Муомалот Фиқҳи

2023-04-02 07:10:00 ​#Шариат_мақсадлари

ИНСОН ҲАЁТИНИ МУҲОФАЗА ҚИЛИШ

Инсон ҳаётини муҳофаза қилиш, деганда руҳни ва жасадни муҳофаза қилиш тушунилади. Бу маънода Ислом энг аввало, одам боласини, у ким бўлишидан қатъи назар, азиз ва мукаррам қилганини алоҳида таъкидлаш лозим бўлади.

Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида жумладан, қуйидаги чораларни кўрган:

1.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида одам боласини азиз ва мукаррам деб эълон қилган;

2.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида инсонга Аллоҳнинг ердаги ўринбосари деб қарайди;

3.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида барча нарса инсоннинг саодати учун эканини эълон қилган;

4.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида одам ўлдиришни қатъиян ҳаром қилган;

5.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида ўзини ўзи ўлдиришни (ўз жонига қасд қилишни) ҳаром қилган;

6.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида ўзига ўзи ўлим тилашни ҳаром қилган;

7.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида қасосни жорий қилган;

8.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида инсонга тан жароҳати етказишни ҳаром қилган;

9.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида инсонни уриш ва азоблашни ман қилган;

10.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида инсонни жисмоний толиқтириш мумкин эмаслигини эълон қилди;

11.Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида ўзини ўзи қийнашни ман қилди;

12. Ислом шариати инсон ҳаётини муҳофаза қилиш мақсадида инсоннинг соғлигини сақлаш борасида барча керакли чораларни кўрган.

Батафсил: https://islom.uz/maqola/1628

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-29 19:45:00 ​#Шариат_мақсадлари

Ҳужжатул Ислом Имом Ғаззолий роҳимаҳуллоҳ ўзларининг «Мустасфо» номли усулул фиқҳ илмига оид китобларида шундай дейдилар: 

«Шариатнинг инсонни яратишдан кўзлаган мақсадлари бешта бўлиб, у халойиқнинг динини, жонини, ақлини, наслини ва молини муҳофаза қилади. Ушбу беш аслнинг муҳофазасини ўз ичига олган ҳар бир нарса маслаҳа – манфаатдир. Бу бешликка зарар етказадиган ҳар бир нарса мафсада – бузуқликдир. Ана шу зарарни даф қилиш ҳам маслаҳа, яъни манфаатдир».

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ, «Мукаммал саодат йўли» китобидан

Қўшимча: Келгуси постларда ушбу мақсадларга кенгроқ тўхталиб ўтамиз, иншааллоҳ.

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-28 21:40:01 Каналимизнинг YouTube'да каналини очдик.Иншааллоҳ келажакда фойдали контентлар қўйиб борамиз.Қуйидаги линк орқали каналга аъзо бўлиб қўйишингиз мумкин: https://youtube.com/@MuomalotFiqhi

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-28 20:20:00 ​#Фиқҳ

ФИҚҲ ҚИСМЛАРИ

XIX асрда Бухорода яшаган домлалардан бири Мулла Раҳимбобо Шофуркомий роҳимаҳуллоҳ фиқҳни (ал-машруъот) учга бўлиб кўрсатган: ибодот, муомалот ва уқубот.

Ибодот қисми бешта: намоз, закот, рўза, ҳаж ва жиҳод.
Муомалот қисми ҳам бешта: мол олди-бердиси, никоҳ (талоқ ҳам бирга), омонатлар, тарикалар (мерос тақсимоти), қозилик ишлари.
Уқубот қисми ҳам бешта: қасос ҳамда зино, ўғирлик, ичкилик ва туҳмат ҳаддлари (яъни, жиноятга жазолар).

Тадқиқотчи Мустафо Аҳмад аз-Зарқо роҳимаҳуллоҳ эса ислом фиқҳини қуйидаги қисмларга бўлиб кўрсатган:

1) Намоз, рўза каби ибодатга тааллуқли ҳукмлар;
2) Никоҳ, талоқ, васият, мерос каби инсоний ҳуқуққа бағишланган шахсий ҳолатлар;
3) Одамларнинг бир-бирига бўлган муомалалари, касб-кори, муносабатларига бағишланган муомалалар қисми. Бу маданий қонун ҳам деб аталади;
4) Давлатнинг фуқаро билан муносабатлари, бир-бирига бўлган мажбуриятларига бағишланган аҳкоми султония ёки сиёсати шаръиййа қисми;
5) Одамлар орасидаги ички низомлар, жазолаш ва мукофатлашга бағишланган қисм – уқубатлар;
6) Давлатнинг бошқа давлатлар билан алоқаси, уруш, сулҳ муомалаларига бағишланган сийар қисми, у умумий давлат ҳуқуқи деб аталади;
7) Одоб-ахлоққа, инсоний маданиятига бағишланган ахлоқ қисми.

Манба: https://fiqh.uz/maqola/481

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-28 11:15:08 #Савдо

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " مَنْ أَقَالَ نَادِمًا بَيْعَتَهُ أَقَالَهُ اللَّهُ عَثْرَتَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ " .

“Ким (савдоси сабабидан) надомат чекаётган кишини савдосини бекор қилса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг хатоларини авф қилади”-деганлар. (Сунани Абу Довуд 4-жилд, 218-бет).

Яъни, кимдир савдо қилганига афсусланиб савдони бузмоқчи бўлган кишини савдосини бузиб, олган нарсасини қайтариб берса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг хатоларини кечиради, дейилган.

Манба: https://savollar.islom.uz/s/199831

Ушбу ҳолат фиқҳ илмида иқола дейилади.Иқола ҳақида қуйидаги манзил орқали кенгроқ маълумот олишингиз мумкин:
https://hidoyat.uz/56158

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-25 14:43:49 ​#Оят
#Мерос

Қуръони Каримда мерос тақсимотига оид 3 та оят келган бўлиб, уларнинг барчаси Нисо сурасидан ўрин олган.Улар:

1. Нисо сураси, 11-оят

يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُن لَّهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا

Аллоҳ сизга фарзандларингиз ҳақида тавсия қиладир: бир ўғилга икки қиз улушичадир. Агар аёллар иккитадан кўп бўлсалар, уларга у (марҳум) қолдирган нарсанинг учдан иккиси. Агар битта аёл бўлса, унга ярми. Агар фарзанди бўлса, у қолдирган нарсадан ота-онасининг ҳар бирига олтидан бир. Агар фарзанди бўлмай, унга ота-онаси меросхўр бўлса, онасига учдан бир. Агар ака-укалари бўлса, онасига олтидан бир. У қилган васият ёки қарз(адо этилгани)дан сўнг. Ота-оналарингиз ва фарзандларингиздан қайси бирлари сизга манфаатлироқ эканини билмайсизлар. (Бу) Аллоҳ томонидан фарз қилингандир. Албатта, Аллоҳ ўта билувчидир, ўта ҳикматлидир.

2. Нисо сураси, 12 - оят

وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّكُمْ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُم مِّن بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِن كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ فَإِن كَانُوا أَكْثَرَ مِن ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِّنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ

Сизларга хотинларингиз қолдирган нарсанинг, агар уларнинг фарзанди бўлмаса, ярмидир. Агар фарзанди бўлса, сизга улар қолдирган нарсанинг чораги. Улар қилган васият ёки қарз(адо этилгани)дан сўнг. Уларга сиз қолдирган нарсанинг, агар фарзандингиз бўлмаса, чорагидир. Агар фарзандингиз бўлса, уларга сиз қолдирган нарсанинг саккиздан бири. Сиз қилган васият ёки қарз(адо этилгани)дан сўнг. Агар бир эркак ёки аёл калола ҳолида мерос қолдирса, унинг биродари ёки синглиси бўлса, улардан ҳар бирига олтидан бир. Агар улар бундан кўп бўлсалар, учдан бирига шерикдирлар. Зарар келтирмаган ҳолда қилинган васият ёки қарз(адо этилгани)дан сўнг. (Бу) Аллоҳ томонидан тавсиядир. Ва Аллоҳ ўта билувчидир, ўта ҳилмлидир.

3. Нисо сураси, 176 - оят

يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُوا إِخْوَةً رِّجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَن تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

Сендан фатво сўрарлар. Айтгинки: «Аллоҳ сизга калола ҳақида фатво берур: Агар бир одам ўлса-ю, унинг боласи бўлмаса, синглиси бўлса, унга марҳумдан қолганнинг ярмидир. У ҳам агар у(сингил)нинг боласи бўлмаса, унга (тўлиқ) меросхўр бўлур. Агар (сингил) иккита бўлса, уларга марҳум қолдирган нарсанинг учдан иккисидир. Борди-ю (меросхўрлар) эркак-аёл биродарлар бўлсалар, бир эркакка икки аёл улушичадир. Адашмаслигингиз учун Аллоҳ баён қилмоқда. Ва Аллоҳ ҳар бир нарсани ўта билувчидир».

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ, «Тафсири Ҳилол» китобидан

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-25 09:15:45 ​ФИТР САДАҚАСИ ҲАҚИДА

Фитр садақаси – фақирларга ғамхўрлик, уларга ҳайит кунини хурсандчилик билан ўтказишлари учун кўмакдир. Уни берганлар учун эса – Рамазонда йўл қўйилган баъзи камчиликларга каффоратдир.

Фитр садақаси нисоб миқдоридаги мол-мулкка эга ҳур ва мусулмон бўлган кишилар ҳайит тонгида адо этишлари вожибдир. Ана шу миқдордаги мулкка эга киши фитр садақасини ўзи ва ёш болаларидан бериши вожиб. Балоғатга етган фарзандлари ва хотини учун фитр садақа бериши вожиб эмас. Агар балоғатга етган фарзандлари ва аёли учун, улар айтишмаса ҳам, фитр садақасини берса, улар зиммасидан фитр садақаси соқит бўлади.

Фитр садақасининг вожиб бўлиш вақти ҳайит куни тонг отиш пайтидир. Шунинг учун, ҳайит кечаси туғилган чақалоқдан ҳам фитр садақа бериш вожиб бўлади. Ҳомила ва ҳайит кунидан олдин вафот этганлар учун фитр садақаси вожиб бўлмайди.

Аммо бу вақтдан олдин, масалан, Рамазон кириши билан берса ҳам бўлади. Лекин намозга чиқишдан олдин бериш мустаҳабдир. Фитр садақаси вожиб бўлиб, уни беролмай қолган киши зиммасидан соқит бўлмайди.

Фитр садақаси буғдой, буғдой уни ёки ёрмасидан ё майиздан ёки хурмо ё арпадан берилади. Буғдой ё унинг уни ёки ёрмасидан ва майиздан ярим соъ (тахминан 2 кг.), арпа ва хурмодан бир соъ (4кг)дир. Мазкур нарсаларнинг бирортасининг қийматини ҳам берса бўлади.

Фитр садақаси закотга ҳақдор бўлган кишиларга берилади.
(“Ҳидоя”, “Ал-Мухтор”, “Мухтасарул виқоя”, “Фатҳу бобил иноя”, “Ал-мухтасар фил фиқҳил ҳанафий”).

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

Манба: https://t.me/diniysavollar/1671

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-24 18:43:14 ​​#Рамазон ФИДЯ ҲАҚИДА “Фидя” сўзи луғатда мол ва шунга ўхшаш нарса эвазига бирор мажбуриятдан халос бўлиш маъносини билдиради. Шариатда маълум бир амални адо этишнинг ўрнига мол сарфлаш фидя бериш дейилади. Шариатимиз икки тоифа кишиларни рўза тутмасликларига… Ochish/sharhlash

2023-03-24 18:42:24 ​​#Рамазон

ФИДЯ ҲАҚИДА

“Фидя” сўзи луғатда мол ва шунга ўхшаш нарса эвазига бирор мажбуриятдан халос бўлиш маъносини билдиради.

Шариатда маълум бир амални адо этишнинг ўрнига мол сарфлаш фидя бериш дейилади.

Шариатимиз икки тоифа кишиларни рўза тутмасликларига рухсат бериб, ўрнига  Рамазоннинг ҳар бир куни учун фидя беришга буюрган.

Биринчиси: Қарилик сабабли умуман рўза тутишга ярамайдиган, кундан-кунга жисмонан заифлашиб бораётган ёши улуғ кексалар.

Иккинчиси: Сурункали касал бўлиб, одатда тузалишига умид бўлмаган ва рўза тутиш уларнинг саломатлигига жиддий зиён етказиши мумкин бўлган беморлар.

Фидяни Рамазон ойи киришидан олдин берилмайди. Ой кириши билан хоҳласалар, ўттиз кунлик рўзанинг фидяларини бирданига жамлаб беради, хоҳласалар ҳар куни бўлиб-бўлиб тўлаб беради. (“Фатовойи Ҳиндия”).
Рўза фидясини бир кишига ҳам ёки бир неча кишига ҳам бериш мумкин. (“Раддул муҳтор”).

Фидяни мискин, фақир, бева-бечора, етим-есир, ночор ва закот беришга қодир бўлмаганларга берилади. Аммо отаси, онаси, фарзандлари, набиралари, эри, хотини ва закот беришга қодир бўлганларга бериши жоиз эмас.

Тузалишига умид бор, одатда, маълум вақтдан кейин шифо топадиган беморларга рўза тутиш зарар қилса, буларнинг ҳам рўза тутмасликларига шариатимиз рухсат беради. Аммо булар фидя бермайдилар. Тузалганларидан кейин қазо бўлган кунларнинг рўзасини тутиб берадилар.

Манбалар: https://t.me/diniysavollar/287

http://old.muslim.uz/index.php/maqolalar/item/26349-fidya

@MuomalotFiqhi канали Ochish/sharhlash

2023-03-24 16:59:25 #РАМАЗОН2023
#закот #фитр #фидя

2023 (ҳижрий 1444) йилги закот нисоби, фитр садақа ва фидя миқдори белгиланди.

БАТАФСИЛ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.

Улашинг: @diniysavollar Ochish/sharhlash