РАССОМ ТУЗ АЙБСИЗЛИК ПРЕЗУМПЦИЯСИ ҲАҚИДА
Аксар ўзбеклар билан суҳбатлашсам ëки уларнинг ëзганларини ўқисам, уларнинг билимсизлик ботқоғида эканлигидан маъюс бўламан.
Математика ўқитувчиси санашни¸ она тили ўқитувчиси ëзишни¸ чет тили ўқитувчиси ўша ўқитаëтган тилни билмайдиганлар мамлакати.
Журналистлар ўз маслагининг универсал қоидаларини билишмайди.
Кеча битта хабар ëздим. Бу хабарда "педофилликда айбланмоқда" деган жумла бор эди.
Энди бир гала оломон югуриб келиб, "айбсизлик презумпцияси" ҳақида менга ақл ўргатиб бошлашди.
Яъни, улар назарида, суд палончини айбдор демагунга қадар матбуот у ҳақда ëзмаслиги керак.
Эшитган қулоққа тўғридай кўринса ҳам, бу - тўғри гап эмас.
Масалан, дейлик ўткан ой АҚШда Сарвар Оллаберганов деган абюзер ўз хотинини ўлдирди. Ҳали суд бўлмасдан туриб газеталар бу одамни исми, расми билан чиқариб қотил деб ëзишди. Бундай мисолларни Туркия ëки Европа матбуотидан юзлаб келтира оламан.
Матбуот суд айбдор деб топиини кутиб ўтирмай, ўзида бор хужжатларга асосланиб хабар ëзмоқда.
Судлар узоқ давом этади. 10 йилгача чўзилиши мумкин. Матбуот кутиб ўтириши керакми «энади қачон сўт дойи чўкичини уриб айбдор деб айтди» дея?! Йўқ албатта.
«Презумпция» термини лотин тилидаги «praesumptio» (эҳтимолий) деган сўздан келиб чиқса, айбсизлик презумпцияси бу - "одам то айби исботланмагига қадар айбсиз бўлиб тураверади» деган гап.
Лекин бу - судлар учун процедура талаби. Расмий айблов ҳақида гап кетмоқда. Бу талабнинг матбуотга алоқаси йўқ.
Ғарб ва АҚШ матбуоти айбсизлик презумпциясини ўзига чеклов деб билмайди.
Бу ëзаëтганим аслида журналистика униерситети биринчи курсида ўргатилиши керак бўлган нарса. Шуни кап-катта одамларга эслатиб ўтирганим ўзимгаям эриш туюляпти.
Лекин билмасвойлар мамлакати турғунлари бу маслаҳатга муҳтожлигини биламан.
Telegram | Facebook |
Twitter | Instagram | YouTube
