Ўзбек давлат драма театрида Қашқадарё вилоят театрининг “Ҳелла | hasan.juraev

Ўзбек давлат драма театрида Қашқадарё вилоят театрининг “Ҳелладос” спектакли намойиш қилинди.

Нодар Думбадзенинг “Ҳелладос” ҳикоясини ўзбек тилига Низом Комилов таржимасида ўқигандим, ҳикоя ҳажман кичик бўлса-да, катта маъно мужассам, унда чинакам дўстлик, ёш инсоннинг униб-ўсган юртига муҳаббати тасвирланган. Ҳикоянинг номида Грециянинг қадимги номи Эллада (Ҳелладос) га ишора қилинади. Унда урушдан олдинга йилларда (иккинчи жаҳон уруши) Грузиянинг Сухуми шаҳридаги ўн тўрт ёшли кўча безориси грек Янгули Александриди бошчилигидаги болалар ва тбилисилик Жамол исмли йигитчанинг “жанглари” дўстликка айланиши, отаси билан Грецияга қайтиб кетишни истамаган Янгулининг фожеали ўлими ҳақида ҳикоя қилинади.

Қашқадарё вилоят театри саҳнасида “Ҳелладос” спектаклини грузиялик режиссер Каха Гогидзе саҳналаштирган. Спектакль сценографияси содда, сценография элементлари турли саҳналарда трансформация қилинади. Биринчи саҳналарда марказий нуқта ва ундан тарқалган тўртта йўлак ташкил қилинган бўлса, сўнгги саҳналарда йўлаклар кўтарилиб, кема мачтаси ҳосил қилинади.

Спектаклнинг биринчи қисмида кўпчилик саҳналар ортиқча бақир-чақир, актерларнинг бетартиб ҳаракатлари, чўзиб юборилган диалоглар, асосийси, ҳикояда йўқ, лекин инсценировкага киритилган аквариум саҳнаси зўракилиги билан эътироз уйғотди.

Лекин спектаклнинг иккинчи қисми айрим саҳналарида грузин қисқа метражли фильмларидан таниш бўлган миллий колорит, болаларга хос соддалик, самимий юморга йўғрилган муҳит яратилиб, томошабинда персонажлар – кўча болаларига нисбатан илиқлик, ҳайриҳоҳлик юзага келди. Болаларнинг беғубор ёшликка хос уришиб, ярашишлари, беозор ҳазиллари, анчайин қўпол ўйинлари, биргаликда қўшиқ ҳиргойи қилиб, грузинча оҳанглар ёки грек сиртакисига рақс тушишлари актерлар томонидан яхши ижро қилинди.

Янгули қадрдон дўстларидан ажралишни, ўзи улғайган Грузия заминидан кетишни ҳоҳламай ўзини кемадан ташлаб, нобуд бўлиши саҳнаси томошабинни бефарқ қолдирмайди. Грузин режиссерининг топилмаси - якуний саҳнада ҳарбий хизмат (урушга) чақирилган кечаги болаларнинг жанг майдонларида ҳалок бўлиб, елканлари ҳилпираб турган кемадаги Янгули уларни чорлаши, Жамол ва бошқа йигитларнинг оқ кийимларда кемага кўтарилиб, дўстларини бағрига босиши спектаклнинг таъсирчан финал нуқтаси бўлди. Бу саҳнани урушга қарши манифест сифатида қабул қилиш мумкин.

Инсценировакадаги чўзиқ ва ортиқча парчалар, “кўча болалари” эстетикасини саҳнага олиб чиқишда зўраки кулги (“гэг”лар) меъёрини бузилиши туфайли спектакль ҳақида яхлит ижобий фикр билдириш қийин, менимча.

Театрларимиз турли маҳаллий тадбирларга жалб қилинар экан, спектаклларни шу оммавий тадбирлар даражасига тушириш, аскиябоп ҳазиллар ёрдамида қарсакбозликка “интилиш”, ТЕАТР САНЪАТИ ўрнини “тадбир санъати” эгаллаётгани, менимча, актерларни чалғитиб қўймоқда. Қашқадарё вилоят театри ижодкорлари бўлажак театр фестиваллари олдидан спектаклдаги шу камчиликларни бартараф қилиб, фестивалда муваффақиятли иштирок этишади, деб умид қиламиз.
https://www.facebook.com/hasan.juraev2/posts/pfbid0zY6LhyYVZHiZXLradPzmJc9iXBo4EqhR7JbMHmzyTvMJ9WQvjspbwxtqXxK3WvzMl