2023-01-03 18:30:59
Dars: Participle I and Participle II (hozirgi va o'tgan zamon sifatdoshlarining qo'llanishi)
Avvalgi darslarda fe'lning otga xoslangan shakli
(otga o'xshab ishlatiladigan shakli) bo'lgan
gerundiy va infinitivlarni ko'rib chiqqan edik. Mazkur darsda esa fe'lning sifatga xoslangan shakli
(sifatga o'xshab ishlatiladigan shakli) bo'lgan
sifatdoshni (participle) ko'rib chiqamiz.
Sifatdosh deb
predmetning yoki shaxsning belgisini bildiradigan fe'l shakliga aytiladi. Masalan: the
rising sun -
koʻtarilayotgan quyosh, a
broken glass -
singan stakan birikmalaridagi
rising va broken so'zlari sifatdoshlar hisoblanadi va otlar (quyosh va stakan) so'zlarining belgisini bildirib kelmoqda.
A
broken glass was lying on the table.
(Stol ustda singan stakan yotardi)
The first rays of the
rising sun lit up the top of the hill.
(Ko'tarilayotgan quyoshning ilk nurlari tepalik cho'qqisini yoritdi)
Ingliz tilida odatda sifatdoshning ikkita shakli qoʻllaniladi.
Participle I -
hozirgi zamon sifatdoshi, ya'ni
-ing qoʻshimchasi bilan tugaydigan sifatdoshlar:
dancing, talking, running, joining. Oʻzbek tiliga bu sifatdoshlar -
a(y)digan, -yotgan qoʻshimchalari bilan tarjima qilinadi va
aniq nisbatda qoʻllaniladi.
the dancing girl -
raqshga tushayotgan qiz
a road joining the two villages -
ikkita qishloqni bog'lab turadigan, bog'laydigan yoʻl
Participle II -
oʻtgan zamon sifatdoshi, ya'ni
-ed qoʻshimchali yoki
fe'lning III shakliga ega sifatdoshlar:
produced, made, broken,
invited. Oʻzbek tiliga bu sifatdoshlar
-ilgan, -ingan qoʻshimchalari bilan tarjima qilinadi va
majhul nisbatda qoʻllaniladi.
goods produced at this factory -
bu fabrikada ishlab chiqarilgan (chiqarilayotgan) mahsulotlar
people invited to the party -
ziyofatga taklif qilingan odamlar
Sifatdoshlar oʻzlari izohlab kelgan soʻzlardan
oldin yoki keyin kelishlari mumkin. Otdan keyin kelgan sifatdoshlar sifatdoshli birikmalar tarzida qoʻllaniladi.
The first rays of the
rising sun lit up the top of the hill.
(koʻtarilayotgan quyosh, oddiy sifatdosh, aniq nisbatda)
The
broken arm was examined by the doctor.
(singan qoʻl, oddiy sifatdosh, majhul nisbatda)
The room
facing the garden is much more comfortable than this one.
(bog'ga qarab turgan xona, sifatdoshli birikma, aniq nisbatda)
The goods
produced at this factory are exported.
(bu zavodda ishlab chiqarilgan mahsulotlar, sifatdoshli birikma, majhul nisbatda)
Yuqoridagi gaplarda
gap egasi va kesimi moslashuviga e'tibor berish lozim, chunki
sifatdoshli birikmalar gap egasi va kesimi orasida joylashadi. Masalan quyidagi gapda:
The girl
looking at you is Tom's sister.
(Bu yerda gapning egasi - the girl, sifatdoshli birikma - looking at you boʻlib gapning egasiga mos ravishda is fe'li qoʻllanilgan)
The goods
produced at this factory are exported.
(Bu yerda gapning egasi - the goods, sifatdoshli birikma - produced at this factory boʻlib, gapning egasiga mos ravishda are yordamchi fe'li qoʻllanilgan)𝐈𝐄𝐋𝐓𝐒 VA CEFR UCHUN 𝐁𝐄𝐏𝐔𝐋 𝐃𝐀𝐑𝐒𝐋𝐀𝐑
@englishlessonuzbot
Join and share! @ingliz_tili_ielts_uzb
1.6K views Tarix admin , edited 15:30