Тўғри ёзамиз — мутахассис блоги

2022-02-03 17:00:09 "Диққат Ўқинг...

Бир китоб борки, уни ўзинг ёзгансан, лекин илк бор ўқиганингда ҳайрон қоласан..?

Жавобини кўриш учун "Tarixiy Onlar" каналига обуна бўлинг

Каналга уланиш Ochish/sharhlash

2022-02-03 13:55:26 Ochish/sharhlash

2022-02-01 21:12:41 Ochish/sharhlash

2022-01-31 19:27:39 Дипломат ва дипломант

Дипломат ва дипломант пароним сўзлар, яъни талаффузи ва эшитилиши яқин, лекин маъно жиҳатдан фарқ қиладиган сўзлардир.

Дипломат
1. Дипломатик фаолият билан шуғулланувчи шахс дипломат дейилади. Дипломат хорижий давлатлар билан расмий алоқа қилиш ва музокаралар олиб бориш учун махсус тайёргарликлардан ўтади ва ўз ҳукумати томонидан вакил қилиб тайинланади.

2. Муомала санъатини эгаллаган, дипломатик йўл билан муаммоларни ҳал қила оладиган одам.

3. Одатда китоб-дафтарлар, ҳужжатлар олиб юриладиган текис юзали, қулфланадиган чамадон ҳам дипломат дейилади. Бугунги кунда унинг инглизча номи — кейс кенгроқ қўлланяпти.

Дипломант
1. Бирор танловда ютиб чиқиб, диплом билан тақдирланган шахс.

2. Диплом иши ёзаётган ва уни ҳимоя қилаётган талаба.

Демак, буларнинг маъно-мазмуни батамом фарқ қилади, шу сабабли уларни нутқда ўз ўрнида қўллашимиз керак.

@xatoliklar Ochish/sharhlash

2022-01-28 09:22:05 Албатта: вергул керакми ёки йўқ?

#Сўраган_эдингиз

Вергул ишлатиш қоидаларида модал сўзлар кўпинча кириш сўз бўлиб келиши ва шу сабаб вергул талаб қилиши ҳақида айтилган эди. Албатта сўзи ҳам модал сўзлардан. У баъзида вергулга эҳтиёж сезади, баъзида эса йўқ.

Қачон вергул керак?

Албатта кириш сўз бўлиб келса. Бунда у сўзловчининг муносабатини билдиради ва шубҳасиз, турган гап, табиий, бўлмаса-чи сўзларига маънодош бўлиб келади:

Мен, албатта, кўзингизнинг оқу қораси бўлган ёлғиз қизингизни ярамас, бўлмағур кишига тутиб берарсиз, деб билмайман.
А. Қодирий, Ўтган кунлар.

Қачон вергул керак эмас? Сўз фикрнинг ёки иш-ҳаракатнинг қатъийлигини, муқаррарлигини, шубҳасиз эканини билдирса. Кўпчилик ана шу ҳолатда ҳам вергул ишлатади. Ҳатто китобларда, қўлланмаларда, изоҳли луғатдаги мисолларда ҳам бунга гувоҳ бўлиш мумкин. Нега вергул керак эмас? Вергул қўйиш сўзда қатъийлик, муқаррарлик маъносини йўққа чиқаради.

Солиштирамиз:

Мен бу ишни албатта бажараман.
Бунда иш-ҳаракатни бажариш қарори қатъий, аниқ.

Мен бу ишни, албатта, бажараман.
Бунда сўзловчи ўз фикрига муносабат билдиряпти. Биринчи жумладаги каби қатъият йўқ. Вергул билан бериш ҳам хато эмас. Лекин бу ўринда албатта кириш сўзга айланяпти ва муқаррарлик маъносини йўқотяпти.

Бошқа мисол:

Тўйга албатта бор!
Тўйга бормасанг бўлмайди, боришинг шарт.

Тўйга, албатта, бор.
Тўйга борсанг ҳам бўлади. Жуда шарт эмас. Тавсия характерида.

Хуллас, қайси маънони ифодалаш мақсад қилинган бўлса, вергулни шунга кўра ишлатиш керак.

@oriftolib Ochish/sharhlash

2022-01-26 19:39:58 Ochish/sharhlash

2022-01-22 23:23:14 Ochish/sharhlash

2022-01-21 22:32:26 Билмасанг, нима қиласан русча ёзиб... дейдиган одам йўқ.

*Расм обуначиларимиздан

@xatoliklar Ochish/sharhlash

2022-01-19 21:00:31 Туркиядаги аҳли илм устозлардан Муҳаммад Одил акага мусаҳҳиҳ керак экан. Менимча, ўз ишини яхши билган ҳақиқий мутахассис излаяптилар. Иш онлайн.

Талабгорлар қуйидаги ҳавола орқали формани тўлдиришлари керак:

https://form.jotform.com/220172973175053 Ochish/sharhlash

2022-01-18 12:17:16 Маҳаллабай, фуқаробай, талабабай: “бай” нима?

#Сўраган_эдингиз

Бай сўзи билан ясалган янгидан-янги сўзлар истеъмолга киряпти ва жуда кўп ишлатиляпти.

Ўзи қайдан келди бу бай сўзи? Олдин бизда бормиди? Ҳа, бор эди. Ишбай, кунбай, соатбай, байлашмоқ деган сўзларни эсланг.

Бай сўзи арабчадан кирган, аслиятда савдолашиш, сотиш, келишиш маъносини англатади. Ўзбек тилида савдо муомалаларида, ишга ёллаш ва ёлланишда ҳар икки томоннинг ўзаро келишувини англатади. Қилинган ишга қараб ҳақ тўлашга келишилган бўлса – ишбай, неча соат ишланганига кўра ҳақ бериладиган бўлса – соатбай бўлади.

Адабиётларда тез-тез учраб турадиган байъат сўзи ҳам бай билан ўзакдош.

Маҳаллабай, фуқаробай, талабабай каби сўзларда бу сўзнинг маъноси ўзгарган. Уларда ҳам келишув мазмуни оз бўлса-да бор. Бироқ асосий маъно маълум бир кесимда ишлашга қаратилган. Маҳаллабай ишлаш – маҳалла кесимида, ҳар бир маҳалла билан алоҳида ишлаш. Фуқаробай – эътиборни алоҳида фуқарога қаратиш. Ва ҳоказо.

@oriftolib Ochish/sharhlash