Бир неча йил олдин аям билан Тошкентга Абу Сахий бозорига тушдик. Ҳаридларни қилишдан олдин Уйғур ошхоналаридан бирига овқатланиш учун кирдик. Ўтирган ҳамонимиз аям ,,Оёғимга нима урилди?,, дедилару, столнинг остидан унитиб қолдирилган эски чарм чамадонча сифат сумкани олиб чиқдилар. Буни бирорта савдогар унитдимикин деган гумонга ҳам бордик, аммо сумка савдогарнинг сумкасига ҳам ўхшамас эди. Аямга ,,Ичини битта очингчи,, дедим. Сумкани секин очдилар...Ичи тўла даста- даста АҚШ доллари экан...Аям менга мен аямга қарадим, ўша қарашда бир- биримизни англадик. Мен ўзимизнинг катта сумкани аямга узатдим, аям топиб олинган сумкани уни ичига солиб бекитдилар ва тезда бошқа столга ўтиб ўтирдик. Хизматчи қиз буюртмаларни олиб келди ҳамки, аям иккимиз жим эдик. Кўзларимиз атрофни кузатиш билан банд эди. Тасаввур қилинг бир чамадонча доллар-а! Йигирма минут ё ўтди, ё ўтмади ошхонага бир чол- кампир кириб келди. Кириб биз дастлаб ўтирган столни остига қарашди. Аям иккимиз ҳам пул уларга тегишли бўлганлигини сездик. Мен кўзим билан аямга уларни кўрсатиб имо қилдим, аям бошини ирғаб қўйдилару, кампирга хотиржамлик билан ,,Хола, ниманидир қидиряпсизми?,, дедилар. Кампир ялт этиб аямга қаради, ,,Ҳаа, болам, сўмка, сўмкамни йўқотдим,, деди. ,,Қанақа сумка эди?,, деб аям саволни давом эттирдилар. ,,Вой, ўлай қотти сўмкайди ичида бобойнинг расми бор Американча пул борийди,, дия кўзларидан дувва ёши оқди. Аям ,,Қанча пулингиз бор эди?,, деб сўрагандилар, ,,Билмайман уч улим уч жилдан бери четда, биттаси Кореяда, иктаси Россияда, Ташкендан уй оберган эди бир оғайнимиз шунга пулини обкебидик,, деб йиғладилар. Аям ,,Йиғламанг, хола пулингиз мана менда келишингизни кутиб ўтиргандик,, деб омонатни эгасига бердилар. Чол- кампир бараварига ,,Ол, истаганингча ол, розимиз, ол,, деб шунча айтсаям, аям ,,Мен мукофотини олиб бўлганман,, деб бир тийин ҳам олмадилар. Бечоралар дуо қила- қила кетишди.
Жойимизга қайтиб ўтирарканмиз аям ,,Энди мен сенга ўтган сафар бўлган воқеани айтиб берай,, дедилар. ,,Тўйингдан олдин Тошкентга келганимизда сумкада ўн етти ярим миллион пул бор эди. Ўшани шеригим олди деган гумонда таҳоратхонада қолдирибман. Қайтиб бориб сўрадим, тозаловчи татар аёл ,,Сумкангда нима бор эди?,, деди. Мен ,,Дадамдан қолган кичик дуо китобчам, онамдан қолган тасбеҳим ва кейин....ўн етти ярим миллион пул,, дегандим у ,,Нега биринчи пулни айтмадинг?,, деди. ,,Пул учун қайтмадим, пул қизимнинг сепи учун эди, топилмаса насиб қилгани бўлади, мен отам билан энамдан қолган нарсалар учун қайтдим,, деб жавоб бердим. Ҳалиги аёл нарсаларимни қандай бўлса шундай қайтариб берди, мукофатига ҳеч нарса олмади. Мен йўқотганимда нарсаларим эваз олинмай қайтарилса-ю, мен бояги чол- кампирдан қандай қилиб мукофат олишим мумкин? Бу масаладаги ҳисоб- китоб мен билан Аллоҳнинг ўртасида ҳал бўлиб бўлган...Энди овқатингни е, ош бўлсин,, деб кулиб қўйдилар...
2023-05-11 14:17:16Биз ДАНГАСА ҳамда ЭРИНЧОҚ оналармиз ва афсуски биз кўпчиликмиз...
Фарзандларимизнинг кийимларини дазмоллаймиз, дастурхонни ўзимиз йиғиштирамиз, фарзандларимизга пироглар пишириб берамиз, мактабга кетаётганида сумкасини тайёрлаймиз, рўмолчаларини дазмоллаб тахлаб чўнтагига солиб қўямиз, ўйинчоқларини йиғиб тартиблаб қўямиз, болаларимизнинг хонасини саранжомлаймиз. Чунки биз дангаса, қизғанчиқ ва бетоқат оналармиз – биз фарзандларимизга юмушларни ўргатиш ўрнига ўзимиз тезгина қилиб қўя қоламиз. Уларга ўзлари дазмол қилишлари учун замин яратмаймиз, кийимларини куйдириб қўйишидан қизғанамиз. Нега саккиз ёшли ўғлимиз ёки қизимиз мазали пирог пишира олмайди? Чунки биз буни фарзандимизга ўргатишга дангасалик ва бетоқатлик қиламиз.
Нега беш ёшли ўғлимиз ўз пайпоқларини ювиб қўя олмайди? Чунки биз унинг маромига етмаган ишидан қаноатлана олмаймиз.
Нега ўн ёшли фарзандимиз бузилган электр асбобларини тузата олмаслиги керак? Нима учун биз уни ўзимиз тузатиб қўя қоламиз? Чунки биз буни фарзандимизга ўргатишга, хавфсизлик қоидаларидан дарс бериб ўтиришга эринамиз.
Нега етти ёшли қизимиз меҳмон учун ажойиб дастурхон тузатолмайди? Чунки биз унга ишонч билдирмаймиз, биз унинг бетартиб қилинган ишларини қайтадан тўғрилаб чиқишга бетоқатлик ва дангасалик қиламиз. Ундан кўра ўзимиз бажариб қўя қоламиз ва биз бу ҳамма айбларимизни “меҳрибонлик“ ва “ғамхўр она“ ниқоби билан чиройли қилиб безатиб қўйишни ҳам жуда яхши уддалаймиз.
Ҳамма ишни биз оналар ўзимиз бажарамиз ва фарзандимизнинг онгида ҳамма ишни оналар бажаради деган тушунчани мустаҳкам қилиб шакллантирамиз. Фарзандларимиз катта бўлишгач эса, уларнинг ўз хоналарини тартиблаб қўймасликларидан, юмушларимиз ҳақида қайғурмасликларидан ўзимизга ўксиниб ҳам қўямиз.
Биз меҳрибон, жонкуяр, ғамхўр онамиз ва 15 ёшида ҳам онасининг этагидан тутиб юрадиган, 20 ёшида ҳам мустақил бўла олмаган, 25 ёшида ҳам айтарли ҳеч нимага эриша олмаган фарзандларни ўстирамиз...
Онасини саволидан Ёдгорни энсаси қотиб, жахли чиқди. Ёдгор: Ҳа, она бирон нима керакмиди? Мен чиқиб кетаётган эдим. Она: Бозор ўчарим кўпайиб, халталарим оғирлашиб кетганини сезмай қолибман. Келиб менга қарашиб юбор, кейин ишларини секин қилаверасан. Мен келишингни шу ерда қимирламай кутиб тураман. Ёдгор: Онааа, мени вақтим йўқ. Мухим учрашувим бор. Она: Роббим бошқа сенга ишим тушгудай қилмасин, ўзим бир амалларман, бўпти хайр. Ёдгор: Хайр…
Онаси билан хайрлашиб телефонини ўчирган хам эдики, яна телефони жиринглади. Қараса севгилиси экан. Шунақангки хурсанд бўлиб кетдикиии... Жону дили билан қўнғироққа жавоб берди. Қиз: Алло жоним, қўнғироқ қилсам банд экансиз. Ёдгор: Асалииим... Онам билан сухбатлашаётган эдим. Қиз: У бу нарса бўлдими дейман? Ёдгор: А йўқ, бозорда эдилар. Кўп бозор қилиб юбориптилар шекилли. Шунга чақираётган эканлар. Қиз: Борасизми? Ёдгор: Йўғеее, уни буни қўй, 15 дақиқада ёнингда бўламан. Кийимларини тез-тез ўзгартириб, шошиб-пишиб севгилисининг олдига югуриб кетди. Йўлда қўл телефони яна жиринглади, қараса яна онаси. Ёдгор: Уффф, ҳааа онааа. Бегона овоз жавоб берди. - Ассалому алайкум, ука шу рақам эгасини танийсизми? Ёдгор қўрқиб кетганидан баданини қалтироқ босди. Юрак уруши хам тезлашиб кетди. Ёдгор қалтироқ овозда: Ххха, бу онамнинг рақамлари, тинчликми? - Онангиз автохалокатга учрадилар. Хозир касалхонадалар, қўл телефонларига қарасак сўнгги бор сиз билан гаплашган эканлар, рақамни "Ўғлим" деб номлаган эканлар. Шунга сизга қўнғироқ қилавердик. Ёдгор: 10 дақиқада бўламан, деб кўз ёшларини артиб телефонни ўчирди. Қани энди шу заҳоти қанотлари бўлсаю, касалхонагача учиб борса... Касалхонага телбаларча югуриб кириб онасини сўради. Ва ниҳоят онасининг хузурига етиб келди. Қараса онаизор тўшакда ойнага термулиб ётган экан. Хамма ери қип қизил қонга беланган. Она оёқ товушларини эшитган захоти зўрға эшикка қаради. Она сўнгги нафасларини олаётган эди. Она: Келдингми болам. Мен уларга “Айтманг, болам қўрқиб кетмасин” дегандим. Кўнглинг хотиржам бўлсин. Мен тузикман. Ёдгор кўз ёшларини яшириб: Ҳаа албатта тузиксиз, ҳали бунданам яхши бўлиб чопқиллаб кетасиз. Она: Ярамас, нега мени олиб кетгани келмадинг? Сен севган таомни пиширмоқчи эдим. Ёдгор: Бўлди бас, етар. Ҳали ўрниздан туриб, менга ширин-ширин таомлариздан қилиб берасиз. Онааа, онаааа нега жавоб бермаяпсиз менга, онааа... Ёдгор оёқларида туролмай, йиқилиб бақирар эди. Атрофидагилар эса Ёдгорга далда беришмоқчи бўлардилар. - Ўғлим, туринг. Онангизни Аллоҳ раҳматига олган бўлсин. Ёдгор бақириб: “Йўқ, ундай деманглар, онам тирик”, деб ўрнидан зўрға туриб онасини махкам бағрига босди. Ёдгор: Онажон туринг, сиз тириксиз, мен билан хазиллашаяпсиз тўғрими? Мени қўрқитиш учун атай шундай қилаяпсиз а? Аллоҳга қасам сизни бошқа хафа қилмайман, фақат туринг. Туринг, уйимизга кетамиз. Мени яна олдингидек бағрингизга босинг. Турсангизчи, мени бошқа синаманг онажоним. Аллох хаққи сизни жудаям яхши кўраман. Туриииинг, турииинг илтимооос туриинг… Докторлар бор кучлари билан Ёдгорни хонадан олиб чиқиб кетдилар. У бўлса онасининг вафотига ҳеч ҳам ишонгиси келмас эди.
Наҳотки бир соат аввал айнан шу онасини деб асабийлашган бўлса. Қандайдир бир қиз билан учрашаман деб, онасига ёрдам беришни кўп билди. Кошки эди надомат чекишимиздан аввал оналаримизнинг қийматларини билсак!
Фарзанд шуни яхшилаб уқиб ол
Ким онасининг оёғи остида хизматкордай яшаса, қавмнинг боши устида саййид бўлиб яшайди!
عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « لَوْ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَوَكَّلُونَ عَلَى اللَّهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ لَرُزِقْتُمْ كَمَا تُرْزَقُ الطَّيْرُ تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا » (رواه الترمذي) Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилади: “Агар сиз Аллоҳга чинакам таваккал қила олганингизда эди, худди эрталаб инидан бўм-бўш чиқиб кетган қуш кечки пайт тўлиб-тошиб қайтиб келиши каби ризқлантирилар эдингиз”» (Имом Термизий ривояти). Ҳадиси шарифда Аллоҳга чинакам таваккал қила олсак, худди қушлардек ризқимиз оёғимиз остига сочиб қўйилиши чиройли услубда англатилмоқда. Ҳеч эътибор берганмисиз, тонг отиши билан қушлар чуғурлашиб инларидан чиқади. Ейишга ҳеч вақоси йўқ бўлса-да, хотиржамлик билан уча бошлайди. Чунки бу жониворлар ризқ Аллоҳдан эканини билади. Биз-чи? Шу қушларчалик Раббимизга таваккал қила оляпмизми? Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Ерда ўрмаловчи бирор нарса (жонзот) йўқки, унинг ризқи (таъминоти) Аллоҳнинг зиммасида бўлмаса! (У) унинг қароргоҳини ҳам, оромгоҳини ҳам билур. Ҳаммаси аниқ Китоб (Лавҳул маҳфуз)да (ёзилган)дир» (Ҳуд сураси, 6-оят). Ояти каримадаги “дааббатун” сўзи “ўрмалаб юрувчи нарса” деган маънони англатади. Ушбу сўз барча тирик мавжудотни ўз ичига олади. Айрим уламолар: “Ризқ фақат ҳалолдан бўлиши керак. Ҳаром нарсалар бандага ризқ эмас”, дейишган. Аммо Аҳли сунна вал жамоа уламолари ушбу оятни далил қилиб: “Ҳаром нарсалар ҳам бандага ризқдир. Акс ҳолда, бир умр ҳаромдан касб қилганлар (масалан, ўғри, рибохўрлар) ризқдан бенасиб бўлар эдилар”, дейишган. Ибн Уйайна: “Инсон, чумоли ва сичқондан бошқа бирор жонзот ўз ризқини захира қилиб сақлаб қўймайди”, дейди. Ҳадиси шарифларда ҳам ризқ Аллоҳдан экани очиқ-ойдин баён этилган. Хусусан, Абу Дардо розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта, ризқ бандани худди ажали қидирганидек қидиради”, дедилар» (Ибн Ҳиббон ривояти). Абдуллоҳ ибн Ҳасан ибн Али отасидан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Табук ғазоти куни минбарга кўтарилиб, Аллоҳга ҳамду сано айтдилар ва: “Эй одамлар, Аллоҳга қасамки, мен сизларни фақат Аллоҳ буюрган нарсагагина буюриб, Аллоҳ қайтарган нарсадан қайтараман. (Ризқларингизни) чиройли суратда талаб қилинглар! Абулқосимнинг жони қўлида бўлган Зотга қасамки, ҳар бирингизнинг ризқи ажали уни қидирганидек қидиради. Агар ундан бирон нарса сизларга кечикса, уни Аллоҳ азза ва жалланинг тоати билан талаб қилинглар!” дедилар» (Имом Табароний ривояти). Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Агар биронтангиз ризқидан қочмоқчи бўлса ҳам, албатта (ризқи) уни худди ўлими таъқиб этганидек қувиб етади” (Имом Табароний ривояти). Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Албатта, банданинг ўз ризқи бор. Агар жин ва инсонлар у (ризқ)дан бирон нарсани ун(га келиши)дан тўсиш учун йиғилсалар, бунга қодир бўлмайдилар» (Имом Табароний ривояти). Мазкур ҳадис бугунги кун учун ҳам жуда долзарб. Негаки, маъмурчилик даврида кўпимиз Аллоҳга таваккал қилишни унутиб қўйдик. Бунинг оқибатида юртимизда имконият, шароит бўла туриб, ризқимизни чет эллардан қидира бошладик. Қонуний йўллар бўла туриб, бошқа чоралар ахтариш сабабли айрим кишилар ғаламисларнинг тузоғига илиниб қолаётгани ҳам сир эмас. Ҳадиси шарифда Аллоҳга чинакам таваккал қила олсак, худди қушлардек ризқимиз оёғимиз остига сочиб қўйилиши чиройли услубда англатилмоқда. Бунинг учун фақат ихлос керак.
Турмуш ўртоғингиз уйга келганида “Хуш келибсиз” деб, табассум ила қарши олинг.
Ишдан келганида унга кўпроқ эътибор беринг, куни қандай ўтганлиги ҳақида сўранг.
Муваффақиятга эришганида ёки иши ўнгидан келмаганда “мен” ва “сен” сўзлари ўрнига “биз” ни қўлланг. Турмушда “менлик”нинг “бизлик”ка айланиши бир-бирингиз учун яшаётганингизнинг белгисидир.
Қанчалик ҳақ бўлсангиз ҳам, тортишишга уринманг. Тортишиш эр-хотин ўртасидаги муҳаббатни сўндиради. Бундай ҳолатда сукут сақланг. Бир оз вақт ўтгач, хотиржамлик билан тўғри тушунтирсангиз, у сизни албатта тушунади.
Турмуш ўртоғингизни бошқалар олдида, айниқса, яқинлари олдида пастга урманг. Аксинча, улар олдида унга кўпроқ ҳурмат кўрсатинг.
Турмуш ўртоғингизга бошқа эркакларнинг ютуғини гапириб ўтирманг. Билингки, ҳар кимнинг ўз ютуғи ва камчиликлари бўлади.
Яқинларингиз турмуш ўртоғингизга қандайдир ёрдам кўрсатган бўлсалар, буни асло унинг юзига солманг, миннат қилманг.
Унинг ота-онасини, қариндошларини ҳурмат қилинг, уларнинг камчиликларини айтиб юрманг. Уйингизга таклиф қилиб, меҳмон қилинг ва дуоларини олинг.
Дўстлари, яқинлари билан кўришиб туришига тўсқинлик қилманг, ҳадеб қистовга олиб уни сиқманг.
Турмуш ўртоғингиз ва унинг оила аъзоларига қилган хизматингизни айтиб, миннат қилманг.
Истакларингиз инобатга олиниши учун унга буйруқ берманг. Яхшиси, илтимос қилинг.
Оилангизда моддий танқислик сезилаётган бўлса, буни айтиб уни ранжитманг. Бу акс натижа беради.
Турмуш ўртоғингизга чиройли кўриниш учун ўзингизга оро беринг. Ишдан келишидан аввал ёки уйда эканлигида чиройли ва ораста кийининг.
Кайфиятсиз, жаҳлдор ёки хўмрайиб юрманг. Доим табассум ила юришга ва гўзал хулқли бўлишга ҳаракат қилинг.
Турмуш ўртоғингиз уйга келганида барча ишларингизни бир озга четга суриб, у билан ўтириб суҳбат қуринг.
У уйда бўлмаганида уни соғинганингизни, келганидан қувонганингизни ва келишини сабрсизлик билан кутганингизни айтинг.
Нималарни ёқтириб-ёқтирмаслигини билиб, кўнглига ёқадиган ишларни кўп-кўп қилиб туринг.
Бирор бир хато иш қилганида, “Сизга айтгандим-ку” деб ақл ўргатманг. Унинг ҳам вазиятини тушунишга ҳаракат қилинг.
Бирон бир илтимосингизни ўз вақтида бажармаса, “Майли, ҳечқиси йўқ. Бу сафар бўлмаса, кейинги сафар”, деб қўйинг. Кейинги гал ҳам унутса, сабр ва хотиржамлик билан унинг бу иши сизни хафа килишини эслатиб қўйинг.
Турмуш ўртоғингизни хафа қилган ёки кўнглини оғритган бўлсангиз, узр сўранг ва кўпроқ меҳр кўрсатинг.
Хато қилиб узр сўраганида дарҳол қабул қилинг.
Уйдан чиқаётганида табассум ила хайрлашинг.
Аёл турмуш ўртоғидан муҳаббат кутгани каби ўзи ҳам унга муҳаббат кўрсатиши ва доим буни билдириб туришни унутмаслиги даркор.
Мана шу қоидаларга амал қилсангиз энг бахтли оилани шакллантирган бўласиз..
Х
