Yaasin_uz

2021-01-30 10:20:10 Ochish/sharhlash

2021-01-30 07:12:34 10. Араб тилидаги баъзи сўзларнинг ҳар бир ҳарфи бирон маънога далолат қиладиган бўлади. Масалан, كذلكم (казаликум) сўзидаги كاف (каф) ҳарфи ташбеҳ (ўхшатиш)га, ذال (зал) ишорага, لام (лам) масофага, كاف (каф) хитобга, ميم (мим) эса кўпликка далолат қилади. Маъноси таҳминан «сизлар (кўпчилигингиз) кўриб турган анави нарса каби» деган маънога тўғри келади.
11. Араб тилида бир сўзда икки ҳарфдан бири ҳазф бўлса (яъни тушуриб юборилса), лафзда қолгани қайси ҳарф эканлиги ҳақида баҳс қилинади. Масалан, مبيع (мабиъ) сўзида аслида бир ҳарф ҳазф бўлган. Имом Сибавайҳ роҳимаҳуллоҳ «مفعول (мафъул) вазнидаги واو (вов) ҳазф бўлган» деса, Имом Ахфаш роҳимаҳуллоҳ «بيع (байаъа) феълидаги ياء (ё) ҳарфи ҳазф бўлган» дейди. Инглиз тили билан қиёсласак, «can» сўзига «not» қўшимчаси қўшилганда «can`t» ҳосил бўлади. Шу сўздаги «n» ҳарфи «can» сўзиникими, ёки «нот» никими, деган баҳс бўлмаса керак.
12. Араб тилидаги баъзи сўзлар ҳолатга қараб ҳам вужудга келади. Масалан, тушлик пайти араб ўлкаларида иссиқдан одамлар уйига кириб кетгани сабаб кўчада ҳеч ким бўлмайди. Бу пайт ҳудди барча одамлар бошқа ўлкага ҳижрат қилиб, кўчиб кетганига ўхшатилиб هاجرة (ҳажиротун) деб номланган экан.
13. Араб тилидаги баъзи сўзлар талаффуз пайтида оғизнинг қимирлашига қараб ҳам маъно англатади. Масалан, عاقر (аъқир) сўзини талаффуз қилганда ر (ро) ҳарфида лаблар ёпилмайди, аммо عقيم (аъқим) сўзида эса م ҳарфида лаблар ёпилади. Бу икки сўзнинг маъноси «туғмас» дегани. Аммо фарқи шундаки, عاقر (аъқир) дейиладиган аёллар даволанса туғади, عقيم (аъқим) бўлса туғишдан умуман умид бўлмайди. Шунда талаффуз пайтида عاقر (аъқир) сўзида лабларнинг очиқ қолгани ҳали бола кўришга умид борлигини билдирса, عقيم (аъқим) сўзида лаблар ёпилиши бола кўришга умид йўқилиги, йўллар ёпиқлигига далолат қилар экан. Қуръони каримда ҳам бу икки сўз мана шу маъноларда келган.
Ҳа, араб тили мўжизакор тил. Дунёда араб тилиданда уфқи кенгроқ тил бўлмаса керак. Аллоҳ таоло Ўз каломи учун айни шу тилни ихтиёр қилгани ҳам айни шу сабаблидир. Маълумотларга кўра, энг кўп сўз бойлигига эга тил ҳам араб тили экан.
Аллоҳ таоло бизларга Ўз каломини мукаммал ўрганиб, уни ҳаётимизда татбиқ этишимизга муваффақ этсин!
  Ochish/sharhlash

2021-01-30 07:12:34 Аллоҳ таоло Ўз каломи учун нега араб тилини танлаб олди?
              Маълумотларга қараганда, дунёда беш мингдан ортиқ тил ва шевалар бўлиб, бугунги кунимизгача улардан беш юзга яқини сақланиб қолган экан. Бу тилларнинг ҳар бирида, албатта, ўзига хос хусусиятлар, бошқа тилларда учрамайдиган қирралар бўлади.
Аммо Оламларнинг Роббиси бўлган Зот Ўз каломи Қуръони карим учун шу тилларнинг ичидан айнан араб тилини танлаб олди.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади:
و لقد ضربنا للناس في هذا القرءان من كل مثل لعلهم يتذكرون
«Батаҳқиқ, ушбу Қуръонда одамларга турли мисоллар келтирдик. Шоядки эсласалар. Арабча Қуръонни эгриликсиз қилиб (тушурдикки), шоядки тақво қилсалар»(Зумар сураси, 27-28 оятлар).
إنا أنزلنه قرءانا عربيا لعلكم تعقلون
«Албатта биз уни арабий Қуръон этиб нозил қилдик. Шоядки ақл ишлатсангиз» (Юсуф сураси 2-оят).
Бошқа бир оятда шундай дейди:
كتب فصلت ءاياته قرءانا عربيا لقوم يعلمون
«Биладиган қавмлар учун арабий Қуръон ўлароқ оятлари муфассал баён қилинган Китобдир»(Фуссилат сураси 3-оят).
Қуръони карим араб тилида нозил бўлган экан, келинг, араб тилининг айрим ажойиб қирраларини ўрганиб чиқамиз:
1. Араб тилида луғат китобларидан фойдалана олиш учун, бошқа тиллардаги каби алифбонинг ўзини билиш кифоя қилмайди. Балки араб алифбосидан ташқари сарф илмини ҳам ўрганиш керак бўлади. Масалан, استكبر (истакбаро) феълини луғат китобларининг الف(алиф) سين (син) تاء (та) ҳарфларидан эмас, балки كاف (каф) ҳарфидан қидирилади.
2. Кўп ишлатиладиган сўзларда енгилчилик яратилган. Масалан, خير (хойр) сўзи аслида أخير (ахяр) бўлган. Енгиллик юзасидан ҳамза ҳазф бўлган.
3. Араб тилида ة (тои марбута) ҳарфининг ўзигина турли сўзларда турли вазифаларни бажариши мумкин. Масалан, شجرة (шажаротун) деган сўзда «битта» деган маънога далолат қилса, حائض (ҳааизун) (мутлақ ҳайз кўрувчи аёл) сўзига қўшилиб келса حائضة (ҳаизатун) бўлиб, аёлнинг айни вақтда ҳайз кўриб турганлигига далолат қилади.
4. Араб тилида шундай сўзлар борки, у сўз бир-бирига зид бўлган икки маънони ҳам англатади. Унинг қайси маънода келаётгани гап оқимидан тушуниб олинади. Масалан, القسط (алқист) сўзининг ҳам «адолат», ҳам «зулм», درس (дароса) феълининг ҳам «ўрганиш», ҳам «унутиш» маънолари бор.
5. Араб тилида ҳарфлари ўхшайдиган сўзларнинг маънолари ҳам баъзида ўхшайди. Масалан, آب تاب ثاب ناب آن آتى сўзларининг ҳар бирида «қайтмоқ» маъноси бор.
6. Араб тилида маъноси бир хил, кўриниши эса бошқа-бошқа сўзлар кўп бўлгани каби, битта сўз кўп маънони англатиши ҳам мумкин. Масалан, أَوَّاهٌ (Аввааҳ) сўзи ҳақида «Тафсири Қуртубий» китобида ўн бешта маъно саналган:
1. Кўп дуо қилувчи (Ибн Масуд айтганлар);
2. Аллоҳнинг бандаларига раҳмли (Ҳасан ва Қатода айтганлар);
3. Аниқ ишонувчи (Ато ибн Абу Рабоҳ айтганлар);
4. Мўмин (ҳабашларнинг луғатида. Ибн Аббос айтганлар);
5. Тасбеҳ айтувчи (Саид ибн Мусайяб айтганлар);
6. Аллоҳни кўп зикр қилувчи (Уқба ибн Омир айтганлар);
7. Кўп Қуръон ўқувчи (бу ҳам Ибн Аббосдан ривоят қилинган);
8. «Оҳ» тортувчи;
9. Фақиҳ (Мужоҳид, Нахаий айтганлар);
10. Тазарру қилувчи, хушуъли (Набий алайҳиссаломдан ривоят қилинган);
11. Хатолари айтилса истиғфор айтадиган;
12. Гуноҳларда кўп «оҳ» тортувчи;
13. Яхшиликни билдирувчи (Саид ибн Жубайр айтганлар);
14. Меҳрибон, шафқатли;
15. Аллоҳ таоло ёмон кўрадиган нарсалардан қайтувчи.
7. Қуръони каримда шундай жумлалар борки, улар олд томондан ўқилса ҳам, орт томондан ўқилса ҳам бир хил ўқилади (ҳаракатларни ҳисобга олмаганда). Масалан, ربك فكبر (Муддассир сураси 3-оят).
8. Араб тилидаги кўпгина сўзлар бошқа тилларга ҳам кўчиб ўтган. Масалан, иқтисод фанидаги «инфляция» атамаси انفلس (инфаласа, ҳонавайрон бўлмоқ, камбағал бўлиб қолмоқ) сўзидан, «алкогол» сўзи эса الكحول (алкуҳул, спирт) сўзидан олинган.
9. Араб тилидаги баъзи сўзлар асл маъносидан кўра кўчма маъносида кўпроқ ишлатилиб келинган. Масалан,روى (роваа) аслида «суғормоқ», «сувга қондирмоқ» каби маъноларни англатади. Илмий истелоҳда эса бу феъл бир инсон бошқа инсонга бир маълумотни тўлиқ етказиб, уни сув билан қондиргани каби маълумотлар билан қондирганда ишлатилади. Шунда иккинчи инсон биринчисидан маълумот олиб, қониб, уни ривоят қилган бўлади. Ochish/sharhlash

2021-01-29 17:03:19 29.01.2021 йил
Жумъа марузаси
Рахматиллох домла
Тинглан ва ибрат олинг. Ochish/sharhlash

2021-01-29 09:41:20 “ФА-ЛАЙСА МИННИЙ...! ФА-ЛАЙСА МИННА...!”
“Мендан эмас...! Биздан  эмас...!”

3)    Отасидан бошқани ота деб даъво қилиш ҳақида“Мендан эмас...! Биздан  эмас...!”

Имом Бухорий билан Имом Муслим томонидан Абу Зарр (р.а.) ривоят қилган ҳадиси шариф келтирилган. Унинг Имом Муслим зикр қилган ибораси қуйидагича:

ليس من رجل ادعى لغير أبيه وهو يعلمه إلا كفر ومن ادعى ما ليس له فليس منا وليتبوأ مقعده من النار ومن دعا رجلا بالكفر أو قال عدو الله وليس كذلك إلا حار عليه ولا يرمى رجل رجلا بالفسق ولا يرميه بالكفر إلا ارتدت عليه إن لم يكن صاحبه كذلك

“Киши ўз отасидан бошқани билатуриб, даъво қилиши жоиз эмас. Фақат бу куфр бўлади. Кимки ўзида йўқ нарсани даъво қилса, у биздан эмас! У жойини дўзахдан тайёрлайверсин! Кимки бирор кимсани куфр билан чақирса, ёки “Аллоҳнинг душмани” деса, у шундай бўлмаса, фақат у ўзига қайтади. Бирор кимса бошқа кишини фосиқлик билан, куфр билан отмасин. Бунда агар дўсти ана шундай бўлмаса, фақат ўзигина муртад бўлиб қолади” (Бухорий 4/3508; “ал-Адаб ал-муфрад” 1/433; Муслим 1/112; Аҳмад 5/21503; Суютий “Жамъ ал-жавомеъ” 1/4433; Абу Авона 1/43; Табризий 2/3765.).

          Мазкур ҳадиси шарифда ўта муҳим нарсалар баён қилинган. Унда агар ўз отасини билмаса, танимаган бўлса, ўз отасидан бошқани ота деб даъво қилмаслик лозимлиги айтилган. Ҳеч кимни кофирликда ва Аллоҳнинг душмани ва фосиқ сифатида айбламаслик ҳам айтилган. Кимки бундай қилса, оқибати ёмон бўлиши баён этилган. Ochish/sharhlash

2021-01-29 08:50:21 "ТАВҲИД РИСОЛАСИ"

الفصل السابع: إنّما يسمّى فى اسماء الله تعالى و فى صفاته على ما جاء فى الكتاب و السنّة و قول المسلمين. و اختلفوا فى انّه صبور ام لا فالكفّ عنه أسلم. و اختلفوا فى اضافة الاستحياء الى الله، فالكفّ عنه أسلم. و لا يأثم قائله لما جاء فيه من الآثار و ظهر بين المسلمين. فقد اجاز قوم فى الدعاء يا ضارّ يا نافع، و لم يجيزوا يا ضارّ على إنفرادٍ. و يقال يا نور على معنى أنّه مُنَوِّر، او على أنّه هادٍ و هو خالق النور و الظلمات، او أنّه برئ عن العيوب.

ЕТТИНЧИ ФАСЛ. Аллоҳ таолонинг исмлари ва сифатларида Китоб (Қуръон), Суннат (ҳадис) ва мусулмонларнинг сўзларида келган номлар билан исмлаб бўлади. Уламолар Аллоҳни Сабур – сабр соҳиби дейиш борасида ҳар хил фикр билдирганлар, ундан тилни тийиш саломатлироқдир. Аллоҳга ҳаё қилишни боғлаш борасида ҳам олимлар ихтилоф қилганлар. Ундан тилни тийиш саломатлироқдир. Бироқ, уни айтувчи гуноҳкор бўлмайди. Чунки, у ҳақида хабарларда келган ва бу мусулмонлар орасида ошкора айтиб юрилади. Бир гуруҳ уламоларда дуода “Ё Зорру, ё Нофеъ!” (“Эй, Зарар етказувчи ва эй фойда етказувчи!”, дейишга ижозат берганлар, бироқ, фақат “Ё Зорру!” (“Эй, Зарар етказувчи!”) дейишга ижозат бермаганлар. “Нурлантирувчи” ёки “Ҳидоят қилувчи” маъноси билан “Ё Нур!” дейилади. Зотан, у нурни ва зулматларни яратувчидир. Ёки У зот барча айблардан холидир.

(Аллоҳ таолонинг тўқсон тўққиз гўзал исмларидан бошқа ҳам исмлари Қуръонда, ҳадиси шарифларда зикр қилинган бўлса, улар билан аташ жоиз. Шунингдек, мусулмонлар аввалдан ижмоъ қилиб атаб келаётган исмлар билан ҳам номлаш мумкин. Саъдуддин ат-Тафтазоний раҳимаҳуллоҳ Аллоҳни Тангри ёки Худо деб аташ мумкинлигини қайд қилганлар. Бироқ, Аллоҳни нуқсон ёки камчиликни ифодалайдиган номлар билан аталмайди. Масалан, Аллоҳни шифо берувчи “Шофий” номи билан аталади, лекин “Табиб” дейилмайди. Чунки, табиб айрим касалликларни даволай олмаслиги мумкин. Аллоҳ таоло чўчқа ва итларни ҳам яратган, бироқ, “Чўчқа ва итларни яратувчи зот” деб номланмайди.).    Ochish/sharhlash

2021-01-28 06:59:21 "ТАВҲИД РИСОЛАСИ"

الفصل السادس: إنّ الله تعالى يسمّى شيئاً على ارادة الشيئيّة و الاثبات و الثبات اذ "لا شئ" نفيى، كذلك الذات و النفس، و لا يسمّى جسماً لانّه ليس باسم اثبات اذ "لا جسم" ليس بنفيى.

ОЛТИНЧИ ФАСЛ. Албатта Аллоҳ таоло нарсаликни, исботни ва саботни назарда тутганда бир нарса деб аталади. Чунки, “йўқ нарса” инкор қилинган. Шунингдек, зот ва нафс сўзлари билан ҳам аталади. Жисм деб номланмайди. Чунки, “жисм йўқ” жумласини исботлаш жиҳатидан инкор қилинмаган.

(Аллоҳ таолони нарса дейиш мумкин. Чунки, нарсанинг борлигини исботлаш мумкин. Шунингдек, Аллоҳни зот деб атаб ҳам бўлади. Чунки, бир нарсанинг йўқлигини айтиш мумкин. Демак, нарса бор бўлиши мумкин экан. Аллоҳни жисм дейилмайди. Жисм бир неча қисм ва бўлаклардан таркиб топган бўлади. Шунингдек, жисмнинг йўқлигини исботланмайди.).
http://t.me/yaasin_uz Ochish/sharhlash