2022-09-28 11:51:39
Бирор ғояни жамиятга тарқатиш ва уни бутунлай ўзгартириш икки хил йўл билан бўлади:
1. Таълимни эгаллаб
2. Медиани эгаллаб
Бу тарихан дунёнинг бир неча давлатларида қўлланган. Ман буни Жазоир ва Тунис мисолида ўрганиб ҳам чиққанман.
Масалан, Ўзбекистонда путинизм ғоясини тарқатишмоқчи. Бу учун биринчи навбатда таълимга таъсир оширилади. Мактабларда рус тили ўқитилади ва рус тили орқали аста-секинлик билан путинизм тарғиб қилинади. Қанча мактаб путинистик қадриятлар билан ишлаб бошласа, ғоя кўлами шунча ошади.
Иккинчиси путинистик кайфиятдаги медиалар кўпаяди. Шунақа медиалар таъсири ошган сари оломон эффекти ишлаб бошқа медиалар ҳам шу кайфиятдаги контентга ўтиб олади. Аста-секинлик билан бу медиалар орқали ўзгача фикрловчиларга босим ошади. Уларнинг ғоясига эргашмайдиганларни медиа орқали жамият босим билан тийиб туришга, ғояга мос яшашга мажбур қилади.
Натижада, аҳолининг фаол қисми медиа орқали, ёшлар бўлса таълим орқали путинизм тарафдорларига айлантирилади. Кўпинча бунақа бўлиши учун қанақадир учинчи қўл ёки ташқи куч ҳам шарт эмас. Шунчаки қайсидир мамлакатда таъсир доираси катта қанақадир путинистлар пайдо бўлиши ва улар мана шу икки йўналишда ҳаракатланиши етарли бўлади. Оломон эффекти уланиб бутун оммани ақлдан оздиради.
Шу учун ҳам таълимда абсолют ғоявий нейтралитетни таъминлаш, ОАВда бўлса ҳар қандай гуруҳ ўз позицияни қонундан чиқмасдан эркин ифодалай олишини таъминлаш мамлакат келажаги учун муҳим. Бир гуруҳ босими остида бошқа гуруҳлар фикрини изоҳлай олмаслиги, уларга босим бўлиши вазиятнинг аллақачон издан чиққанини англатиши мумкин.
Энди таълим нейтралитети ва медиада ғоявий эркинликни кафолатлайдиган одамларнинг ўзи бир ғоя таъсирига тушишини фараз қилиб кўринг. Ден Браун ўзининг «Рақамли қалъа» китобида «Қўриқчиларни ким қўриқлайди» дер эди.
Катта эҳтимол билан путинизм ёки бошқа ғоя жамиятни ичидан емирмаслиги учун битта ўзимизга хос ва мос йўлни таклиф қилишади. Лекин, унутмайлик, ғояга қарши ғоя билан туриш керак. Ечим ғоявий эркинликда ва улар ўртасидаги мувозанатдадир.
Таълим ва медиа масаласи эҳтиёт бўлишимиз долзарб ва муҳим.
2.1K viewsedited 08:51