ReadClub_uz | Birga kitob o`qiymiz!

2023-01-24 08:48:17 ReadClub_uz | Birga kitob o`qiymiz! pinned «Kanaldagi maqolalar: Atomic habits: Nima uchun maqsadlaringizga yetmayapsiz? Harakatlaringiz qayerga ketayapti? Sapiens, Navali (BestSeller, 40milliondan ortiq sotilgan): Nima uchun oxirgi 100yilda Fan-texnika shunchalik tez rivojlandi? Insoniyat 500 yil…» Ochish/sharhlash

2023-01-23 14:34:50 Global isishning oldini olish usullari topilganmi?

Global warming-temperaturaning yildan yilga isib borishi ko’pchilikni o’ylantiradi.

Qizig’i geoinjinerlar global isishni oldini oluvchi bir necha nazariy yechimlarini topishgan.

1-usul. Vulqon otilganda o’sha joyda temperatura sezilarli pasayadi. Qanchalik katta vulqon bo’lsa, shuncha katta darajaga pasayadi. Vulqonlarni o’rganib chiqqan olimlar yerning stratosfera qatlamida sulfat dioxidni oshishi orqali vulqon hosil bulishini va xuddi shu usulda yerda suniy vulqonlar yaratib, temperaturani mo’tadil ushlab turish mumkinligini modelini tuzishgan.

2-usul. Bulut yer yuzasidagi temperaturani pasaytiradi. Agar bulutlar bo’lmaganda, quyosh nuri to’g’ridan to’g’ri tushar va yer yuzi ancha issiq bo’lgan bo’lardi. Hattoki samalyotlardan chiqayotgan tutunlar ham temperaturani 1-2gradusgacha o’zgartirarkan. Okeanlardagi suvlardan sun’iy bulut yaratish mehanizmi ham ishlab chiqilgan.

Freakonomics Ochish/sharhlash

2023-01-23 14:20:55 Karbonat angidrid gazining foydalari

CO2(Karbonat angdrid) yoshligimizdan yomonligi miyamizga quyilgan.

Lekin biz uchun qanchalik kislorod kerak bo’lsa, o’simliklar uchun CO2 shunchalik zarur.

Tabiatda CO2 ko’payib ketganligi uchun, oldingiga nisbatan o’simliklar, daraxtlarning suv ichishi 70%ga kamayganini olimlar aniqlashdi. Ochish/sharhlash

2023-01-23 10:48:06 Kanaldagi maqolalar:

Atomic habits:
Nima uchun maqsadlaringizga yetmayapsiz? Harakatlaringiz qayerga ketayapti?

Sapiens, Navali (BestSeller, 40milliondan ortiq sotilgan):
Nima uchun oxirgi 100yilda Fan-texnika shunchalik tez rivojlandi?
Insoniyat 500 yil yashaydimi?
Qabilalar davrida odamlar hozirgidan baxtliroq yashaganmi?
Nima uchun urushlar oldingidan kamaygan?
Data nimaga kerak?
Freakononims: (BestSeller, 4milliondan ortiq sotilgan):
Hindistonni 'tarbiyalagan' televizor
Odamlar faqat o`zini o`ylaydimi?
Terroristlardan nimaga hamma qo`rqadi?
Nima uchun pul har doim ham yechim emas?
Angliyaning rivojlanib, Fransiyaning orqada qolib ketishiga sabab nimada?
Xavfsizlik kamarini taqish haydovchiga nisbatan "hurmatsizlik" mi?
Quyosh panellar foydadan ko`ra zararliroqmi?
Karbonat Angidrid (CO2) gazini foydalari
Global isishning oldini olish usullari topilganmi? Ochish/sharhlash

2023-01-23 08:04:25 "Quyosh panellariga o`ting va tabiatni asrang." deyishadi quyosh paneli ishlab chiqaruvchi zavodlar va biz ham bunga ishonamiz.

Lekin quyosh energiyasining atiga 12-15% igina elektr energiyasiga aylanadi. Qolgan 85% energiya issiqlik energiyasiga aylanib global isish darajasini battar oshiradi.

Bundan tashqari, panellar ishdan chiqqach o`zidan zaxar chiqaradi va bu chiqindi juda ko`p joyni egallaydi.

#Freakonomics

Quyosh panellaridan foydalanish tabiatni asrash o`rniga teskari effekt bersachi? Siz nima deb o`ylaysiz? Ochish/sharhlash

2023-01-16 10:19:23 Xona harorati -4C, xonadagi muz o`z holatida turibdi.
-3C ga tushdi, -2C ga, -1C ga tushdi xech qanday o`zgarish yo`q.
0C da esa erishni boshladi.

Hayotimizda ham shunday, biror bir maqsadga erishishimiz ma`lum bir darajaga yetishimizga bog`liq va bu oldingi qadamlar ahamiyatsiz degani emas.

Masalan, til o`rganishni boshladingiz, 3-4 oy, keling 1 yil vaqt ketqizdingiz lekin haliyam zo`rg`a gapirasiz. Bundan ko`pchilik tushkunlikka tushadi va odatlarini tark etadi.

Lekin, muz mo`jizaviy 0C da erigandek, sizning ham maqsadingiz ma`lum bir darajaga yetganda namoyon bo`ladi. Balki 1 yilda emas, keyingi yil yaxshi gapirishni boshlarsiz, balki yo`lning yarminidan ko`pini bosib o`tib tashlab ketayotgandirsiz?

Harakatlaringiz xech qayerga yo`qolayotgani yo`q, sizga bilinmasa ham xar safar sizni maqsadingizga yaqinroq olib borayapti.
#Atomic_Habits Ochish/sharhlash

2023-01-16 09:59:12 Xavfsizlik kamarini taqish haydovchiga nisbatan “hurmatsizlikmi”?


Amerikada 1950-yillarda mashinalar soni bilan birga avariyalar soni ham oshib ketdi. Solishtirish uchun, 21-asrda yarim milliard aholisi bor Amerika va 19-asrdagi Amerikada avtohalokat tufayli bir xil miqdordagi odam o’lardi.

Buni oldini olish uchun ekonomist McNarmaga ilmiy tadqiqot olib borish ishi topshirildi, u barcha statistikani o'rganib chiqib odamlar eng ko’p qattiq yuzaga urilishdan o’lishini aniqladi. Agar salon ichini yumshoq qilsak, maxsus yostiqlar o’rnatsak bu xavf kamayadi degan fikrga keldi.

Lekin salon ichini yumshoq qilishga mablag’ sarflagandan ko’ra, o’sha qattiq joyga urilishni oldini olish osonroq emasmi deb uylab qoldi va samolyotlardagi kabi xavfsizlik kamarlarini mashinalarga ham o’rnatish fikriga keldi.

Lekin odamlarning xulq atvorini o’zgartirish xavfsizlik kamarini o’ylab topishdan ham qiyin bo’ldi.

Agar 50-yillarda siz xavfsizlik kamari taqsangiz haydovchiga ishonmaganligingizni bildirar va bu “hurmatsizlik” deb qaralardi.

Tushuntirishlar olib borish natijasida bu ko’rsatkich 60-yillarda 11% ga ko’tarildi. Hozirda 80% aholi jarimalardan qo’rqib yoki o’z sog’lig’i uchun xavfsizlik kamaridan foydalanadi va bu orqali 70% o’lim xavfi oldi olingan. Freakonomics Ochish/sharhlash

2023-01-09 15:31:25 Angliyaning rivojlanib, Fransiyaning orqada qolib ketishiga sabab nimada?

17-asrda Fransiyaning yer maydoni kattaroq Angliyadan kattaroq, davlat rivojlanganroq va aholi boyroq edi.

Lekin 18-asrda Fransiya qoloq bo’lib, yashash standartlari achinarli holga kelib qoldi.

Misisisipini bosib olish uchun fond yaratiladi va uni shaxsan shoxning o’zi moliyalashtiradi. Yangi davlatni bosib olib, katta foydani qo’lga kiritishni hohlagan aholi aksiyalarni sotib olishni boshladi. 4$ga baholangan aksiya oz vaqt chida 2000$ga ko’tarilib ketdi. Tarixda bu “Missisipi Piramidasi” deb nom qoldirgan.

Narx ko’tarilishi odamlarni battar pul sarflashga majbur qilardi, chunki 1oy oldin 1000$ tikkan qo’shningizni hozir 10,000$ puli borligini aytsa siz ham ta’sirlanasiz.


Lekin, piramida uchiga yetib keldi. Yuqoridagi odamlar sotishni boshladi va juda katta pul bilan bu o’yindan chiqib ketishdi. Oddiy aholi esa bor budidan ayrildi, minglab odamlar uysiz qoldi, yuzlab odamlar suiqasd qilishdi.

Fransiya hukumatiga ham, aksiyalarga ham ishonch qolmadi.

Angliyada esa ishonchli fondlar ochildi, odamlar ehtiyojidan ortgan pulni investitsiya qilishar, bu o’z navbatida iqtisodni yanada rivojlantirardi.
#Sapiens Ochish/sharhlash

2023-01-09 15:14:37 Yuqoridagi kabi hodisalar ko’p bo’lgan.

Hindistonda juda ham zaxarli ilon turi bo’lib davlat bu ilonni tutib kelgan aholi uchun katta mukofat va’da qiladi.

Kutganingizdek, ilonlar kamayish o’rniga battar ko’payib ketadi.

Mahalliy hindlar katta miqdorda foyda olish maqsadida ilonlarni maxsus xonalarda ko’paytirishar va davlatga pullashardi.

Yana bir misol Angliyada o’qituvchilar orasida bo’lib o’tadi. Test natijalari zo’r bo’lgan o’qituvchilar juda katta ustama oladigan bo’lishdi. Bu o’z vaqtida o’qituvchilarni testlarni soxtalashtirishiga va ta’limni yomonlashishiga olib keldi.

Bu kabi misollar juda ko’p.

Endi siz ham “ davlat unaqa qilsa hammasi yaxshi bo’ladi” deyishdan oldin, shundan keyin odamlar qanday ish tutishini ham hisobga olarsiz Freakonomics Ochish/sharhlash

2023-01-09 15:01:51 Pul har doim ham yechim bo’la olmaydi

Ba’zida siyosatchilar xuddi iqtisodchilardek fikrlamoqchi bo’lishadi va buni eplay olishmaydi.

Odam qancha ko’p chiqindi (musor) chiqarsa shuncha ko’p pul to’lashi kerak, shunda odamlar kamroq chiqindi chiqaradi va atrof-muhit toza bo’ladi degan fikrdagi Yevropa siyosatchilari soliq to’lash tizimini o’zgartirishdi.

Bir qarashda bu yaxshi ideya edi, lekin buning teskarisi sodir bo’ladi. Yevropa shaharlari ifloslik darajasi eng yuqoriga chiqdi. Kalamushlar, tarakanlar bemalol uyidagidek sayohat qilib yurardi.

Chunki, odamlar soliq to’lashdan qochib ko’chalarga ahlat tashlashar, ovqat qoldiqlarini esa tualetdan oqizib yuborishardi. Ochish/sharhlash