2022-06-19 17:15:40
ҲАЖНОМА — حج نامه
ҲАЖ — 1443 ҳ — 2022 м.
ҲАЖ ВА ФАРОСАТ
ФАРОСАТЛИ ЖАМИЯТ САРИ
Инсонга берилган энг катта маънавий бойликлардан бири ФАРОСАТДИР, ФАРОСАТ!
ФАРОСАТ НИМА?
ФАРОСАТ — Самимият, зийраклик; заковат, ўткир ақл, кишидаги тез ва тўғри фаҳмлай олиш қобилияти, тўғри тушуниш, англаш, ходиса ва воқеаларни муқояса қилиб, солиштириб хулоса чиқариш ҳисси; фаҳм; зийраклик, ўткир дид, маҳорат каби нодирлашиб бораётган инсоний хислатдир.
Ҳажга яқин қолган пайтда нега энди дабдурустдан фаросат ҳақида ёзиб қолганим билан қизиқаётгандирсиз.
Тўсатдан бу мавзуни танлашим бежиз эмас, албатта.
Мана, алҳамдулиллоҳ, зулқаъда ойидан Макка ва Мадинага (1443 ҳ, 2022 м йил) ҳожиларнинг муборак карвони кириб кела бошлади.
Бугун 18 ийюн шанба куни кўҳна диёримиздан ҳам ҳожиларнинг биринчи муборак карвони етиб келди.
Бу, алҳамдулиллаҳи Роббилаламийн, пандемиядан кейинги биринчи маскасиз эркин ҲАЖ.
اللهم زد و بارك و وفق و يسر
اللهم أصلح العباد والبلاد
Ҳаж замондош олимлар васфлаганидек:
الحج مؤمتمر إسلامي عالمي
ҲАЖ — бутун дунё мусулмонларининг йиллик оламий қурултойидир.
Бу улкан ЙИҒИНГА Ер юзининг ҳар бир минтақасидан; шаҳар, қишлоқ, овул, овлоқлардан минглаб ҳожилар Маккага оқиб келадилар.
Турли миллат ва элат вакиллари Аэропортда, кўча-куйда, катта йўлларда, йўлакларда бир-бирлари билан учрашадилар, мулоқотда бўладилар.
Масжид, меҳмонхона, бозор ва дўконларда кўришадилар.
Ошхоналарда бирга овқатланишади.
Таҳоратхоналарда бирга таҳорат олишади.
Касалхона, дорихоналарда бирга бўлишга тўғри келади.
Оташарава, учоқ; тоира, автоуловларда ҳамроҳ бўлишади.
Ҳарамайинда бирга ибодат қиладилар.
Мино, Арафот, Муздалифа каби машоирларда ёнма-ён туриб ҳаж амалларини бажарадилар.
Турли миллат ва элат вакиллари йиғилган бундай катта издиҳомда ҳожиларда тақво билан бирга учта маънавий зод бўлиши шарт:
1-Юксак ахлоқ-одоб, маданият.
2-Сабр-тоқат, оғир-вазминлик.
3-Фаҳм-фаросат.
Тасаввур қилинг, Ҳажда гўё Тошкент шаҳрининг ҳамма аҳолиси бир жойга жамланади.
Ҳа, Мино, Арафот, Муздалифа ва Ҳарамда икки миллиондан кўп ҳожилар ва уларга хизмат кўрсатадиган хизматчилар тўпланади. Дини бир, лекин тили бошқа, ранги бошқа, урф-одати бошқа-бошқа одамлар бир хил эҳром боғлаб, бир жойда беш-олти кун яшашади.
Мисли кўрилмаган бу улкан жамоат орасида ҳар бир ҳожидан албатта юксак одоб; гўзал хулқ, олий маданият, катта сабр-матонат ва фаҳм-фаросат талаб қилинади.
Ўзбек халқи фаросатга катта эътибор қаратган халқ. Буни халқ мақолларидан ҳам пайқаш қийин эмас.
Халқ мақолларига қаранг:
«Тил — ақлнинг қиличи, фаросат — ғилофи».
«Фаросатсиз — фалокатга йўлиқар».
«Фаросатни бефаросатдан ўрган».
Фаросатли доно билан бефаросат нодон ўртасида ер билан осмонча, товус билан товуқча фарқ бор.
Айтишларича, Муҳаммад ибн Ҳасан Шайбоний билан имом Шофеий Маккада Ҳарам саҳнида ўтиришган экан. Шунда бир киши уларнинг диққатини тортади.
— Тикувчига ўхшайди, — дейди суҳбатдошлардан бири.
— Дурадгор бўлса керак, — дейди иккинчиси.
— Келинг, бу одамнинг касб-корини ўзидан сўраб қўя қоламиз, — деб келишадилар.
— Илгари тикувчи эдим, ҳозир дурадгорман, — деб жавоб берди киши.
Демак, иккала олимнинг фаросати тўғри топган.
Бефаросатга мисол.
Аэропортда катта салла ўраган, узун оқ кўйлак кийган қорамағиз суданлик билан сочи тўзиган бир бадавий ёнма-ён ўтирибди.
— Ошна, сен хитойликмиссан? — деб сўрайди бангисифат бадавий ёнида ўтирган қоратўр суданликдан. Бу ғайритабиий саволдан аччиғи чиққан суданлик бирдан тутақиб:
— Калланг жойидами?! Шаклим хитойликка ўхшайдими?! — дейди.
— Ман сендан оддий савол сўраяпман: хитойликмисан ёки йўқ? Шунга жавоб берсанг, бўлди, нима кераги бор жаҳл қилишни.
— Эй одамзод, менга яхшилаб қара, менинг рангим оппоқ, кўзим қисиқ, сочларим майинми? — дейди баттар жаҳли чиққан суданлик.
— Э товба, оғайни, оддий савол беряпманку, шунга тўғри жавоб бериш шунчалик қийинми? Охирги марта сўраяпман: сен хитойликмисан? Ота-онанг хитойликми, оила аъзоларинг Хитойданми? — дейди банги пинагини бузмасдан.
1.6K views14:15
У
