Mirkonomika

2022-09-01 07:38:00 31 йил.

Нима учун ҳалигача энг камбағал давлатлар қаторидамиз?, нима учун фаровонроқ эмасмиз?. Мустақилликнинг ҳар ўтаётган йили шу саволлар қайта-қайта берилиши керак. Чунки энди кеча мустақил бўлган янги давлат эмасмиз.

31 йил форовонроқ бойроқ ва эркинроқ давлат бўлиш учун етарли муддат(эди).

Умид қилардимки олдинги давр хатолари такрорланиб яна бир авлод умри йўқотилмайди.

Барчага байрам муборак бўлсин. Ochish/sharhlash

2022-09-01 07:02:11 Алоҳида товарлар инфлацияси.

Гуруч, август ойида гуручнинг ўртача нархи 3,6% га ошган, ўтган йилнинг август ойи билан таққослаганда гуруч нархининг ўсиш кўрсатгичи 14,5% ни ташкил этган. Таққослаш учун 2021 йилнинг мос даврида гуручнинг йиллик нарх ўсиши 3,8% ни ташкил этган бўлса, 2020 йилнинг мос даврида йиллик нархлари ҳатто 0,7% га пасайган ҳам эди.

Буғдой уни, август ойида буғдой уни нархи 1,2% га ошган, буғдой унининг йиллик инфлацияси 46,7% ни ташкил этган(“Россияга раҳмат уруш бошлаганлиги учун”).

Мол гўшти ҳамда қўй гўштининг ойлик инфлацияси 1,2% ни ташкил этган. Таъкидлаш керакки, гўш маҳсулотларининг йиллик инфлацияси олдинги йиллар билан таққослаганда сезиларли даражада секинлашган. Бунинг асосий сабаби юқоридаги маҳсулотларни реализация қилиш ҳамда импорт қилиш учун ҚҚС нинг олиб ташланганлиги бўлган.

Август ойида кунгабоқар ёғининг нархи умуман ошмаган. Пахта ёғининг инфлацияси эса 0,6% ни ташкил этган.

Шакар ойлик инфлацияси 1,2% ни ташкил этган. Йил бошидан буён шакар нархи қарийб 52% га ошишга улгурди.

Август ойида банан ҳамда лимон нархи мос равишда 7,7% ҳамда 6,1% габ ўсган. Картошка нархи эса 1,7% га арзонлаган Ochish/sharhlash

2022-09-01 06:36:46 Ойлик инфлация тезлашган, йиллик инфлация эса ўзгаришсиз қолган.

Август ойида ойлик инфлация даражаси 0,5% ни ташкил этган. Таққослаш учун июль ойида нархлар даражаси 0,1% га арзонлаган эди. Йил бошидан буён инфлация даражаси 7% ни ташкил этган бўлса(ойлик ўртача ўсиш 0,8%), йиллик инфлация 12,3% ни ташкил этган ҳамда июль ойидаги даражада сақланиб қолган.

Август ойида нархи энг юқори даражада ўсган гуруҳ озиқ-овқат товарлари ҳисобланади. Озиқ-овқат товарларининг ойлик инфлацияси 0.7% ни ташкил этган. Нозиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда хизматларнинг ойлик инфлацияси эса 0,4% ни ташкил этган.

Йиллик кўрсатгичларда, озиқ-овқат ҳамда нозиқ-овқат инфлацияси ўтган йилнинг мос даври билан таққослаганда юқорироқсуратларда ўсаётган бўлса, хизматлар инфлацияси ўтган йилнинг мос даври билан таққослаганда бироз пастроқ кўрсатгични номоён қилмоқда. Ochish/sharhlash

2022-08-31 16:46:12 Arxitektura, dizayn, ubranistika

Oddiy hayotni o'zgartiruvchi g'oyalar, muhtasham va kreativ inshootlar, biroz tarix haqida ma'lumotlar uchun - @gumbazart Ochish/sharhlash

2022-08-31 16:25:46 Август ойида Евро ҳудудда йиллик инфлация даражаси 9,1% га етди, таққослаш учун, июль ойида йиллик инфлация даражаси 8,9% ни ташкил этган эди.

Август ойида энергия ресурсларининг йиллик инфлацияси бироз пасайганлигига қарамасдан, жуда юқорилигича қолмоқда, хусусан август ойида энергия ресурсларининг йиллик инфлацияси 38,3% ни ташкил этган(июль ойида бу Кўрсатгич 39,6% бўлган).

Давлатлар кесимида қараганда Франция ҳамда Испанияда йиллик инфлация бироз секинлашган бўлса, Германияда инфлация ярим асрдаги ўзининг энг юқори даражасига етган(августда йиллик инфлация 8,8%). Эстония Евро ҳудуда энг юқори инфлация даражаси қайд этилаётган давлат бўлиб турибди, Эстонияда йиллик инфлация август ойида 25,2% ни ташкил этган.

Июль ойида Европа Марказий банки асосий ставкани 0,5% га оширган эди(сўнги 11 йилда биринчи марта), инфлация даражасининг тезлашганидан англаш қийин эмаски сентябрь ойида ҳам асосий ставка сезиларли даражада оширилади. Ochish/sharhlash

2022-08-30 21:06:17 Россия нефтининг discount нархи қисқармоқда.

Уруш бошланиши билан Urals ҳамда Brent маркали нефть нархи орасида жиддий фарқ вужудга келди ҳамда бу фарқ узоқ вақт давомида сақланиб қолди. Август ойига келиб эса фарқ бироз қисқаришни бошлади. Хусусан 1 августда Urals ҳамда Brent маркали нефть нархи орасидаги фарқ 35 долларни ташкил этган бўлса, бу фарқ 24 августга келиб 24 долларгача қисқарган. Бу тенденцияга, Россия нефти экспортининг географияси ўзгариши(Хитой ҳамда Ҳиндистон томон), ҳамда сўнги ойда Европанинг Россиядан кўпроқ нефть импорт қилаётганлиги асосий сабаб ҳисобланади. Ochish/sharhlash

2022-08-29 17:57:35 Зеро импортдан ёки унинг ўсишидан қўрқиш керак эмас. Импортнинг ўсаётганлиги эса иқтисодиёт кучсизланаётганлигни ифодаламайди.

@Mirkonomika Ochish/sharhlash

2022-08-29 17:57:35 Импортнинг ўсаётганлиги(ёки тез ўсиши)-бу кўпчилик ўйлаганидек салбий тенденциями?

Импортинг ортиши кўпчилик томонидан аксарият ҳолларда салбий тенденция сифатида қабул қилинади. Хусусан, қарор қабул қилувчилар ҳам ташқи савдога қўйилган тўсиқлар сақлаб турилишида импортнинг кескин ошиб кетишини битта сабаб(баҳона) сифатида келтиришади. Ҳатто оддий истеъмолчилар ҳам импорт ошаётганлигини айнан салбий хабар сифатида қабул қилишади. Бошқача айтганда, импортинг ортиб кетиши катта муаммо(дек).

Умуман олганда, сўнги йиллардаги рақамларга ҳамда ўзгаришларга қараб юқоридаги қарашларнинг умуман хато эканлигига гувоҳ бўламиз. Хусусан, пандемия инқирозининг ёмон таъсирларини юмшатиш мақсадида бир қатор озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган тўсиқлар юмаштилди(ҚҚС бекор қилинди, божлар олиб ташланди ва ҳк). Савол туғуладики, нима учун инқироз вақтида инқирозни юмшатиш учун қилиш мумкин бўлган ишни, нормал вақтларда қилиш мумкин эмас.

Импорт тўсиқларинг юмшатилиши( ёки бутунлай олиб ташланиши) натижасида озиқ-овқат импорти кескин суратлар билан ўсишни бошлади. Хусусан, қорамол гўшти, картошка, банан, мандарин каби маҳсулотлар импорти жорий йилнинг ярим йиллигида ўтган йилнинг мос даврига нисбатан кескин ошганлигини кузатиш мумкин. Бу маҳсулотлар импортининг кескин ошаётганлиги ички бозордаги нархларнинг пасайишида ёки кескин ошиб кетмаслигида ижобий роль ўйнаганлигини инкор қилиб бўлмайди. Масалан, бананнинг ўртача нархи июнь ойида ўтган йилнинг июнига нисбатан қарийб 10% га арзонроқ бўлган, менимча йиллик инфлация 12,2% ни ташкил этаётган давлатда қайсидир товарнинг 10% га арзонлашиши жудаям ижобий кўрсатгич. Картошка нархининг йиллик инфлацияси 21% ни ташкил этганлигига қарамасдан, йил бошидан буён картошка нархи 8% га арзонлаганлигини кўришимиз мумкин. Яъни йиллик нарх ўсишининг юқори сақланиб қолаётганлигига асосан 2021 йилнинг сентябрь-ноябрь ойларидаги кутилмаган юқори нарх ўсиши сабаб бўлмоқда. Қорамол гўшти нархи эса йиллик ҳисобда 8,7% га ўсган, умуман олганда инфлация кўрсатгичи 12,2% бўлган, озиқ-овқат инфлацияси 16,5% ни ташкил этаётган иқтисодиётда 8,7% лик кўрсатгични юқори деб бўлмайди.

Бу ўзгаришларнинг асосий сабаби эса айнан импорт тўсиқларинг олиб ташланиши ҳамда импорт кўрсатичининг кескин ўсиши бўлган. Тўғри ҳозирги кунда баъзи товарлар нархида юқори нарх ўсиш ҳолатлари кузатилмоқда ҳамда нархи юқори суратларда ўсаётган баъзи товарларга импорт тўсиқлари мавжуд эмас. Хўш бу тенденцияни қандай изоҳлаш мумкин? Биринчидан ўша товарлар учун нарх ўсиши бутун дунёда кузатилмоқда. Иккинчидан агар бу маҳсулотлар импортини чеклашга урунилганда вазият ҳозиргиданда жиддий бўлиши шубҳасиз эди. Унда нима учун баъзи товарлар учун вақтинча қилинган ишни ҳамма товарлар учун бутунлай қилиш мумкин эмас?. Албатта қилиш мумкин аммо бундай ўзгариш қилиш жуда катта сиёсий ирода талаб қилади(чунки ҳозирги режимдан фойда кўриб юрган гуруҳлар статус квони сақлаб қолиш учун қўлидан келган барча ишни қилишади).

Ҳозирги давр кўрсатмоқдаки, импортнинг ортиши ёки уни эркинлаштириш эмас балки импорт қилишдан мархум бўлиш(ёки ўз хоҳишига кўра чеклаш) зарарлироқ ҳамда хавфлироқ. Хусусан, уруш бошланганлигидан буён Россия импорти кескин камайиб бораётганлигини кузатишимиз мумкин. Ҳамда Россиянинг савдо балансида ижобий сальдо ортаётганлиги ҳам кузатишимиз мумкин. Хўш бу тенденция яъни Россия импортининг камайиб бораётганлиги ижобий тенденциями? Албатта йўқ бу тенденция айнан Россия иқтисодиётининг кучсизланиб бораётганлигининг бир белгиси холос. Чунки Россияликлар импорт қилиш имкониятидан махрум бўлишмоқда. Баъзи бир давлатлар эса импортини ўз хоҳишига кўра чеклашади. Яъни ўз хоҳиши билан ўз истеъмолчилари(халқи)ни камбағалроқ қилишади.


Умуман олганда сўнги бўлаётган воқеалар ҳамда ўзгаришлар қарор қабул қилувчиларимизга нисбатан тўғрироқ қарорларни қабул қилишга ёрдам бериши керак(ишонмасамда шундай бўлишидан умид бор). Биргина импортга бўлган тўсиқларнинг олиб ташланиши олиб келган ижобий ўзгаришлар тўғри баҳоланиб бундай қарорлар кўлами кенгайтирилиши керак.

@Mirkonomika Ochish/sharhlash

2022-08-26 07:59:24 Чекка ҳудуддаги инсонлар ҳаёти яхшиланишига ҳисса қўшинг.

Кўпчиликнинг хабари бўлса керак, ташаббусли бюджет лойиҳаларига овоз бериш босқичи бошлаган. Мен ҳам ўзим туғулиб ўсган маҳалладаги ички кўчаларни асфальтлашни лойиҳа сифатида киритган эдим. Лойиҳа овоз бериш босқичига муваффақиятли ўтган экан.

Лойиҳа билан танишиб унга овоз берсангиз(албатта, молияштиришга лойиқ деб топсангиз) чекка ҳудуддаги бир гуруҳ инсонлар ҳаётининг енгиллашиши ҳамда яхшиланишига улкан ҳисса қўшган бўлардингиз.

https://openbudget.uz/boards/undefined/147131/ Ochish/sharhlash

2022-08-21 09:31:02 Asosiy savdo hamkorlarimiz bilan savdo.

Iyul oyida asosiy savdo hamkorlarimiz orasida faqat Rossiyadan importimiz qisqargan. Iyul oyida Rossiyadan importimiz o’tgan yilning mos davriga nisbatan qariyb 6% ga qisqargan. Ta’kidlab o’tish kerakki, bu tendensiya urush boshlanganidan buyon birinchi marta kuzatilmoqda. Rossiyadan importimizning qisqarishi asosan Rossiya iqtisodiyotining qisqarib borishi hamda urushdan oldingi davr bilan taqqoslaganda nisbatan qadri yuqori saqlanib qolayotgan rubl sabab bo’layotgan bo’lishi mumkin. Boshqa asosiy hamkorlarimiz orasida, Qozog’istondan importimiz ketma-ket ikki oy(may, iyun) qisqarishdan keyin yuqori suratlarda o’sishni qayd etdi(o’tgan yilning mos oyi bilan taqqoslaganda 19% o’sish)

Yana bir e’tiborga molik jihat shundan iboratki, Urush boshlangandan buyon Xitoydan importimizning o’sish tempi har oy sekinlashib bormoqda. Xususan, mart oyida importimizning o’sish tempi 60% ni tashkil etgan bo’lsa, bu ko’rsatgich aprelda qariyb 29% ni, mayda 21,5%, iyunda, 17% hamda iyul oyida 12% ni tashkil etgan. Xitoydan importimiz o’sayotganligiga qaramasdan, o’sish tempining sekinlashib borayotganligi albatta qiziq tendensiya.

Iyul oyida Rossiyaga eksportimizning o’sishi urush boshlagan davrdan buyon eng yuqori ko’rsatgichni qayd etdi. Xususan, iyul oyida Rossiyaga eksportimiz o’tgan yilning iyuli bilan taqqoslaganda 62% ga o’sgan. Ta’kidlash kerakki, urush boshlagandan buyon, faqatgina mart oyida Rossiyaga eksportimiz qisqargan. Keyingi barcha oylarda eksportimizning yuqori suratlarda o’sishini kuzatilmoqda. Huddi Rossiya bilan bo’lgani kabi Qozog’iston bilan ham eksportimiz iyul oyida urush boshlangandan buyon eng yuqori o’sish ko’rsatgichini qayd etgan. Ammo Qirg’izistonga eksportimiz iyul oyida qariyb 30% ga qisqarganligi kutilmagan holat bo’lgan.

Iyul oyida kuzatilgan yana bir qiziq jihat mamlakatimizning Xitoyga eksporti qariyb 9% ga qisqarganligi bo’lgan. Yana bir yirik hamkorlarimizdan bo’lgan Turkiyaga eksportimiz iyul oyida qariyb 15% ga qisqarganligini kuzatishimiz mumkin. Ta’kidlash kerakki Turkiyaga eksportimiz may oyida ham qisqargan edi. Bu tendensiyani doimiy ravishda qadrini yo’qotib borayotgan lira Turkiyaga eksportni qimmatroq qilib qo’yayotganligi bilan izohlash mumkin.

@Mirkonomika Ochish/sharhlash