Ислом тарихи | تاريخ الاسلام

2022-08-26 22:30:14 Ўзини шаръий билим талабига бағишлаган толиби илм ва олимларни моддий тарафдан қўллаб-қувватлаш, уларнинг илмга фориғ бўлишларини енгиллаштириб, муаммоларини ҳал қилишга ёрдамлашиш умумий маънода бутун уммат устига тушадиган вазифа ҳисобланади. Чунки, толиби илм умматга умумий фарз бўлган ишлардан бўлмиш илм талабини зиммасига олиб, ўзини шунга бағишлаяпти.

Ундан ташқари, Аллоҳ таоло закот ҳақдорларини санаганда "وفي سبيل الله" (Аллоҳ йўлида) деган банди бор ва шундай синф бор. Ўзини илмга бағишлаган олимлар ва толиб илмлар ҳам мазкур синфга дохилдирлар.

Ҳадиси шарифларга назар солсак, бирор улуғ ибодатга ёрдамлашган кишининг қўлга киритадиган ажру савоби мазкур ибодатни шахсан бажарган киши билан баробар эканлигини кўрамиз. Масалан, Зайд ибн Холид Жуҳаний (разияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: "مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ، غَيْرَ أَنَّهُ لَا يَنْقُصُ مِنْ أَجْرِ الصَّائِمِ شَيْئًا" яъни "ким бирор рўзадорга ифтор қилиб берса (ифтор таоми билан таъминласа), унга мазкур рўзадорнинг ажричалик ажр берилур. Ва шу билан бирга рўзадорнинг ажридан ҳеч нарса камайтирилмас" (Термизий, Ибн Можа ва Ибн Ҳиббон ривоятлари).

Шу маънодаги ҳадиси шарифлардан келиб чиқиб уламолар қуйидаги олтин қоидани айтганлар: "Аллоҳга тоат ҳисобланган ҳар қандай ишда бирор шахсга ёрдам берган киши мазкур тоатни амалга оширган кишининг ажри мислича ажр қозонади ва тоатни бажарган кишининг ажридан ҳеч нарса камайиб қолмайди".

Боз устига бу ишлар Аллоҳ таоло буюрганидек эзгулик ва тоатда ўзаро ҳамкорлик қилишга ҳам киради. Аллоҳ таоло буюради: "وتعاونوا على البر والتقوى" яъни "эзгулик ва тоат йўлида ўзаро ҳамкорлик қилингиз (бир-бирингизга ёрдамлашингиз)!" (Моида сураси: 2-оят).

Илм толибларини тайёрлаш ва олимлар етишиб чиқишига ёрдамлашиш бутун уммат зиммасидаги фарзи кифяо амаллардан саналади. Шу боис ҳам Ибн Обидин (раҳимаҳуллоҳ) "танқиҳ ал-фатово ал-ҳомидийя" китобида шундай дейди:

"تلزم على المسلمين كفاية طالب العلم إذا خرج للطلب؛ حتى لو امتنعوا عن كفايته يجبرون كما يجبرون في دين الزكاة إذا امتنعوا عن أدائها"

"Агар илм толиби илм талаби учун йўлга чиқса мусулмонлар зиммасида унинг эҳтиёжини қоплаш вожиб бўлади. Агар унга ёрдам беришдан бош тортсалар, худди закот қарзини адо этишга мажбурланганларидек мажбурланадилар".

Яна мазкур олим "радду-л-муҳтор" асарида илм толибларининг эҳтёжини қоплаш учун байтул мол яъни давлат хазинасидан ҳам маблағ ажратилиши лозимлигини айтган. Жумладан шундай дейилади: "أن من مصارف بيت المال كفاية العلماء، وطلاب العلم المتفرغين للعلم الشرعي" яъни "уламолар ва ўзларини шаръий билим эгаллашга бағишлаган талабаларнинг эҳтиёжини қоплаш байтул молдан ажратилиши керак бўлган сарф-харажатлардан бири ҳисобланади". Ochish/sharhlash

2022-08-26 20:45:06 Ширинлик е, яхши либос кий ва Аллоҳга тақво қил!

Бир куни дарвешлардан бири Абул Ҳасан Шозилий (раҳимаҳуллоҳ) ёнига яқинлашиб у киши кийган қимматбаҳо либосни қўллари билан ушлаб кўрди ва "эй имом Абул Ҳасан, шу либос билан ҳам Аллоҳга ибодат қилинадими?!" (яъни шундай дабдабали, нафис либосларни кийиб Аллоҳга ибодат қилишга уялмайсизми?!), деди. Абул Ҳасан Шозилий ҳозиржавоб эдилар. У киши ўзларини маломат қилган дарвешга шундай жавоб қилдилар: "менинг либосим одамлардан беҳожатлигимга далолат қилади. Сеники эса одамларга қарамлигинг ҳақида бонг урмоқда".

Дарҳақиқат, динни нотўғри фаҳмлаб олиш кишини адаштиради. Ислом дини дунёни тарк этишга чақирмайди. Зеро, дунё неъматлари ҳам худди ислому иймон неъматлари каби Аллоҳ томонидан ато этилган бир неъматдир. Албатта, неъматларнинг энг улуғи иймондир. Аммо, барча каттаю кичик неъмат Аллоҳ томонидан мўминларга фазлу карам ва имтиҳон сифатида берилган.

Ҳатто, ислом ва иймон неъматининг ҳам синовлари бор. Шундай экан, улардан пастроқдаги дунёвий неъматларнинг синови бўлиши табиийдир.

Инсон қачонки, дунё ҳаётини охиратдан устун қўйса, ана шундагина мазамматга лойиқ бўлади. Лекин, дунё неъматларидан эзгулик йўлларида фойдаланиб, қурби етганча Аллоҳга шукр қилиб, Уларни Аллоҳ таолонинг тоату ибодатига васила қилса ва Аллоҳ ва Расулига, мўминларга муҳаббатли бўлса, унинг мана шу мўътадил ҳолати динни суи фаҳм билан нотўғри талқин қилиб, дунёдан буткул юз ўгирган ва шу билан бирга одамлардан яхшилик умид қилиб, тамаъ либосини кийиб олганлардан афзалроқдир.

Баъзилар, нафл ибодатларда қаттиқ тиришадилар, нафсларини қийнайдилар аммо, уларга муҳаббат етишмайди. Тарихдаги ҳарурийлар, хаворижларнинг ибодати, мужоҳадаси шундай эди. Уларнинг амалдаги жидду жаҳдига саҳобалар ҳам ҳайрон қолардилар. Бироқ, уларнинг қалби муҳаббатдан холи эди.

Саҳобалар қандай бўлишган? Улар ҳар ишда мўътадилликни лозим тутишган. Фарзларни қоим қилганлар, нафлларни бажаришда мўътадил бўлганлар. Тарки дунё қилиб олмаганлар. Шу билан бирга, қалб поклиги, ихлос, тақво ва Аллоҳ ва Унинг расули ҳамда мўминларни яхши кўриш уларда асосий ўринда бўлган. Ғийбатдан, бўҳтондан, мўминларнинг молу жони ва ирзига зарар етказишдан, уларга қалбда ғиллу ғашлик сақлашдан йироқ бўлганлар. Уларнинг мартабасини олий қилган нарса зотан мана шу хислатлари эди.

Инсон ўзига олимлар либосини кийиб олиши, зоҳирда тақводор бўлиб кўриниши, дунё неъматларидан юз ўгириши мумкин. Аммо, қалб муҳаббатдан, маърифатдан, махофатуллоҳдан бўм-бўш бўлса, амалларига риё аралашиши, тили бемалол мўминлар обрўси узра изғиб юриши, "зоҳидлиги" ҳам ўзгалар назарини жалб қилиш учун бўлиши мумкин. Шундай экан, салоҳияти бутун тананинг салоҳияти бўлган нарсага эътибор бериш лозим. У ҳам бўлса, қалбдир. Қалб салоҳият топса, амаллар ҳам ўнгланади. Қалб харобазор бўлса, уни қузғунлар маскан тутади. Кейин у инсоннинг либосию мазҳари бирор маънони англатмайди.

Ривоят қилинишича, Ҳасан Басрийнинг мажлисларида ширинлик тарқатилди. Ҳамма ўзига берилган ҳалвони қабул қилиб ея бошлади. Ўтирганлардан бири эса уни рад қилди. Ва "бу ҳолвани есам, унинг шукрини адо қилолмайман" деди. Шунда Ҳасан Басрий унга хитобан: "е, эй аҳмоқ! Зеро, сен нафақат бу ҳолвани, балки ичадиган бир қултум сувингнинг ҳам шукрини адо қилолмайсан", деди. Ва қўшиб қўйди: "бас шундай экан, ширинлик е, ҳулла (яхши либос) кий ва Аллоҳга тақво қил!".

@islomtarixiuz — ўтмишнинг биз унутган саҳифалари сари! Ochish/sharhlash

2022-08-24 20:16:08 ..Кауфман ҳазратлари манави ипирисқиларга қатъият қанақа бўлишини кўрсатиш мақсадида бутун шаҳарни жазолаш, ҳеч кимга шафқат қилмаслик ҳақида буйруқ берибди.

Жазоловчи қўшин сафида бўлган битта аскар менга қуйидагиларни гапириб берди:

«Бир қанча аскар билан битта ҳовлига бостириб кирдик. Ҳеч ким йўқ. Айвонда битта кекса кампир аскарларга “омон, омон” деб ёлворарди. Бу “шафқат қилинглар” дегани шекилли. Қарасак унинг ёнидаги кўрпача тагида нимадир қимирлаяпти. Кампир қурмағур 16 ёшли неварасини яширмоқчи бўлган экан. Албатта уни тортиб чиқариб, пешонасидан дарча очдик. Бувисини ҳам ортидан жўнатдик, албатта!”

Аскарлар дўконларни ҳам роса талон-тарож қилишибди. Баъзилари ёввойиларнинг дўконларидан олинган ранг-баранг чопонларни кийволиб томоша кўрсатишди. Роса томоша бўлди, бунақа мириқиб кулмагандим яқин орада.

Этнография учун қимматли нарсаларни ҳам бу аскарларнинг қўлидан арзимас чақага сотиб олиш мумкин эди. Эссиз, ёнғин пайтида жуда кўп ҳунармандчилик буюмлари, ёғочдан ишланган ўймакорлик намуналари ҳам ёниб кетибди. Роса ичим ачишди.

Назаров, саккиз кунлик қаршилик ва етказилган зарар учун ёввойи шаҳарликлардан аёвсиз ўч олди. Улар орасидан Шердор мадрасаси минораларидан чиқиб, аскарларимизни роса ўққа тутган ифлослар ҳам бор эди. Бу лаънатилар шунақа мерган экан-ку, қанча мард йигитларимизни ҳалок қилишди.

“Ярамасларнинг кўпини мадрасанинг ичида қириб ташладим!” дея мақтанди Назаров. Шу масжидда битта мулла билан танишиб қолгандим. Гарчи у ҳам бошқалар қатори бизга ўқ отганидан шубҳалансам-да, негадир унга ачингандек бўлдим. Шу мадрасани тўпга тутган аскарлардан биридан сўрадим:

-Ичкарида одам кўпмиди?

-Йўқ, унча кўпмасди, лекин кўпини қўлдан чиқардик, суваракдек қочишди ўзиям.

“Балки чол ўлмай қолгандир” деб ўйладим ўзимча.

-Фақат битта қари мулла худди мушукдек минора тепасига қочиб чиқди, - деди аскар.

-Хўш, хўш?

-Орқасига найза тираб, минорадан итарвордик, тушган жойида жон берди.

-Оббо...

Ниҳоят шаҳар аҳлидан боплаб ўч олган Кауфман ҳазратлари қўрғонимизга ташриф буюрди. Офицерлар қуршовидаги муҳтарам Константин Петрович папирос чекканча, шоҳона курсида савлат тўкиб ўтирар ва бепарволик билан бир гапни қайтаради:

“Буларни отиш керак, отиш керак, отиш керак!... ”

В.В.Верешагин, «Русская старина» журнали, Санкт-Петербург, 1888, № 9.

Рустам Иқбол Ochish/sharhlash

2022-08-24 20:16:08 Чор Россияси ҳарбийларидан бири, рассом, ёзувчи ва журналист Василий Верешагиннинг 1888 йилда Россиянинг “Русская старина” журналида босилган бир мақоласига кўзим тушди. Ундаги сатрларни ўқишнинг ўзи азоб. Аммо, аччиқ ҳақиқатдан кўз юмиб бўлмайди. Айниқса, мустақилликни нима эканини тушунмайдиган, босқинчилар қамчисини қўмсайдиганлар урчиётган бир пайтда босқинчилар ўз қўли билан битган мана бундай “Иқрорнома”ларни эсдан чиқармайлик...

Самарқанд 1868 йилда

...Маҳаллий ҳужумчилар жанглар тўхтаган пайтда ҳам бизни тез-тез безовта қилар, бир неча киши бўлиб, девор паналаб босиб келишар, аммо азамат солдатларимиз чаққонлик билан улар ўққа тутиб, пашшадек қиришар, омон қолганлари тум-тарақай қочиб, ин-инларига кириб кетишарди. Улар баъзида ўт очишганда, бизникилар ғафлатда қолиб фақат девору қуруқ ерни портлатишарди холос. Бу мени жуда ғазабга солар, ҳар доим милтиғимни шай ҳолатда тутар, ўша пайтда бу газандаларнинг бирортаси дуч келса, нақ миясини ёрардим.

Биз расадхона яқинидаги қўрғонда яхшигина жойлашиб олгандик. Назаров казак аскарни тамакига, мени эса, нон ва ароқ олиб келишга жўнатди. Тамаки келгач, бутун қўрғонни хуррам бир кайфият чулғар, ҳаммаёқ оппоқ тутунга тўларди. Эрталаб бир стакан чойдан кейин аччиқ тамаки яхши кетади. Мен ҳам бир яшигини сотиб олиб, қисмдагиларга тарқатдим. Назаров бутун аскарлари билан қўналғада ёнбошлаб папирос буруқситарди. Мен эса милтиқни қучоқлаганда девор панасида пойлаб турардим. Қўққисдан ҳужум қиладиган ёввойиларни қуёндек отиб қулатишнинг гашти бошқача-да!

Мен иккита ана шунақа “қуён”ни қандай усталик билан отиб ўлдирганимни ҳеч эсимдан чиқаролмайман. «Отишга шошилма, - дедим ўзимга ўзим. – милтиқ қўндоғини мана бу ерга қўйиб, бармоғингни тепкига тираб тур”!” Шу пайт битта ёввойи милтиғини елкасига осганча, увада чопонда йўлдан ўтиб олди. Шартта тепкини босгандим, бир сакраб ер тишлади ярамас. Ўқ шу қадар яқиндан отилган эдики, қурбонимнинг чопонидан оқиб турган увада пахталар ҳам ёниб кетди. Кейин олов жасадга ҳам ўтиб, кун давомида тутаб ёнди. Боёқиш ўлими олдидан қўлини оғзига тиққанча қотиб қолганди. Қоп-қора жасад бир ҳафта шу ерда ётди, ҳамма сафдошларимни унинг устидан ўтиб қайтиб юришди. Иккинчисини ҳам тахминан шу тахлит қулатгандим.

«Қойил, Василий Васильевич,— дейишарди аскарлар, - биздан қолишмаяпсан!”

...Ярамас исёнчилар яқин орадаги масжидга биқиниб олишганди. Биз масжидни эгаллаш бўйича кўрсатма олдик ва тезда ўт қўйдик. Қочиб чиққанларни тирақайлаб ўққа тутдик. Қолганлар ўша ерда қурумга айланди-ёв! Кечга яқин кучли гумбирлаш эшитилди. Масжид биноси қулаб тушганди. Биз қилган ишимиздан лаззатланиш учун масжид харобаси усти чиқдик. Ҳаво шунақа тоза, осмонда юлдузлар жимирлайди. ...Бир кун аввал варварлар “урҳо-ур” деб роса қиёмат қўпорганди. Бугун уларнинг ўликлари чўзилиб ётибди.

Афсус... Биз бу жангда жуда кўп азаматларимиздан айрилдик. Мен ўзим икки арава ўлик йиғдим. Ўзимизникилар. Кўпчилиги эндигина жон бераётганди. Айримлари билан яқиндагина танишиб дўстлашган, қадаҳ тўқиштиргандик. Эссиз... Улар билан ҳаётимнинг энг бахтли онлари бирга ўтди, десам ҳам бўлади. Биргаликда жанг қилгандик, бир мақсад йўлида курашгандик, қўрғонимизни ҳимоя қилгандик.

Очиғи мен бирор марта бирор мукофот ҳақида ўйламаганман. Лекин, ҳамма шу мукофот ҳақида гаплашарди: кимга қанақа орден беришаркин? Кимнинг хизмати қандай баҳоланаркин? Барака топкурлар, инсоф борми? Энсам қотиб, милтиқ кўтарганча, дарвоза олдидаги минора тепасига кўтарилдим. Ажабмас битта яримта ажали қистаган пандавақини отиб ўлдирсам.

...Мен ўз ҳужрамга кириб, саккиз кун мобайнида биринчи марта тоза чойшаб устида ухлашга чўзилдим. Ухлайман дейман, қани кўзим илинса? Асабларим анча таранглашган кўринади. Энди кўзим илинган экан, хонамга Николай Николаевич Назаров отилиб кирди.

— Василий Васильевич! Батальондаги йигитлар зерикиб қолди. Шаҳарга бир ўт қўйиб келмаймизми?

— Э ҳеч нарса ёқмаяпти, - дедим мен.

—Бормайсизми? Майли ўзим бораман, “Назаров Самарқандни ёндириб кул қилди”, дейишсин.

Бироздан сўнг шаҳар томондан қуюқ тутун кўтарилди. Назаров айтганини қилди, шекилли.

.. Ochish/sharhlash

2022-08-03 11:25:25 Ҳазрамавт подшоҳларидан бўлган Воил ибн Ҳужр Ҳазрамий розияллоҳу анҳу Исломни қабул қилиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг подшоҳлигини инобатга олиб, ҳурматини жойига қўядилар ва унга ер берадилар. Ерни кўрсатиш учун Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳуни у билан бирга юборадилар. У пайтда Муовия розияллоҳу анҳу жуда фақир бўлиб, ҳатто оёқ кийимлари ҳам йўқ эди. Йўлда Муовия Воилга (розияллоҳу анҳумо) шундай дейди:

— Туянгнинг орқасида мени ҳам миндириб кетгин.

— Сендан туяни қизғонмайман. Аммо сен подшоҳларнинг орқасида мингашиб юрадиган киши эмассан.

— Унда менга оёқ кийимингни бер.

— Сендан оёқ кийимимни қизғонмайман. Лекин сен подшоҳларнинг оёқ кийимини киядиган киши эмассан. Туянинг соясида кетавер.

Замонлар ўтиб, Муовия розияллоҳу анҳу халифа бўлдилар ва Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу у кишининг ҳузурларига келдилар. Шунда Муовия тахтларидан тушиб, ўзларининг ўрниларига ўтказдилар ва ораларида бўлган воқеани эслатдилар. Унга мол-мулк беришни буюрдилар. Шунда Воил розияллоҳу анҳу:

— Сиздаги бу ҳалимликни кўриб, қанийди замон орқага қайтса-ю, ўшанда сизни туянинг ортига эмас, балки олдимга ўтқазсам, дедим. Молни мендан муҳтожроқ кишиларга беринг, — дедилар.

«Ал-бидоя ван-ниҳоя».

@islomtarixiuz — ўтмишнинг биз унутган саҳифалари сари! Ochish/sharhlash

2022-07-12 08:33:15 – Улар хурмо билан арпа нонини еб, дағал тўшакчалар устида ухлашди ва уларга:

{ ثُمَّ لَتُسۡـَٔلُنَّ یَوۡمَىِٕذٍ عَنِ ٱلنَّعِیمِ }

«Сўнгра ўша кунда, албатта, (ҳаёту дунёда сизларга) берилган неъматлардан сўраласизлар». (Такасур: 8) ояти нозил бўлди…

P.S. Бизнинг жавоб қандай бўлади?

۩ الرَّدُ عَلى المُبْتَدِعَة Ochish/sharhlash

2022-07-11 14:39:43 10 лет ССР Узбекистана 1924-1934 гг.

Нашр: Москва - 1934.

Ўзбекистон ССРнинг 10 йиллиги муносабати билан чиқарилган ушбу китоб-альбомда республиканинг энг муҳим воқеалари ҳақида маълумот берилади. Ochish/sharhlash

2022-07-09 06:26:24 Эй асҳобим! Нафсларингизга ҳам зулм қилманг! Нафсларингизнинг ҳам сизда ҳақлари бор.

Эй инсонлар! Аллоҳ ҳар кимга тушган ҳақ соҳибининг мерос ҳаққини Қуръонда билдирган. (Бинобарин), меросчилар учун васиятнинг кераги йўқ.

Эй инсонлар! Ҳар бир жиноятчи айбига фақат ўзи жавобгардир. Ҳеч бир жиноятчининг гуноҳи учун авлоди жазо тортмайди. Ҳеч бир фарзанднинг гуноҳига отаси ҳам масъул бўлмас.

Эй инсонлар! Тўхтовсиз айланиб турган замон Аллоҳнинг осмонларни, ерларни яратган кунги ҳолатига қайтган. Бир йил ой ўлчови билан ўн икки ойдир. Булардан тўрттаси ҳаром ойлардир. Буларнинг учтаси-зулқаъда, зулҳижжа, муҳаррам кетма-кет келади, тўртинчиси (ражаб) эса, жумодил-охир билан шаъбоннинг орасидадир Бу йилнинг ҳаром ойлари эски жойига келди. Ҳаж мавсуми зулҳижжанинг ўнинчи кунига тўғри келди.

Эй мўминлар! Сизга бир омонат қолдиряпман. Унга маҳкам боғланганингиз сари йўлингизда асло адашмайсиз. Бу омонат Аллоҳнинг китоби Қуръондир.

Эй инсонлар! Аллоҳга ибодат қилинг! Беш вақт (намоз)ингизни адо этинг, шунда Роббингизнинг жаннатига кирасиз.

Эй инсонлар! Ифротдан (ҳаддан ошишликдан) сақланинг! Сиздан олдин ўтганларнинг ҳалокатга учрашларига диндаги ифротлари сабаб бўлган эди”.

Хутба охирида саҳобаларга: “Сиздан мен ҳақимда сўрайдилар, шунда нима дейсизлар?” деган савол бердилар. Улар “Аллоҳнинг амрларини бизларга етказдингиз, вазифангизни бажарганингизга гувоҳлик берамиз”, дейишди. Шунда у зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кўрсаткич бармоқларини осмонга қаратдилар, кейин одамларга қарата тушира туриб: “Эй Аллоҳим, Ўзинг гувоҳ бўл!” деб уч марта такрорладилар.

Ўша пайтда Аллоҳ таолонинг: “Бугун сизларга динингизни комил қилдим, неъматимни бенуқсон, тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим” (Моида, 3) ояти каримаси нозил бўлди.

манба: islom.uz Ochish/sharhlash

2022-07-09 06:26:23 Пайғамбар алайҳиссалом сўнгги бор ҳаж қилишларида видолашув хутбасини айтдилар. Ўшанда Маккада 124 минг мусулмон тўпланган эди. У зот Қасво деган туяларига миниб, Арафот водийсида мусулмон умматига тарихий васиятларини баён қилганлар. Бу хитоб фақат ўша жойда тўпланган ҳожиларгагина эмас, қиёматга қадар келадиган бутун инсониятга қаратилган. Пайғамбар алайҳиссалом умматга бундай васият қилдилар:

“Эй инсонлар! Сўзларимни диққат билан эшитинг. Билмайман, балки бу санадан кейин сиз билан бу ерда яна бир бор бирга бўлолмасман.

Эй инсонлар! Бу куннинг қандай кун эканини биласизми? Бугун Явмуннаҳрдир (қурбон куни). Бу ойнинг қайси ойлигини биласизми? Бу ой Шаҳри ҳаромдир (муқаддас ой). Бу жойнинг қандай жойлигини биласизми? Бу ер Балдаи харамдир (муқаддас шаҳар). Бу кунингиз қандай муқаддас бўлса, бу ойингиз қандай муқаддас бўлса, бу шаҳрингиз қандай муқаддас бўлса, билингки, жонларингиз, молларингиз ҳам то Аллоҳнинг ҳузурига чиққунга қадар бир-бирларингизга бу муқаддас кун, бу муқаддас ой, бу муборак шаҳар каби муқаддасдир. Буларга қилинган ҳар қандай тажовуз ҳаромдир.

Эй асҳобим! Ҳушингизни йиғиб олинг! Билингки, эртага Аллоҳингизга қовушажаксиз. Бугунги ҳар турли ҳол ва ҳатти-ҳаракатларингиздан албатта сўроққа тутиласиз. Зинҳор-базинҳор мендан кейин эски залолатларга (адашувга) қайтиб, бир-бирларингизнинг бўйнингизга тиғ урманг! Ушбу васиятимни бу ерда бўлганлар бўлмаганларга билдирсин. Балки билдирилган киши бу ерда туриб эшитгандан янада яхшироқ тушунар ва буни муҳофаза этар?!

Эй асҳобим! Эски жоҳилият давридан қолган ҳамма қон даъволари батамом бекор қилинди. Бекор қилганим илк қон даъвоси эса Абдулмутталиб невараси Робианинг қон даъвосидир.

Эй асҳобим! Жоҳилият даврининг ҳар турли рибоси (фоиз, судхўрлик) бекор қилинди. Илк бекор қилганим рибо Абдулмутталиб ўғли Аббоснинг фоизидир. Аллоҳнинг ажри билан бундан кейин судхўрлик тақиқлангандир. Эски даврлардан қолган бу чиркин одатнинг ҳар турлиси оёғим остидадир. Қарздорлар қарз берган кишиларга фақат улардан олган пулнигина тўлайдилар. Зулм ҳам қилманг, зулмга ҳам учраманг!

Эй асҳобим! Кимнинг ёнида бир омонат бўлса, уни эгасига қайтариб берсин. Ҳадяларга ҳадя билан жавоб берилади. Бошқаларга кафил бўлганлар кафолатнинг масъулиятини ўз устига олган ҳисобланади.

Эй инсонлар! Бугун шайтон сизнинг шу юртингизда қайтадан нуфуз ва салтанат қуриш қудратини бундан кейин абадий йўқотган. Бироқ сиз бу бекор қилганларим нарсалардан бошқа, кўзингизга кичик кўринган ишларда шайтонга эргашсангиз, уни севинтирган бўласиз. Динингизни асраш учун булардан ҳам сақланинг!

Эй инсонлар! Хотинларнинг ҳақларига риоя этингиз. Улар билан шафқат, меҳр билан муомалада бўлингиз. Уларнинг ҳақлари хусусида Аллоҳдан кўрқингиз! Хотинлар сизга Аллоҳнинг омонатидир. Уларни Аллоҳ номига сўз бериб олдингиз, улар амри Илоҳий билан сизга ҳалол бўлди. Сизнинг хотинлар устида ҳақларингиз бўлгани каби, хотинларнинг ҳам сизда ҳақлари бордир. Сизнинг хотинлардаги ҳақларингиз уларнинг оила шарафини сиз ёқтирмайдиган ҳеч бир кимсага оёқ ости қилдирмасликларидир. Хотинларингизнинг ҳар турли емак ва кийим эҳтиёжларини таъминлашингиз эса, уларнинг сизнинг устингиздаги ҳақларидир. Улар сизнинг ҳақларингизга риоя этишлари керак. Сиз ҳам уларга назокат билан муомала этишингиз лозим. Бир хотин эрининг рухсатисиз унинг молидан бирор нарсани бировга бериши ҳалол эмас.

Эй мўминлар! Сўзларимни яхшилаб эшитинг, яхши англаб олинг ва яхши муҳофаза этинг. Шу нарса ҳақиқатки, Роббингиз бирдир. Отангиз бирдир, барчангиз Одамдансиз, Одам (алайҳиссалом) эса, тупроқдандир. Ҳеч кимнинг бошқалардан устунлиги йўқдир. Шараф ва устунлик фақат фазилат биландир. Шуни яхши билингки, мусулмон мусулмоннинг биродаридир, барча мусулмонлар бир-бирларининг биродарларидир. Улар айни (тенг) ҳақларга эгадирлар. Дин биродарингизга оид бўлган ҳар қандай ҳаққа тажовуз этиш, кўнгил ризоси бўлмагунча, бошқа биров учун ҳалол бўлмас. Ҳақсизлик қилманг, ҳақсизликка бўйин ҳам эгманг, одамларнинг ҳақларини еманг! Зинҳор мендан кейин кофирларга ўхшаб бир-бирингиз билан бўғишманг! Ochish/sharhlash

2022-06-28 17:31:15 Бугун бизга теккан энг оғир хасталик - ўтмиш билан яшаш, ўтмиш соғинчи. Бугун биз шундай бир ҳолатдамизки, бу худди тушга ўхшайди, Исломнинг бизга маълум бўлган шонли ўтмиши бизни маст айлаган, сархуштлик шу даражадаки, у бизни айни вақтда реал дунё билан юзлашиш масъулиятидан тўсиб қўймоқда. Кеч бўлмасидан уйғониш даркор. Ўтмиш бизга ўрнак ва ибрат учун лозимдир.

Исмоил Рожи ал-Форуқий

@islomtarixiuz — ўтмишнинг биз унутган саҳифалари сари! Ochish/sharhlash