Oson tibbiyot

2022-07-04 07:32:22 ​​Жиғилдон қайнаши, зарда бўлиш

Жиғилдон қайнаши қандай келиб чиқади? Нима учун унга қарши дори ичганимизда баъзан самара бўлмайди?

Aслида одамда жиғилдон деган аьзо йўқ. Овқатланишга боғлиқ тўш суягининг орқасида куйиш хиссининг бўлиши шундай аталади.

Бу куйиш хисси қандай юзага келишини чуқурроқ ўрганиб кўрамизми? Жиғилдон қайнаши қизилўнгачда (ошқозон ва халқум ўртасидаги тахминан 30 см узунликдаги шланг) содир бўлади.

Қизилўнгач ва ошқозон ўртасида клапан мавжуд (кардиал сфинктер). Нормада у овқат ва сувни фақат бир тарафга-ошқозонга ўтказишга хизмат қилади. Ошқозондан нимадир орқага қайтиб чиқмоқчи бўлса у қаттиқ ёпилиб бунга йўл қўймайди. Баьзи касалликлар таьсирида (ГЭРБ) клапан яхши ёпилмайдиган бўлиб қолади. Ёки шунчаки пастдан ошқозонни нимадир итарганда (ҳомила, ичакдаги газлар), алкогол, чекиш, таьсирида ҳам бу клапанлар фаолияти бузилади.

Натижада ошқозондаги суюқ аралашма қизилўнгачга қайтиб чиқади. Айниқса олдинга эгилганда ёки горизонтал ҳолатда ётилганда бу клапандан суюқликнинг қайтиб чиқиши янаям осонлашади. Унинг таркибидаги хлорид кислота қизилўнгач деворини таьсирлаб куйиш ҳиссини чақиради.

Кўпчилик жиғилдон қайнаганда Омепразол, Пантопразол (нольпаза), Ранитидин, Ренни, Алмагель, Ичимлик содаси, Седана, Сабзи ва ҳоказоларни қабул қилган. Лекин ҳаммадаям улар фойда бермаган.

Улар ошқозондаги Хлорид кислота миқдорини камайтириб беради. Лекин клапан яхши ёпилмаса оз миқдордаги хлорид кислота ҳам юқорига чиқиб жиғилдон қайнашини чақираверади.

Демак, клапанни яхшироқ ёпилишинм ҳам таьминлаш керак. Бунга ёрдам берувчи дорилар гуруҳи бор. Прокинетиклар. Уларнинг таьсири ҳали жиғилдон қайнашида тўлиқ тасдиқланмаган. Метоклопрамид, Бетанехол, Цизаприд ножўя таьсирлари кўплиги туфайли кам ишлатилади. Домперидон ва Итоприд нисбатан хавфсиз бўлганлиги учун қўллаш тавсия қилинади.

Бундан ташқари миорелаксант Баклофен устида ҳам кузатувлар олиб борилмоқда.

Юқоридаги дориларни қўллашда шифокор билан маслахатлашиш зарур.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-07-02 22:33:06 ​​Остеоартритни даволаш принсиплари қандай?

Қуйидаги даволаш усулларида ACR нинг (Америка Ревматология коллежи) 2019 йилги тавсиялари ва Ўзбекистон Республикаси ССВ нинг стандарт ташхислаш ва даволаш меёрларига таянилган.

Тоғай тўқима қариб ишдан чиқишини тўхтата олмаймиз. Лекин бўғимлар ишқаланиш кучини ва миқдорини камайтиришни иложиси бор. Бунинг учун семиз беморлар вазн ташлаши зарур. YouTube хар ҳил машқлари бор. Бундан ташқари ACR беморларга Тай-Чи спорт турини ўрганишни тавсия қилади. Зарарланган бўғимни камроқ ишлатишга тўғри келади. Шу мақсадда каттароқ бўғимларга баъзан шина ҳам қўйилади.

Асосий қўлланилувчи препаратлардан 2 та гурухнинг таьсири тасдиқланган.

1)Ностероид яллиғланишга қарши препаратлар (ибупрофен, напроксен, этерококсиб). Уларнинг оғиз орқали ичишга ва касалликка учраган бўғимга махаллий суртишга буюрилади. Касаллик яллиғланиш характерига эга бўлмаса ҳам бу дорилар қўлланилади. Чунки хондроцитлар халок бўлгач бўғимда яллиғланиш чақирувчи моддалар пайдо бўлади.

2) Стероид яллиғланишга қарши дорилар (Стероид гормонлар). Фақат тўғридан тўғри бўғим ичига қилинган инекцияларгина самарали. Стероид гормонлар ҳам бўғим ичидаги яллиғланиш медиаторлари миқдорини камайтириш учун хизмат қилади. Ҳамда касалланган бўғим атрофида янги қон томирлар пайдо бўлиш эхтимолини (васкуляризация) камайтиради.

АСR шартли қўллаш мумкин бўлган дориларни келтириб ўтган. Улар

1) Оғриқ қолдирувчилар. Улардан энг кўп қўлланиладигани бу ўзимизнинг Парацетамол. Фақат уни узоқ вақт ичиш жигарга зарарли таьсир кўрсатади. Опиоид оғриқ қолдирувчилардан стандартларда Трамадол мавжуд. Беморларда доимий оғриқ хиссини камайтириш мақсидида антидепрессантлардан Дулоксетин тавсия қилинган.

2) Капсаицин мазь. У фақат тизза бўғими остеоартритида тавсия этилади. Бу мазь суртилган жойда махаллий қўзғатувчи таьсир қилади ва тери ости оғриқ сезувчи рецепторлари сезувчанлигини камайтиради. Беморларда ўтказилган синовларда у кўнгилдаги самарани берган.

Капцаицин мазь Ўзбекистонда сотувда йўқ. Финалгон номли аналогини топиш мумкин. Фақат ишлатишда жуда эхтиёткор бўлиш зарур. Кўп миқдори терида куйиш белгилари пайдо қилиши ва кўз шиллиқ қаватига тегса жиддий шикастланиш келтириб чиқариши мумкин.

3) Хондропротекторлар (хондроитин сульфат) ACR уларни фақат бармоқлар остеоартритида шартли қўллаш мумкин деб топган.

Юқорида оғриқ қолдирувчиларга этибор қаратилганлиги сабаби, беморларни айнан шу оғриқ ҳаракатларини чеклайди. Оғриқни сезишмаса улар бўғимларида касаллик борлигини сезмайдилар.

Ҳозир юртимизда кенг қўлланилишни бошлаган Гиалурон кислотани бўғим ичига юбориш ва Плазмолифтинг усулига нисбатан АСR қаттиқ қаршилик билан муносабат билдирган. Бунга синов натижалари қониқарли эмаслиги ва даволашда ишлатиладиган плазма таркиби аниқ эмаслиги сабаб қилиб кўрсатилган. Қолаверса улар ўзимизнинг ССВ стандартида ҳам мавжуд эмас.

Бўғимлар бемор ҳаёт тарзини пасайтириб юборадиган даражада зарарланган бўлса жаррохлик йўли билан суньий бўғим (эндопротез) ўрнатилади.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-07-02 19:22:46 ​​Остеоартритни даволашни 2 та омил қийинлаштиради:

1-бўғим ичидаги тоғай ва суяк тўқиманинг қон томирлар билан таьминланмаганлиги. Улар синовиал қобиқ ажратган синовиал суюқлик билан озиқланади. Дори моддалар фақат синовиал қобиқ рухсат берган сифатда ва миқдорда ўта олади. Чегарадаги божхона хизматини худди ўзи.

2- бўғимдан ташқарида остеоартритни қўзғатувчилари йўқлиги. Ҳаммаси синовиал қобиқни ичида, бўғимни ўзида содир бўлади. Агар бўғимдан ташқарида бирорта касаллик сабаби бўлганда уни тўхтатиб нимадир қилсак бўларди.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-07-01 19:46:57 ​​Ўзбекистонда Остеоартрит ташхисини эшитганмисиз?

Ревматологик касалликлар билан шуғулланувчи 2 та ташкилот: EULAR (Европа Иттифоқи ревматологлар уюшмаси) ва АСR (Америка ревматология коллежи) энг ишончли ташкилотлар ҳисобланади. Улар ҳамкорликда ишлашади.

Айнан шу икки ташкилот касалликни остеоартрит деб номлайди. Касаллик қўл бармоқларида бўлса "Қўл остеоартрити", сон чаноқ бўғимида бўлса "Ёнбош остеоартрити", тиззада бўлса "Тизза остеоартрити" деган содда номлашдан фойдаланишади. Бундай номлаш нисбатан қулай бўлиб чалкишишларни олдини олади. Интернетдан ҳам энг кўп маьлумот Остеоартрит (osteoarthritis) номи билан топилади.

Бизда бу касалликни тавсифлаш учун артроз термини ишлатилади. Бу Жахон Соғлиқни Сақлаш Ташкилотининг классификацияси билан (International Classification of Diseases-ICD) билан боғлиқ. Ўзбекистон соғлиқни сақлаш вазирлиги шу классификациядан (Халқаро Касалликлар Таснифи-ХКТ) фойдаланади. Ҳозирча унинг 10-версияси қўлланилмоқда.

ICD-10 асл версиясида бу касалликлар гурухи Аrthrosis (артроз) деб номланган. Ва M15 дан M19 гача бўлган кодлар билан белгиланган.

Ҳар бир бўғим учун алоҳида терминлар қўлланилади. Масалан, бармоқлар остеоартрити-полиартроз, чаноқ сон бўғими остеоартрити-коксартроз, тизза бўғими остеоартрити-гонартроз дейилади.

ICD-10 да ҳам, ХКТ-10 да хам бу номлар ва остеоартрит атамаси битта маьнони англатиши ёзилган. Пастда расмдан кўришингиз мумкин.

Баъзида деформацияловчи артроз ёки остеоартроз номини ҳам қўллашади. ДОА деб қисқартириб ҳам айтишади. Хуллас номлар ҳар хил бўлгани билан касаллик ўша. Уларнинг коди бир хил M15 дан M19 гача. Диагностикаси, даволаш усули ҳам ўхшаш.

Сизга полиартроз, коксартроз, гонартроз, деформацияловчи остеоартоз ташхисини қўйишдими, булар барчаси Остеоартрит ҳисобланади.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-30 00:35:22 ​​Энг кўп учровчи бўғим касаллиги ёхуд Остеоартрит

Ҳамманинг тиззам оғрийди, ўтириб турганда қийналаман, зинадан чиқиш қийин деб шикоят қилувчи ёши катта таниши бор. Ёки қўл бармоқ бўғимлари ён томонларга шишиб чиққан одамларни кўрганмиз.

Остеоартрит юқоридаги шикоятларнинг энг кўп сабабчисидир.

Касалликнинг келиб чиқиши аниқ эмас. Tear&Wear яьни қарилик ва бўғимларнинг механик шикастланиш назариялари мавжуд. Ёши 45 дан ошганлар, семизлар, аёллар, оиласида шу касаллик билан оғриганлар, бўғимлари кўп ҳаракатланувчилар кўпроқ остеоартирт билан касалланади.

Остеоартрит бошқа бўғим касалликларидан фарқли равишда яллиғланиш туфайли бошланмайди. Энг аввало бўғимлар ичидаги суякларни бир-бирига қаттиқ ишқаланмаслигини таьминловчи тоғай тўқима зарарланади. Сабаб, бу тоғай тўқимага юкламанинг кўпайиб кетиши, шикастланиш, айрим касалликлар ва дорилар ёки шунчаки вақт таьсирида бу тоғайнинг ҳам эскириши (узоқ юрган машина баллони ейилгани сингари) бўлиши мумкин.

Тоғай тўқима шикастлангач унинг ичидаги “хондроцит” деб аталувчи ҳужайралар тоғайни ташкил қилувчи моддаларни жадал ишлаб чиқара бошлайди. Бу моддалар коллаген II тури ва протеогликанлардир (гиалурон кислота, хондроитин сульфат, кератин сульфат). Лекин, бўғимга юклама давом этаверар экан хондроцитлар уларни етказиб бера олмайди.

Хондроцитлар охир оқибат чарчаб халок бўлади. Уларнинг қолдиқларини бўғимни қоплаб турувчи синовиал қобиқ ҳужайралири қамраб олади. Бу қолдиқларни иммун тизими ҳужайралари сезиб қолади. Энди жараёнга улар ҳам қўшилaди ва синовиал қобиққа келиб цитокинлар чиқара бошлайдилар. Улар таьсирида синовиал қобиқ зарарланиб оғриқ пайдо бўлади.

Хўш, шу ерга келиб тоғай қатлам емирилиб ортиқ суяклар ишқаланишидаги зарбани камайтирмай қўяди. Энди суяк устида суяк ишқаланишни бошлайди ва уларда ҳам механик зарарланиш юзага келади. Синовиал қобиқдаги цитокинларнинг бўғим бўшлиғига ўтиб суяклар зарарланишини янада кучайтиради.

Суякларни зарарланган қисмини тўлдириш мақсидида суяк ҳужайраларини ишлаб чиқарувчи остеобласт деган ҳужайралар фаоллашиб кетади. Улар "дўпписини келтир" деса боши билан қўшиб олиб келгандай мўнжаллангандан кўп миқдорда суяк хужайраларини ишлаб чиқариб ташлайди. Натижада суякларда остеофитлар деб аталувчи ўсиқчалар ҳосил бўлади.

Юқоридаги жараёнлар асосан энг кўп юклама тушувчи ва энг кўп харакатланувчи бўғимларда содир бўлади. Бу бўғимлар тизза, қўлнинг бош бармоғи асоси, чаноқ сон бўғими, умуртқалар аро бўғимлар ва қўл бармоқлари орасидаги бўғимлардир. Уларда ҳаракатланганда оғриқ, қирсиллаш, эрталабги карахтлик (1 соатдан кам), бироз деформация кузатилади.

Баьзи бўғимлар остеофитлар ҳисобига кенгайиб тугунчалар ҳосил бўлади. Бу айниқса қўл бармоқларида орасидаги бўғимларда сезилади. Касаллик кечишида яллиғланиш деярли кузатилмаганлиги учун барча қон тахлиллари нормада чиқади. Касалликга анамнез (сўраб суриштирув), рентгенограмма, бошқа касалликларни инкор қилиш билан ташхис қўйилади.

Даволаш кейинги постларда.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-27 19:55:00 ​​Истима аслида қандай жараён?

Тана ҳароратини миямиздаги гипоталамус деган қисм назорат қилиб туради. Унга ҳароратни доимий 36-37 ⁰С оралиғида ушлаб туриш топшириғи берилган. Гипоталамуснинг қўлидаги буйруқда бўсаға нуқтаси 36-37⁰C деган ёзув бор. Ҳарорат кўтарилиб кетса гипоталамус тери ости қон томирларини кенгайтиришга буйруқ беради, тер безлари фаолиятини кучайтиради. Бу эса ташқарига кўпроқ иссиқлик чиқиб кетишини таьминлайди.

Тана ҳарорати пасаядиган бўлса, тери ости томирларини торайтиради (ташқарига иссиқликни камроқ чиқариш мақсадида), ва организмда иссиқлик ишлаб чиқариш учун мускуллар титрашини чақиради.

Организмга ташқаридан микроорганизм кирса, ичкарида аутоиммун жараёнлар бошланса ёки ўсма касалликларида қонга иммун ҳужайраларидан цитокинлар (IL-1, IL-6) ажралиб чиқади. Бу цитокинлар қон оқими ва гипоталамус ўртасидаги OVLT тизимига таьсир ўтказади. Бу тизим простогландин E2 деган липидсимон моддани ишлаб чиқаришга мажбур қилади.

Айнан шу простогландин E2 гипоталамусга “тревога, ҳароратни кўтар” буйруғини беради. Қўлидаги буйруқда ёзилган бўсаға нуқтасини 37⁰С дан юқорига чиқариб қўяди. Гипоталамус энди ҳароратни шу рақамга етказишни бошлайди. Тери ости томирларини торайтиради. Тана мускулларини титратишни бошлайди. Натижада тана ҳарорати нормадан кўтарилиб кетади.

Буни организмга нима фойдаси бор дерсиз? Худо ҳеч бир жараённи бесабаб яратмаган. Истима кўтарилганда иммун тизими ҳужайралир бўлмиш лимфоцитлар фаоллашиб кетади, нейтрофилларинг эса бактерицид (бактерияларни халок қилувчи) таьсири ортади. Содда қилиб тушунтирганда истима кўтарилганда иммун тизими ҳужайраларини “қони қайнаб” кетади. Азартга берилиб “душманни менга кўрсат” деб қолишади. Бундан ташқари юқори ҳароратда бактерияларнинг кўпайиши ҳам секинлашиб кетади.

Ҳарорат жуда кўтарилиб кетганда бемор аҳволида ҳам салбий ҳолатлар кузатилишни бошлайди. Бундай пайтда тана ҳароратини бироз пасайтиришга тўғри келади. Асосий иссиқлик ажралиши тери орқали бўлгани учун қалин кийимлари ечилади. Керак бўлса бадани илиқ сув билан артилади. Бу ҳам ёрдам бермаса дори препаратлардан фойдаланилади.

Истиманинг юқоридаги механизмининг бир нечта жойига таьсир қилиб истимани тушириш мумкин. Тиббиётда энг хавфсиз гурух сифатида простогландин E2 миқдорини камайтирувчилар ишлатилади. Булар ҳамма билган парацетамол, ибупрофен, аналгин, нимесулид ва бошқалар.

Истима чиқаётган бемор бу дориларни қабул қилгач простогландин E2 миқдори камаяди. Гипоталамусга ҳам “ҳароратни кўтар” деган буйруқ келмай қўяди. Энди у яна температурани 37⁰С га туширишга ҳаракат қила бошлайди. Тери ости қон томирлари кенгаяди, тер ажралиши кўпаяди.

Хулоса шуки, истима аслида организмни ҳимоя реакцияси. Истима чиққанда бемор ўзини яхши ҳис қилябдими, демак унга дори бериш шарт эмас. Иммунитет инфекция билан жадал курашишига қўйиб бериш керак. Фақатгина бемор ўзини ёмон ҳис қилса кейин истима туширувчи дорилар берган маьқул.

@Oson tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-25 10:27:38 ​​Ўзбошимчаликми ёки эринчоқлик

Пичоқ ошпаз қўлида мазали таом таёрлаш воситаси, ёш бола қўлида ҳаёт учун хавфли қуролга айланади. Буни ҳамма тушунади. Шунинг учун ёш болага умуман пичоқ ушлашга рухсат берилмайди.

Аммо, охирги пайтда ёш болалар ошпазларга мурожаат қилмасдан, пичоқни хоҳлаган жойидан топиб овқат тайёрлашга уринмоқда. Кўпчилиги қўлини кесиб олишга ҳам улгурди.

Юқорида ўхшатишда ошпаз шифокорлар, ёш бола беморлар, пичоқ дори препаратлар эди. “Эее, қўйсангчи вахима қиворма энди” деган фикр хаёлга келдими. Сизга ўзим гувохи бўлган аниқ мисоллар келтираман. Беморлар исм шарифи ва дорилар номи сир сақланади.

Бемор А, 1.5 ёш истималаб қолади. Яқинда 4 ёшли боласи Г......н уколидан тузалганини иддао қилган қўшнисининг мотивацияси билан бола бугун эшитиш бахтидан бутунлай махрум. Ўшанда болакайда эшитув нерви неврити бор эди.

Бемор Б, чап қовурға ёйи остидаги куйдирувчи оғриққа мактабда ўқийдиган ўғлининг тиббий маслахати билан К......л уколини олган, яна Б.....л, таблекасини бир суткада 8 та қабул қилган. Эртасига бемор қон қайт қилишни бошлаган. Ахлат эса янга асфалт рангига кирган. Беморга ошқозон ярасидан қон кетиши, хамрох: ўраб олувчи темиратки ташхиси қўйилди.

Бемор С, сийиши камайиб кетганига ва белида оғриқ борлигига шикоят қилади. Бахтга қарши унинг ақлли таниши Ф......д дориси сийдик хайдаши ҳақида билар экан. Бир соатдан кейин дахшатли қичқириқ билан бемор ШТЁМ полида думалаб юрарди. Унинг буйрагида тош сийдик йўлини тўсиб қўйган экан. Ф.....д эса сийдик миқдорини кўпайтириб холатни янада оғирлаштирган.

Бунақа мисоллар жуда кўп. Мени тушунмаган жойим, ҳозир 21 асрда нахотки бирорта врачдан консултация олиб даволаниш қийин. Соғликга шунчалик беписанд қарашга сабаб нима?Ишониб бўлмайдиган врачлар борлигини инкор қилмайман. Лекин, ишончли, ўз ишини устаси бўлганлари ҳам талайгина. Бунга сабаб ўзбошимчаликми, эринчоқликми, молиявий ахволми? Буниси менга қоронғу.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-24 21:33:52 ​​Ревматоид артритни охирги даволаш стандартлари

Касалликнинг ривожланиши ўта мураккаб бўлганлиги учун даволаш ҳам осон кечмайди. Этиологик даволашнинг ҳозирча имкони йўқ. Чунки аниқ сабаб йўқ. Патогенетик ва симптоматик усуллардан фойдаланилади.

Дорилар билан даволашда 3 хил гурух ишлатилади:

1 гурух: Базис яллиғланишга қарши дорилар (DMARDs)
Уларнинг асосий вазифаси иммунитетни пасайтириш (иммуносупрессивлик). Иммун тизими нотўғри ишлаётганини тан олмасдан зарар етказаверса нимаям қилардик. Уни тийиб туришга тўғри келади. Бу гурух дорилари яна 2 та гурухга бўлинади: синтетик ва биологик

Синтетик базис яллиғланишга қарши дорилар T-лимфоцитлар миқдорини камайтиради. Бу эса ўз навбатида цитокинлар миқдорини камайтиради. Цитокин миқдори кам бўлса яллиғланиш хам сусаяди.

Биологик препаратлардан “моноклонал антителолар” ишлатилади. Улар биотехнология йўли билан олинган. Синтетик препаратлардан фарқи хужайралар ва цитокинлар миқдорини миқдорини камайтирмайди. Балки уларни вазифасини бажара олмайдиган қилиб блоклаб қўяди. Яьни қўлини боғлаб қўяди. Ҳозирда бу препаратларнинг аутоиммун касалликларда жумладан ревматоид артритда эффекти жуда юқори эканлиги тадқиқотларда исботланган.

2 гурух: Глюкокортикостероидлар (стероид гормонлар) ҳам яллиғланишга қарши ҳам иммунитетни пасайтирувчи таьсири туфайли ревматоид артритда ишлатилади. Яллиғланишга қарши таьсири фосфолипаза А2 номли ферментни блоклашига асосланган. Иммунодепрессив хусусияти эса қонда айланиб юрган барча лейкоцитар ҳужайраларнинг миқдорини камайтириши билан изохланади.

3 гурух: Ностероид яллиғланишга қарши препаратлар. Улар ЦОГ 2 ни кўлинин боғлаш хисобига ундан кейин келадиган яллиғланиш занжирини узади ва бўғимлардаги яллиғланиш белгилари оғриқ, шиш миқдорини камайтиради. Аммо, ревматоид артритда яллиғланишни келтириб чиқариувчи ЦОГ 2 дан бошқа занжирлар ҳам бор. Шу туфайли бу дори гурухининг эффекти камроқ. Симптоматик даволашда ишлатилади.

Даволашда ишлатиладиган асосий дори гурухлари юқоридагилар. Дориларнинг ножўя таьсирилари жуда кўп. Ҳар бир организм алохида ўзига хос бўлганлиги учун ҳаммага бир ҳил даволаш усули мос келмайди. Даволовчи шифокор ҳолатган қараб қўшимча дорилар қўшиши ёки айрим дори гурухларини ишлатмаслиги мумкин.

Бўғимлар дорилар билан даволаб бўлмайдиган даражада зарарланган бўлса ёки анкилозлар (бирикиб кетиш) ривожланса жаррохлик усули билан синовиал қобиқни олиб ташлаш, артродез ва бўғимларни протезлаш амалиётлари ўтказилиши мумкин.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-23 17:24:07 ​​Ревматоид артрит қандай ривожланади?

Энг аввало шуни эслатишим керакки, Ревматоид артрит ва Ревматизм (Ревматик иситма) бошқа-бошқа касалликлар ҳисобланади. Фақат фамилияси ўхшаш холос.

Ревматоид артритнинг келиб чиқиш сабаблари тўлиқ аниқланмаган. Назарияларга кўра инсон хромосомаларида HLaDR1, HLaDR4 генларининг бўлиши бу касалликга чалиниш хавфини оширади. Касаллик ривожланиши учун чекиш, айрим бактериал ва вирусли инфексиялар бахона бўлади.

Бахоналар (чекиш, инфекциялар) инсон бириктирувчи тўқималаридаги аргининни цитруллин деган аминокислотаган айлантиради. Цитруллин аслида организм учун зарарли эмас. Лекин, бемор генларидаги HLa DR1, HLa DR4 деган қисмлар цитруллин хақида иммун тизимига чақимчилик қилиб хабар беради. Ҳаммаси шу ердан бошланади.

Цитруллинга қарши антителолар пайдо бўлади. У бўғимларни ўраб турувчи синовиал қобиқда кўпроқ бўлганлиги учун бу антителолар энг аввал шу қобиқни нишон қилиб кўрсатади. Синовиал қобиққа ва синовиал суюқлик ичига Т лимфоцитлар ёпирилиб кела бошлайди. Улар синовиал суюқликка цитокинлар деб аталган моддаларни чиқаради. Улар эса яллиғланиш реакцияларини бошлаб беради. Синовиал қобиқ шишиб кетади.

Синовиал суюқлик таркиби ўзгариши у ердаги тоғайнинг зарарланишига олиб келади. Остеокласт деб аталувчи суяк емирувчиларнинг фаоллашуви суякларнинг бўғим ичидаги қисми эрозияси (емирилиши) юзага келтиради. Жуда кўплаб яллиғланишда иштирок этувчи моддалар ЦОГ 2, цитокинлар, медиаторлар, антителолар, простогландинлар аралашиб касалликни зўрайишига олиб келади.

Айрим беморларда баьзи антителоларга қарши антитела пайдо бўлиши мумкин. Бу ҳудди битта полициячини қўлга олишга яна бир полициячи келгандек гап. Ушби антитела “Ревматоид омил” деб аталади. Ревматоид омил деб номланувчи антителанинг жараёнга қўшилиши вазиятни яна ҳам оғирлаштириб юборади. Қонида бу омил аниқланган беморлар серопозитив, аксинча бўлса серонегатив деб аталади.

Давлат ичидаги фуқаролар урушининг ҳудди ўзи. Иммунитет янглишиб ўзининг организмига хужум қилаверади.
Симметрик бўғимларда оғриқлар, эртабки 1 соатдан ошиқ карахтлик, қўл бармоқларининг деформацияси (қийшайиши), бўғимлардан ташқаридаги бошқа ўзгаришлар юқоридаги жараёнлар туфайли юзага келади.

Касалликни даволашни кейинги постларда тушунтирамиз.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash

2022-06-17 14:22:53 ​​Илдизга болта уриш

Тасаввур қилинг, барги тўкилавериб уйингизни ифлос қилаётган дарахт пайдо бўлди. Сизда 3 та йўл бор:

1. Дарахт баргларини териб чиқиш. Аммо бу иш самарасиз, дарахтдан хар доим барг тўкилиб туради.
2. Дарахтни кесиб ташлаш, бу сизга бир қанча вақтга қулайлик бериши мумкин. Лекин, унинг тагидан яна дарахт униб чиқаверади.
3. Дарахтни илдизига болта уриб қўпориб ташлаш. Муаммодан бир умирга қутулдингиз.

Тиббиётда ҳам, уч ҳил даволаш тури мавжуд. Булар:

1.Симптоматик (Баргини териш)
2.Патогенетик ( Танасидан кесиб ташлаш)
3.Этиологик (Илдизга болта уриш)

Доимо касалликнинг илдизига болта уришга ҳаракат қилинади. Лекин ҳар доим ҳам бу амалга ошавермайди.

Баъзи касалликларнинг сабаби ҳали аниқланмаган, баъзиларининг сабабчисини йуқотиш имконияти топилмаган ёки битта касалликнинг сабабчилари ҳаддан зиёд кўп. Айрим касалликларнинг илдизига болта уриш организмнинг ҳам халок бўлишига сабаб бўлиши мумкин.

Шундай пайтларда патогенетик даволаш асосий ўринга чиқади. Касалликнинг организмда пайдо қилаётган ўзгаришларига қарши курашилади. Масалан, гипертония касаллигида ҳар куни эналаприл ичиш, ёки ревматоид полиартритда ҳар хафта метотрексат қабул қилиш.

Симптоматик даволаш юқоридаги икки даволаш усулига ёрдамчи сифатида ёки шошилинч ёрдам кўрсатиш мақсадида ишлатилади. Беморлар оғриқ шокига тушиб қолмаслиги, истима ҳолсизлантириб қўймаслиги ва б.лар учун бу усулдан ҳам кенг фойдаланилади.

Ҳар учала усул ҳам тиббиётда мухим ўрин тутади. Илм фан ривожлангани сари касалликларни этиологик даволаш усуллари кўпайиб бормоқда.

https://t.me/oson_tibbiyot Ochish/sharhlash