hasan.juraev

2022-07-03 15:19:22 Икки режиссер, деярли бир вақтда туғилган. Биринчиси буюк театр назариётчиси ва амалдаги режиссер сифатида бутун дунёда тан олинган Питер Брук. У иттифоқ даврида ҳам, кейинчалик Россияда ҳам юксак обрў-эътиборга сазовор бўлган.

Иккинчиси Анатолий Эфрос, спектакллари ва фильмлари билан томошабинлар, касбдошлари, танқидчилар томонидан эътироф этилган бўлса-да, ўз юртида маданият "раҳбарлари" учун "ноқулай" режиссер саналган. Шунинг учун, бирорта театрда узоқ вақт ишлаш, бадиий раҳбарлик қилишга имконият берилмаган, кўп спектакллари ёзиб олинмаган. Унинг режиссерлик тақдирида сўнгги нуқта бўлган Таганка театрида эса яна актерларнинг қаршилигига учраган. Шундай бўлса-да Анатолий Эфрос АҚШ, Европа, Японияда спектакллар қўйган, унга катта қизиқиш бўлган, уни қадрлашган.

Бугун Питер Брук 98 ёшида вафот этди, деган хабар тарқалди. Анатолий Эфрос (1986 йилда вафот этган) ҳам шу ёшга етиши мумкинмиди, у яна 10 йил яшаганида қандай спектакллар қўйиши мумкин эди? Асосийси, А. Эфросга ўз юртида Питер Брукга кўрсатилган эҳтиром кўрсатилармиди? Ochish/sharhlash

2022-07-03 15:19:17 Ochish/sharhlash

2022-07-01 10:01:16 Таржима соҳасида кичик тажриба. Америкалик драматург Юджин О’Нилнинг "Долгое путешествие в ночь" ("Тун томон узоқ саёҳат") тўрт пардали пьесасининг 1- ва 2- пардалари (рус тилидан) таржимаси. Ochish/sharhlash

2022-06-23 09:29:18 Резо Габриадзе спектакллари ва иштирокидаги фильмлар/ Спектакли и фильмы с участием Резо Габриадзе

"Песня о Волге" (Сталинград) (1996)
"Рамона" (Локомотив) (2007)
"Знаешь, мама, где я был?" (Режиссер Леван Габриадзе, сценарий Резо Габриадзе, 2017)
"Побег.Пушкин.Битов.Габриадзе" (Сценарий, режиссер Ася Гусева, 2021) Ochish/sharhlash

2022-06-15 10:11:26 Абдулла Қодирийнинг машҳур романларини қўлдан қўймай ўқиб келган халқимиз учун ўтган асрнинг 60- йиллари охирида “Ўзбекфильм” томонидан кетма-кет “Ўтган кунлар” ва “Меҳробдан чаён” фильмлари суратга олиниши катта воқеа бўлган. Бу фильмлар миллатнинг руҳини акс эттириб, актерларнинг маҳоратли ижроси туфайли Отабек, Кумуш, Юсуфбек ҳожи, Ўзбек ойим ва бошқа қаҳрамонларни айнан шу актерлар сиймосида кўришга одатландик.

Ҳамидулла Акбаровнинг “Абдулла Қодирий ва санойи нафиса” китоби адибнинг романлари экран юзини кўришидаги машаққатларни акс эттирган. Тўпламда “Ўткан кунлар” ва “Меҳробдан чаён” фильмлари яратилиши босқичлари, фильм сценарийси, бўлиб ўтган муҳокамалар стенограммаси, монтаж варақалари келтирилган. Шунингдек, режиссерлар Йўлдош Аъзамов ва Мелис Абзалов (иккинчи экранизация), сценарист ва актерларнинг ижодий жараён ҳақида эсдаликлари ҳам китобдан жой олган.

Китобга кирган муҳокамалар стенограммаси айниқса эътиборни тортади, самимий фикрлар билан бирга (масалан, Сергей Параджановнинг “Тени забытых предков” фильмида миллийлик ва фольклор элементлари ёрдамида романтик кайфият яратилгани, “Ўткан кунлар”да ҳам шу йўналишга эътибор бериш кераклиги), айрим қатнашчиларнинг 30-йиллар руҳида “халқлар дўстлиги акс этмаган” ёки “романлардаги эски турмушни экранларга олиб чиқиш керакми” каби фикрлар таажжубга солади. Шундай чиғириқларга қарамай ажойиб фильмлар яратган инсонлар халқимиз ҳурматига лойиқ.

“Абдулла Қодирий асарлари театр саҳнасида” деб номланган мазмунли, материалларга бой тадқиқотни театршуносларимиздан кутиб қоламиз.
P.S. Китобни Навоий театри яқинидаги «Шарқ зиёкори» дўконидан топишингиз мумкин. Ochish/sharhlash

2022-06-15 10:11:19 Ochish/sharhlash

2022-06-14 08:31:00 Дийдор театр-студиясида студия талабаларининг “Қум майдончаси” ўқув-тажриба спектакли намойиш қилинди. Спектаклни польшалик драматург Михал Вальчакнинг шу номли пьесаси асосида россиялик режиссер Владимир Смирнов саҳналаштирган.

“Қум майдончаси” пьесасида Протас исмли бола ва Милка деган қиз боланинг қум майдончасидаги ўйинлари, уларнинг уришиб-ярашишлари ҳақида ҳикоя қилинади. Протаснинг “жанговар” ўйинлари марказида комикслар қаҳрамони Бэтмен туради. Протас оғиз кўпиртириб ўз қаҳрамони саргузаштларини шарҳлайди, қум майдончасида берилиб портлашлар, муштлашув, қийин вазиятга тушганларни қутқариш ҳақида эртаклар тўқийди. Майдончага қўғирчоғини кўтариб келган қизча эса уни ўз ўйинларидан чалғитади. Ахир суперқаҳрамон Бэтмен билан қизларни қўғирчоғини солиштириб бўларкан-ми?! Шундай бўлса-да, Протас энди Милкасиз ўйинларини тасаввур қилолмайди.

Спектаклда ҳар бир персонажни икки актер жонлантиради, улар бир-бирини орқасида туриб, биринчи актер персонажнинг юзи ва оёқларини, иккинчи актер эса қўлларини ҳаракатлантиради. Бу актерлардан нутқ ва ҳаракатларда синхронликни талаб қилади. Протасни ижро қилган йигитлар ўз персонажлари жест, қўл, оёқ ҳаракатларини динамикада кўрсата олишди. Режиссер спектаклда қўллаган услубида асосий эътибор шаклга қаратилган. Протас ва яна бир персонаж (Карл) ўртасида яккама-якка олишувда оёқ ва қўлда зарбалар бериши, финал саҳнасида ўз севимли қаҳрамони каби қизил плашч кийган Протас қўлининг муштини тугиб, чақмоқдек “учиб кетиши” актерларнинг ҳаракатларида комикс ва компьютер ўйинларига хос жонли тасвирлар билан кўрсатилган.

Дийдор студияси талабаларининг тажриба спектакли уларнинг танлаган касбда қўйган яна бир дадил қадами бўлди.
https://www.facebook.com/hasan.juraev2/posts/pfbid02B3vdmZ6pHnXNxgaqio6LFjtXq9LZAPnfvE5BDfLoYXx1FrSsiXwSwfwPKgfPzhSKl Ochish/sharhlash

2022-06-14 08:30:53 Ochish/sharhlash

2022-06-08 08:55:29 Ўзбек давлат драма театрида Қашқадарё вилоят театрининг “Ҳелладос” спектакли намойиш қилинди.

Нодар Думбадзенинг “Ҳелладос” ҳикоясини ўзбек тилига Низом Комилов таржимасида ўқигандим, ҳикоя ҳажман кичик бўлса-да, катта маъно мужассам, унда чинакам дўстлик, ёш инсоннинг униб-ўсган юртига муҳаббати тасвирланган. Ҳикоянинг номида Грециянинг қадимги номи Эллада (Ҳелладос) га ишора қилинади. Унда урушдан олдинга йилларда (иккинчи жаҳон уруши) Грузиянинг Сухуми шаҳридаги ўн тўрт ёшли кўча безориси грек Янгули Александриди бошчилигидаги болалар ва тбилисилик Жамол исмли йигитчанинг “жанглари” дўстликка айланиши, отаси билан Грецияга қайтиб кетишни истамаган Янгулининг фожеали ўлими ҳақида ҳикоя қилинади.

Қашқадарё вилоят театри саҳнасида “Ҳелладос” спектаклини грузиялик режиссер Каха Гогидзе саҳналаштирган. Спектакль сценографияси содда, сценография элементлари турли саҳналарда трансформация қилинади. Биринчи саҳналарда марказий нуқта ва ундан тарқалган тўртта йўлак ташкил қилинган бўлса, сўнгги саҳналарда йўлаклар кўтарилиб, кема мачтаси ҳосил қилинади.

Спектаклнинг биринчи қисмида кўпчилик саҳналар ортиқча бақир-чақир, актерларнинг бетартиб ҳаракатлари, чўзиб юборилган диалоглар, асосийси, ҳикояда йўқ, лекин инсценировкага киритилган аквариум саҳнаси зўракилиги билан эътироз уйғотди.

Лекин спектаклнинг иккинчи қисми айрим саҳналарида грузин қисқа метражли фильмларидан таниш бўлган миллий колорит, болаларга хос соддалик, самимий юморга йўғрилган муҳит яратилиб, томошабинда персонажлар – кўча болаларига нисбатан илиқлик, ҳайриҳоҳлик юзага келди. Болаларнинг беғубор ёшликка хос уришиб, ярашишлари, беозор ҳазиллари, анчайин қўпол ўйинлари, биргаликда қўшиқ ҳиргойи қилиб, грузинча оҳанглар ёки грек сиртакисига рақс тушишлари актерлар томонидан яхши ижро қилинди.

Янгули қадрдон дўстларидан ажралишни, ўзи улғайган Грузия заминидан кетишни ҳоҳламай ўзини кемадан ташлаб, нобуд бўлиши саҳнаси томошабинни бефарқ қолдирмайди. Грузин режиссерининг топилмаси - якуний саҳнада ҳарбий хизмат (урушга) чақирилган кечаги болаларнинг жанг майдонларида ҳалок бўлиб, елканлари ҳилпираб турган кемадаги Янгули уларни чорлаши, Жамол ва бошқа йигитларнинг оқ кийимларда кемага кўтарилиб, дўстларини бағрига босиши спектаклнинг таъсирчан финал нуқтаси бўлди. Бу саҳнани урушга қарши манифест сифатида қабул қилиш мумкин.

Инсценировакадаги чўзиқ ва ортиқча парчалар, “кўча болалари” эстетикасини саҳнага олиб чиқишда зўраки кулги (“гэг”лар) меъёрини бузилиши туфайли спектакль ҳақида яхлит ижобий фикр билдириш қийин, менимча.

Театрларимиз турли маҳаллий тадбирларга жалб қилинар экан, спектаклларни шу оммавий тадбирлар даражасига тушириш, аскиябоп ҳазиллар ёрдамида қарсакбозликка “интилиш”, ТЕАТР САНЪАТИ ўрнини “тадбир санъати” эгаллаётгани, менимча, актерларни чалғитиб қўймоқда. Қашқадарё вилоят театри ижодкорлари бўлажак театр фестиваллари олдидан спектаклдаги шу камчиликларни бартараф қилиб, фестивалда муваффақиятли иштирок этишади, деб умид қиламиз.
https://www.facebook.com/hasan.juraev2/posts/pfbid0zY6LhyYVZHiZXLradPzmJc9iXBo4EqhR7JbMHmzyTvMJ9WQvjspbwxtqXxK3WvzMl Ochish/sharhlash

2022-06-08 08:54:15 Ochish/sharhlash