироқ рақам расмий статистикага қўшилган. Хунукроғи, ёқимсизроғи эмас.

Мен эмас, ўтган замонда бош вазир ўлароқ 13 йил лавозимда бўлган, бугунги давлат раҳбари олдинги эпохада қайд этилган саккиз фоизлик ўсишлар масаласида жуда кўп эътирозлар билдирган. Ҳатто бу рақамларни бадиий асар дея атаган.

Муаммо шунда. Статистика мамлакатдаги биринчи раҳбарларнинг хоҳиш ва истакларини эмас, реалликни акс эттириши керак. Чунки статистика кейинги қарорларни қабул қилишга асос бўлади. Нотўғри статистикага таяниб фақат нотўғри қарорлар қабул қилинади.

Статқўмимиз фақат ўзига қулай келган, рақамларни чиройли кўрсатишга ёрдам берадиган услуб ва критерийлардан фойдаланишга яна бир мисол.

Бу йилдан бошлаб, "халқаро тажрибадан келиб чиқиб" миллий даромадларда шахсий истеъмолдаги даромадлар улуши кескин оширилди. Яъни, масалан агар фуқаро ўз шахсий уйида яшаса ва бунинг учун ижара ҳақи тўламаса, шартли даромадлар миллий даромадлар ҳисобига қўшила бошланди. Табиийки, жон бошига миллий даромадлар статистикаси жудаям чиройли кўриниш олди. Хусусан, шахсий истеъмол учун ўзида ишлаб чиқарилган хизматлардан олинган даромадлар улуши бирданига 3 баробар ошди. Келинг, бунга хўп деб, рози бўлиб турайлик.

Айни бир пайтда статқўмимиз республика бўйича ўртача ойлик иш ҳақи тўғрисидаги маълумотларни очиқлашда кичик тадбиркорлик субъектлари ва қишлоқ хўжалиги соҳасини инобатга олмаслиги бўйича ҳеч қачон изоҳ бермаган.

Масалан, статқўм маълумотларига кўра , 2021 йил 1 июль ҳолатига ўртача ойлик иш ҳақи 2 971,1 минг сўмни ташкил этади. Бу ҳисобда ойлик маошлар ўта паст бўлган кичик бизнес ва қишлоқ хўжалигининг ўрни йўқ. Чунки улар бўйича маълумотлар қўшилса, ўртача иш ҳақи 2 миллион сўмга ҳам бормаслиги мумкин. Ҳожибой Тожибоев айтгандай, "невыгодно".

Кўраяпсизки, расмий статистикамиз қачон рақамлар чиройли чиқишига хизмат кўрсатадиган услублар бўлса, жони билан ундан фойдаланади, тескариси бўлса эса, юзини буриб туради.

Энди ўзингиз ўйланг, статқўмимиз билан баҳсга киришиб ютиб бўладими?

@the_bakiroo Ochish/sharhlash

2022-01-01 13:52:12 Янги бешйиллик режалари: Макроэкономика

Келаси 5 йил учун режалар қисқа қилиб лойиҳа бўйича "Тараққиёт стратегияси" деб аталмоқда. Аввалги бешйилликдаги режалар "Ҳаракатлар стратегияси" дея номланганди.

Аввалги бешйилликдан фарқли ўлароқ янги бешйилликда аниқ мақсадли кўрсаткичлар қўйилмоқда. Уларнинг энг асосийлари:

Аҳоли жон бошига ЯИМни келгуси бешйилликда 1,6 баробарга ошириш, бу 3 минг доллардан зиёдроқ бўлади (2021 йил якуни бўйича 1,9 минг доллар атрофида).

Давлат бюджети тақчиллигини 2023 йилдан ЯИМга нисбатан тақчилликгини 3 фоиздан ошиб кетмаслигини таъминлаш (ҳозир 6% атрофида).

Йиллик инфляция даражасини 2023 йилдан 5 фоизгача пасайтириш (ҳозир 9,98%).

Янги жалб қилинган ташқи қарз миқдори 4,5 миллиард доллардан ошиб кетмаслигини таъминлаш (бу ерда фақат давлат қарзи назарда тутилмоқда, давлат ва давлат назорати остидаги корпорациялранинг қарзига чегаралар қўйилмаган).

2026 йилда экспорт ҳажмларини 30 миллиард долларга етказиш (ҳозир 16 млрд.доллар атрофида).

2026 йил якунига қадар ишсизлик даражасини камида 2 баравар қисқартириш (ҳозир 9,5% атрофида).

2026 йил якунига қадар камбағалликни камида 2 бараварга қисқартириш (ҳозир 15% атрофида).

Солиқ юкламасини ялпи ички маҳсулотнинг 25 фоизи даражасига камайтириш (ҳозир 30% атрофида).

2026 йилга келиб электр энергияси ишлаб чиқариш кўрсаткичини 110 млрд киловат соатга етказиш (ҳозир 70 млрд.киловатт.соат атрофида).

Газ қазиб олиш ҳажми бўйича ориентирлар белгиланмаган (2021 йил якунлари бўйича 56 млрд.куб атрофида). Ochish/sharhlash

2021-12-31 22:00:02 Янги 2022 йил муборак, миллат! Ochish/sharhlash