Гепамед-ультра

2022-08-28 10:53:31 3. Рухий муаммоларни ечиш лозим
Маъсулият даржаси паст бўлган инсонлар вазн йўқотиш учун оддий бир хақиқатни англаши лозим – улар нимани ва қачон ейишни ўзлари хал қиладилар. Аммо муаммо психологик нуқтаи назардан келиб чиққанини эътиборга олсак, бу ерда мутахассис ёрдамидан воз кеча олмаймиз. Кучли рухшуносга (психотерапевга) мурожаат қилиш ёки ўзаро ёрдам гурухларига қўшилиш (кўп ейдиган одамлар учун бундай гурухлар мавжуд) шифо топишнинг асосий калити хисобланади.

Маълумот учун
Тана вазни индексини 25 дан ортиши - ортиқча вазн, 30 дан ортиши – семизлик бошланиши дейилади.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=808

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra Ochish/sharhlash

2022-08-28 10:53:31 1. Эмоционал ортиқча овқатланиш
Кўпчилигимиз «стрессни овқат биан енгиш» иборасини эшитганмиз. Организм хар қандай салбий вазиятларда, жумладан қайғу, тушкунлик, ташвиш, депрессияда ундан чиқиш усулларини излайди. Кайфиятни кўтаришнинг усулларнинг энг қулайи ва энг осони – бу овқатланиш хисобланади. Фан буни тасдиқлайди. Хусусан, швейцариялик олимлар тасдиқлашича невротизмга мойил инсонлар ўз негатив хиссиётларини ширин ва шўр таомлар истеъмол қилиш орқали жиловлайди. Шунингдек, бир қатор илмий ишларда семизлик ва депрессия орасидаги боғлиқлик мавжудлиги тасдиқланган. Бу ерда қуйидаги узвий боғлиқлик мавжуд: яъни ортиқча вазндан азият чекадиган одамлар – депрессияга мойил ва доимий тушкунликка тушадиган инсонлар – семиришга мойил.
Америкалик психиатр Джеймс Гордон бу «узлуксиз доира» механизмнинг тафсилотларини очишга харакат қилади. Унинг фикрича: шакар ва ёғ миқдори юқори булган овқатлар қисқа вақт ичида эмоционал холатни яхшилаши мумкин. Уларни қанчалик кўп истеъмол қилиш, шунчалик вазн ортишига ва ўз хақида ўйламасликка олиб келади. Бунинг ўзи депрессияни янада кучайтиради.

2. Ўзини паст бахолаш ва маъсулият билан боғлиқ муаммолар
Узоқ вақт давомида инсон ўзини паст бахолаши – ортиқча вазнга эга эканлигидан деб хисбланган. Аммо Лондоннинг Қироллик коллежи тадқиқотчилари 2009 йилда якунлаган текширишда буни акси бўлиши мумкинлигини айтди. Олимлар 6500 та ўн ёшли болаларнинг жисмоний кўрсаткичлари ва ўзига бўлган муносабат хақида маълумотлар тўплашган. Шу инсонларни яна 20 йил ўтгач текширишиб, «ўзига паст бахо берган болалар семизликдан кўпроқ азият чеккани» аниқланган. Семизлик ва маъсулият хиссини пастлиги орасида хам боғлиқ топилиб, олимлар ўз муваффақият ва камчиликларини ташқи шароитга боғлашга мойил инсонлар кўпроқ ортиқча вазн тўплашини исболашган.

3. Зўравонлик
Тадқиқотчиларнинг фикрича болалик пайтида жинсий, жисмоний ёки оғзаки зўравонликларга дуч келган инсонларда кейинчалик семиришга мойиллик пайдо бўлади. Америкалик психотеапевт Mary Jo Rapini фикрича ортиқча ёғ тўқималари бунда ўзига хос зирх вазифасини ўтайди. Масалан, жинсий зўравонликка учраган аёллар семириши, ўз танасини жозибадорлигини йўқотиш ва эркаклар эътиборини тортмасликка асосланади.
Бошқа сабаби хиссий овқатланиш билан боғлиқ. Болаликдаги травмаси бор инсонлар депрессияга мойил бўлади ва бу ўз навбатида ортиқча вазн қўшилишига олиб келади.
Ва нихоят овқатланишга зўр бериш болаликда ўзи билмаган холда зўравонлик хис қилган инсоннинг хроник стрессга қарши реакция хисобланади. Эволюцион тарзда организм стрессли вазиятда омон қолиш учун кўпроқ ёғ тўплашган харакат қилади. Бинобарин, доимий стресс остидаги инсонлар ўзларининг «қора кунларига» калория тўплаб туришга мажбур бўлади.

Нима қилмоқ керак?

1. Тана вазнини ортиши сабабларини аниқлаш зарур
Биринчидан бу холатда рухий аспектнинг холати қанчалик жиддийлигини тушуниш керак. Семизлик оқибати тиббий характерга эгами ёки овқатланиш маданиятини бузилиши ва носоғлом хаёт тарзидами – аниқлаш керак. Ортиқча вазн билан узоқ вақт ва самарасиз курашаётган инсонлар бунга кўпроқ эътибор қаратиш лозим. Улар учун муаммонинг рухий илдизини топиш – соғлом хаётга катта қадам бўлади.

2. Хиссий ортиқча овқатланиш билан курашиш керак
Овқатланиш маданияти қоидаси секин ва онгли равишда овқатланишни тавсия этади. Бу озуқа махсулотларини яхшилаб чайнаб ейиш, овқатни фақат қорин очганда истеъмол қилиш, овқатланиш пайтида телевизор ва смартфонлардан фойдаланмасликни ўз ичига олади. Ундан ташқари негатив хис туйғулардан қутулиш учун – кундалик юритиш, ўз муаммоларингизни дўстингиз билан бўлишиш ёки булмаса ички кечинмаларингизни ижодда намоён қилиш тавсия этилади. Ochish/sharhlash

2022-08-28 10:53:28 СЕМИЗЛИКНИНГ 3 ТА РУХИЙ САБАБИ

Ортиқча семизлик доим хам дангасалик ёки сабабсиз ортиқча овқатланиш натижаси эмас. Баъзида бу муаммонинг илдизлари анча чуқурроқ ётади. Қуйида ортиқча вазн ва семиришга олиб келадиган 3 та илмий асосланган рухий сабаблар хақида гапирилади Ochish/sharhlash

2022-08-21 11:07:19 Эрталабда бош оғришига олиб келувчи ва врачлар ёрдами зудлик билан керак бўладиган жиддий сабаблар.
Айрим холларда бош оғриши жиддий патология белгиси хисобланиб, зудлик билан врач ёрдами талаб этади. Бундай холатларга қуйидагилар киради:
• Бош мия қон томирлари аневризмаси;
• Бош мия ўсмалари;
• Инсульт;
• Гипертоник криз.

Қуйидаги белгилар кузатилганда врачга мурожаат қилиш зарур хисобланади:
1. Бош оғриши мунтазам тусга кирганда. Оғриқ хафтасига икки марта ва ундан кўп такрорланса.
2. Бош оғриши кўнгил айниши ва қусиш билан бирга келса.
3. Бош оғриши яқин кунларда ўтказилган бош травмасидан кейин пайдо бўлган бўлса.
4. Бош оғриғи фонида онгни хиралашуви, хушдан кетиш, буюмларни иккитадан кўриш ёки ўта холсизлик кузатилганда.
5. Бош оғриши ўта кучли, тасодифан бўлса ва бўйиндаги уюшиш холати билан бирга келса.
6. Доимий бош оғришига болалар шикоят қилганида.
7. Бош оғриши хансираш ва талваса билан кечганида.

Бош оғришига олиб келувчи жиддий сабаблар ўта кам учрайди. Уларнинг асосийси соғлом хаёт тарзини бузилиши хисобланади. Кунлик режимни нормага келтириб, бош оғришидан батамом қутулиш мумкин.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=807

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra Ochish/sharhlash

2022-08-21 11:07:19 Эрталаб бош оғришининг 5 та кўп учрайдиган сабаблари.
Бош оғриғига чидаб, бардош бериш нотўғри. Шифокорлар хам буни тез-тез таъкидлайдилар. Бироқ оғриқ қолдирувчи воситаларни хам суистеъмол қилмаслик керак. Эрталабки дискомфорт Сизни даврий равишда безовта қилаётган бўлса, унинг сабабларини исташга тўғри келади.

1. Уйқуга тўймаслик
Инсон тўғри дам олиши лозим. Кечки уйқу 7-8 соатдан кам бўлмаслиги керак. Узоқ муддат ухламаслик пульсни тезлашишига, қон босимини ортишига, эрталабдан турғун бош оғришига олиб келади. Оғриқдан қутулишнинг йўллари:
• Оғриқ қолдирувчилар ичиш
• Кундузи 20-30 дақиқа вақт ажратиб ухлаб олиш.

2. Ортиқча кўп ухлаш
Бош оғриши шунингдек, ортиқча кўп ухлаш натижасида хам ривожланиши мумкин. Узоқ ухлаш хам, кам ухлаш сингари фойдасиз. 9 соатдан кўп ухлаганда организмда «бахт гормони» хисобланган серотонин миқдори кескин камайиб кетади. Натижада кайфият бузилади. Серотонин етишмаслиги шунингдек, бош мияда қон айланишини камайиши ва гипоксияга олиб келади. Бу жараёнлар бош оғриғи чақиради.

3. Эндорфинлар дефицити
Эндорфин хам «бахт» гормонини бир тури бўлиб, эрталабда унинг миқдори хамма инсонда паст бўлади. Амма хамма организм бунга хар хил реакция билдиради. Кимлардир унинг етишмаслиги сезмаслиги мумкин. Кимлардадир эндофин дефицити мигрень чақиради.
Оғриқ пайдо бўлиши қуйидагича тушунтрилади: эндорфин камлиги бир катор мухим нейромедиаторлар синтезини камайтиради. Бу қон томирларни торайишига, қон айланишини бузилишига ва оқибатда бош мия гипоксиясига олиб келади.
Эрталабда боши оғрийдиган инсонларга врачлар кунни жисмоний тарбия билан бошлашни тавсия этади. Хатто енгил машқлар хам эндорфинлар ишлаб чиқарилишини кучайтиради ва оғриқ йўқолиб, кайфият кўтарилади.

4. Кофе йўқлиги
Кунни мунтазам равишда тетиклантирувчи ичимлик – кофе ичиш билан бошлайдиган одамлар хам кам эмас. Унинг узилиб қолиши бош оғришига сабаб булиши мумкин. Одатда кофе қон томирларини кенгайтиради қон босимини оширади.

5. Бир кун илгари алкогол ичиш
Бир кун илгари қанча кўп алкоголли ичимликлар ичилган бўлса, эртасига эрталаб бош оғриши шунча кучли бўлади. Алкогол организмни сувсизлантиради. Унинг таъсирида қон айланиши кескин секинлашади. Бош мияга етарли миқдорда кислород етиб келмайди. Ундан ташқари спиртли ичимликлар уйқу сифатини бузади. Буларнинг бари турғун бош оғришига олиб келади. Организмга қуйидагича ёрдам бериш мумкин:
• Сув ичиб, сувсизланишни йўқотиш;
• Алкоголни чиқариб ташлашни тезлатадиган С витамини ичиш.


Бош оғриғининг врачлар ёрдами керак бўладиган 3 сабаби

Айрим холларда эрталабдан бош оғриши сабаблари жиддий бўлиши мумкин. Улар билан мустақил курашишнинг имкони бўлмайди. Шунинг сабабли, касалликни ривожланиб кетмаслиги учун врачга мурожаат қилиш зарур. Қуйидаги патологияларда хам эрталабки бош оғриғи кузатилади.

1. Депрессия
Тушкунлик кайфиятидаги одамлар қонида «бахт гормонлари» миқдори паст бўлади. Улар доимий равшида уйқу билан боғлиқ муаммолар билан тўқнашади. Уларда уйқусизлик холати, ортиқча ухлаш билан алмашиниб туради. Юқорида айтилганидек бу бош оғришига сабаб бўлади.

2. Уйқуда хуррак отиш
Уйқусида хуррак отувчи одамлар апноэ холатига дуч келади. Апноэ – бу нафас олишни тўхтаб қолиши бўлиб, у бир неча сониялар давом этади. Аммо шу вақтнинг ўзи бош мияни кислород биан таъминланишини бузилишига, қон томирларини кенгайишига, қон босимини ортишига ва натижада бош оғриши билан уйғонишига олиб келиши мумкин.
Агар эрталабки бош оғришини сабаби апноэ бўлса врачга мурожаат қилиш керак. Улар бемор учун кечки уйқуга мўлжалланган махсус ускуналар танлаб беради.

3. Бруксизм
Уйқу пайтида тишини ғижирлатадиган инсонларда хам эрталабда бош оғриши билан бирга яна бир қатор ўзгаришлар кузатилади. Булар:
• Уйқуни бузилиши;
• Тўсатдан уйғониш;
• Жағ мускулларида оғриқ;
• Апноэ ривожланиши хавфи;
• Чакка сохасида ўтмас оғриқлар. Ochish/sharhlash

2022-08-21 11:07:11 НИМА САБАБДАН ЭРТАЛАБДАН БОШ ОҒРИЙДИ?

Баъзида эрталабдан бош оғриши одатий кунлик жадвални бутунлай бузиши мумкин. Айрим одамларда эрталабки бош оғриши мунтазам тусга киради. Бунинг сабаби кўп бўлиб, энг асосийси нотўғри хаёт тарзи хисобланади. Ochish/sharhlash

2022-08-14 08:07:44 Интенсив машғулотлар хаёт давомийлигини узайтиради ва қон томир касалликлари оқибатида ривожланадиган ўлимни 50% га камайтиради. Узоқ яшаш учун хафтасига 50 дақиқа ёки 10 км югуриш кифоя. Бу нормани 1-2 машғулотда бажариш мумкин.
Юриш хам умрни узайтирсада, югуриш каби эффектив эмас. Масалан, 27700 кишидан олинган маълумотлар тахлилига кўра кунига 1 соатдан кўпроқ пиёда юриш эркакларнинг умр кўриш давомийлигини 1,3 йилга, аёлларда 1,1 йилга оширган.

Энг яхши натижага эришиш учун хар куни 30-60 дақиқа юриш керак. Айнан комфорт тезликда юриш керак. Секин юриш ярамайди. Унда калориялар ёқилмайди ва чидамлилик ортмайди. Хар бир қадам фаол, қиздирувчи бўлиши керак, тери енгил тер билан қопланиши керак. Тезликни аста-секин ошириш хам мумкин ва бунда нафас қисиши юзага келса, тезликни камайтириш мумкин. Юриш учун оптимал масофа 6-10 км ни ташкил этади. Тез юриш одатда кийинчилик туғдирмайди. Айниқса ёнингизда хамсухбатингиз бўлса, мусиқа ёки аудиокитоб тинглаб юрсангиз – бу дам олиш ва кўнгилхушликнинг бир тури хисобланади. Тоза хавода актив юриш қон томирларда қон харакатини оширади, юрак ва суякларни мустахкамлайди, мускулларни тонусга келтиради, уйқу ва ўпка ишини яхшилайди. Шунингдек фаол юриш асабий зўриқиш ва стрессга қарши курашишга ёрдам беради.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=806

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra Ochish/sharhlash

2022-08-14 08:07:44 Озиш ва вазнни ушлаб туриш учун
Жисмоний машқлар учун қанча кўп калория сарфланса вазн йўқотиш эхтимоли шунча юқори бўлади. Шу нуқтаи назардан, югуриш – тез юришдан устун туради, айниқса машғулот учун вақт чегараланган бўлса.
Мисол учун 30 дақиқа ичида 10 км/с тезликда югурилганда – ўртача 495 кКал энергия сарфланса, 6 км/ с тезликда шунча вақт юрилганда атиги 135 кКал сарфланади. Бу дегани бир хил миқдорда калория сарфлаш учун югургандан икки баробар кўпроқ юриш керак бўлади.

Жисмоний фаолликдан ташқари озиш учун овқатланиш хам мухим ва бу борада югуриш тез юришдан ғалаба қозонади. 18 аёл қатнашган бир тадқиқотда машғулотлардан кейинги овқатланиш порциялари, шунингдек иштаха ва тўйиш хиссига таъсир этувчи гормонлар даражаси текширилиб, қуйидаги хулосага келинда: «Югуриш – очлик хиссини камайтиради ва овқатланишдан кейинги тўйиш хиссини кучайтиради».

Шундай қилиб, вазнни йўқотиш ва соғлом қоматни сақлаб туриш учун югуриш тавсия этилади. Аммо бунинг энг мухим томони, бу машғулот доимий имкон қадар хаётингизни охиригача бўлиши керак.
Шу билан бирга югуриш учун бир қатор қарши кўрсатмалар мавжудлигини хам эсдан чиқарманг.:
• Ортиқча вазн (умуртқа ва тизза бўғимига ортиқча юклама тушади);
• Юрак-қон томир касалликлари (гипертония, юрак ишемик касаллиги, юрак етишмовчилиги);
• Бўғим муаммолари (остеохондроз, умуртқалараро чурра, артрит);
• Оёқ вена қон томирларини варикоз кенгайиши.

Бўғимлар соғлиги учун
Одатда югуриш бўғимларга ортиқча юклама беради. Бу югуриш - тез юришдан кўра хавфлироқ дегани. Хақиқатда, 5000 та эркак ва аёллар орасида ўтказилган тадқиқот натижасига кўра, югуриш оқибатида тез юришга қараганда бўғимлар шикастланиши хавфи юқори бўлган.
Кунига ярим соат давомида югурилганда, машғулотларда бўғимларни зўриқиши ва шикастланиши эхтимоли юқори бўлган. Хар қанча вақт тез юриш эса хам эркаклар, хам аёллар учун хавфсиз хисобланган. Хаттоки узоқ вақт ва мунтазам ўртача 4-5 км/с (комфорт) тезликда юриш хам шикастланиш чақирмаган.

Бир тадқиқот натижасига кўра тез юришда тезликни 7,5 км/с гача оширилганда, тизза бўғимларини худди югурган пайтда бўлгани каби ташқарига айланиши кузатилган, яъни бўғимга тушадиган юкламалар (зўриқиш) кучайган.
Шу билан бирга югуришнинг фойдали томони: кейинча оғриқ ва бўғим харакатини чегараланиши билан якунланувчи – остеоартрозни олдини олади. (остеоартроз - бўғимлараро тоғайни ингичкалашуви).

74 мингдан ортиқ одамларни тахлил қилиш орқали, кунига 1,8 км (хафтасига 12,4 км) югуриш, остеоартроз ривожланиши хавфини 18% га, кунига 5,4 км югуриш эса 50% га камайтирган.
Айрим мутахассисларнинг фикрича югуриш тана вазнини камайишига олиб келади. Хар бир ортиқча килограмм бўғим яллиғланиши – остеоартрит ривожланишига мойиллик яратади. Мисол учун, 114 мингта одамларнинг маълумотларини тахлил қилинганда югурувчи инсонларнинг 3,5% ида – остеоартрит аниқланган бўлса, спортга алоқаси йўқ инсонларда бу кўрсаткич 10,2 % ни ташкил этган.

Хулоса, агарда ўта катта хажмдаги машғулотлар бажармаётган бўлсангиз, югуриш бўғим учун фойдали. Харакат таянч тизимида муаммоси бор инсонлар учун ва бўғимлар шикастланишини олдини олиш учун комфорт тезликда юриш (сайр қилиш) хам фойдадан холи эмас.

Соғлиқ ва узоқ яшаш учун
ЖССТ соғлиқни сақлаб туриш учун хафтасига 150-300 дақиқа жисмоний фаоллик билан шуғулланишни тавсия этади. Бошқача айтганда кунига 20-40 минут юриш ёки 10-20 дақиқа югуриш саломатликни таъминлайди. 49 минг кишида ўтказилган 6 йил давом этган тадқиқот хулосаларига қараганда юқоридагиларга амал қилиш хафақонлик ва қандли диабет ривожланишини, қонда холестерин миқдорини ва умуман юрак класалликлари хавфини кескин камайтирар экан. Ochish/sharhlash

2022-08-14 08:07:41 ҚАЙСИ БИРИ ФОЙДАЛИРОҚ: ТЕЗ ЮРИШМИ - ЮГУРИШМИ?

Хаммаси Сизнинг соғлиғингиз ва максадларингизга боғлиқ. Ochish/sharhlash

2022-08-07 20:00:07 7. Реп эшитади
Эхтимол кимлардир «психопат» сўзини эшитганида ўз қурбонининг қичқириғи жўрлигида классик мусиқани тинглайдиган маньякни тасаввур қилар. Аммо Нью Йорк Университети психологи Paskal Uollish психопатларнинг мусиқий дидини тахлил қилиб, психопатия тестларида юқори балл тўплаган одамлар реп тинглашни яхши кўради деган хулосага келган. Бундай инсонларнинг кўпчилиги дидига Blackstreet гурухининг No Diggity ва Эминемнинг Lose Yourself композициялари мос келган.

8. Кўнгилхушликни ёқтиради
Психопатлар доимий зерикиш хис қилади ва улар бу зерикишни йўқотиш учун хамма нарсага тайёр. Кундалик қувончлардан улар завқлана олмайдилар. Уларга адреналин ва ёрқин хис туйғулар етишмайди. Психопатнинг асаб тизими шундай тузилганки, у ўзини нормал хис қилиши ва қўзғалмасликнинг юқори даражасини сақлаб қолиши учун доимо хаяжонли онларни тақдим қилувчи ишларни бажариши керак. Психиатр Erik Monasterio психопатик хусусиятларини намоён қилувчи инсонлар зерикишдан халос булиш учун сакраш (бейсжампинг) ва тоққа чиқиш (альпинизм) каби экстремал спорт турларига қизиқишини аниқлаган.

9. Кўплаб қисқа романлар юргизади
Доимий ва тез зерикканлиги сабабли психопатлар ўз муносабатларидан тезда кўнгли қолади ва янгиларини топишга шошилади. Британиялик психолог Tomas Chamorro Premusic олиб борган тадқиқот шуни кўрсатдики бу касалликка чалинган инсонлар ўзларининг жозибаси билан қисқа муддатли интригаларга мойил бўлади. Бу романлари орқали психопат шеригига хукмронлик қилишдан завқланади.

10. «Аввалгилари» билан дўстлик алоқаларини узмасликка харакат қилади
Агар Сиз учрашиб юрган ғалати йигит (ёки қиз) билан нихоят орани очиқ қилишга қарор қилган бўлсангизу у сизга «дўст бўлиб қолиш» ни тавсия қилса, бу таклифни жиддий ўйлаб кўришни тавсия этамиз. Бу хар бир дўст бўлиб қолишни таклиф қилган «эски» мухаббатингизнинг психопатик мойиллиги бор дегани эмас албатта. Аммо ёдда тутинг, психопатлар худбин мақсадларда (жинсий истагини қондириш ёки тайёр молиявий ёрдам йўқолмаслиги учун) собиқ хушторлари билан алоқани бутунлай узмасликка интилади. Шу билан бирга улар собиқ «севгиси» га қанчалик хиссий таъсир ўтказаётганига ахамият бермайди.

11. Бир оғиз сўз билан жиноятчи
Гарчи хамма психопатлар хам ўзларини асоциал тутмаслиги айтилган бўлсада, жиноятчилар орасида уларнинг нисбати юқорилигича қолмоқда. Доктор Pol Babiak нинг Федерал Тергов Бюроси (ФБР) учун тайёрлаган докладида психопатларнинг 15-20 фоизини жиноий мойиллиги мавжудлиги аниқланган. Агар ер шарининг 1 фоиз инсонларини шахсиятида психопатик бузилишлар белгилари борлигини хисобга олсак, бу кўрсаткич хавотирли тус олади.

Албатта айтиб ўтилган белгиларнинг бир ёки иккитаси мавжудлиги инсонда психопатия борлигини билдирмайди. Аммо инсон характерида психопатларга хос хусусиятлар учраса ва юқоридаги бир нечта пункт бўйича мосликлар аниқланса – яхшироқ ўйлаб кўриш керак бўлади.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=805

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra Ochish/sharhlash