UFQ

2022-04-03 08:40:36 Kuni kecha Sulaymonov Jasur aka bilan "Ibn Xaldun shaxsiyati va faoliyati" mavzusida boʻlib oʻtgan suhbatning audio variantini joylamoqdamiz.

@ufq_horizon Ochish/sharhlash

2022-04-02 16:28:02 Live stream finished (1 hour) Ochish/sharhlash

2022-04-02 15:00:10 Live stream started Ochish/sharhlash

2022-04-02 13:54:38 Live stream scheduled for Apr 2 at 12:00 Ochish/sharhlash

2022-04-01 22:28:27 Qadrli do‘stlar, biroz tanaffus qilganimiz uchun uzr so‘ragan holda, bugun soat 17:00 da "Ibn Xaldun shaxsiyati va faoliyati" mavzusida Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universiteti Falsafa fakulteti katta o‘qituvchisi Sulaymonov Jasur Baxtiyorovich domla bilan suhbat uyushtiramiz, inshaalloh.

Suhbatda mavzuga doir o‘zingizni qiziqtirgan savollarga javob olishingiz mumkin!

@ufq_horizon Ochish/sharhlash

2022-04-01 22:23:25 Assalomu alaykum va rohmatullohi va barokatuh!
Qadrli vatandoshlar, muhtaram dindoshlar! Oylarning eng yaxshisi bo‘lgan Ramazon oyi kirib kelgani bilan barchangizni tabriklaymiz!
Qilayotgan ibodatlarimizni O‘zi dargohida qabul qilsin!
Gunohlarimizni mag‘firat qilsin! Xayrli ishlarga g‘ayratli qilsin, omin!

UFQ jamoasi Ochish/sharhlash

2022-03-03 10:28:42 ​​Ixvonus-safo

Yunon falsafasining baxtiga musulmonlar ichidan Kindiy, Forobiy, Іbn Sino va Beruniy kabi daholar unga qiziqib qolishdi. Ularning oʻzlari va sheriklari mazkur falsafani haqiqat sifatida qabul qilib, unga ixlos bilan xizmat qilishdi.

Shu bilan birga, oʻsha paytda yunon lohut falsafasi va mantiq ilmidan taʼsirlangan va ular asosida musulmon aqiydasiga oid oʻz falsafasini tarqatganlar sahnaga chiqdilar. Ularning ichida botiniylar ham boʻlgan. Botiniylar oʻz aqiydalari, fikrlari va taʼlimotlarini tarqatishda yunon falsafasidan keng foydalanishgan.
Botiniylar musulmonlar ommasi ichida “nubuvvat”, “risolat”, “farishta”, “oxirat”, “jannat”, “doʻzax”, “shariat”, “farz”, “vojib”, “halol”, “harom”, “namoz”, “zakot”, “roʻza”, “haj” kabi istilohlar katta obroʻga ega ekani va bu istilohlar ularni dinu diyonat bilan mahkam bogʻlab turishini yaxshi tushunib yetgan edilar. Ular xuddi shu kuchli va muqaddas robitaga zarba berishni qasd qildilar.

Hijriy toʻrtinchi asrda Iroqda massoniylikka oʻxshash maxfiy jamoa yuzaga keldi. Bu jamoa yunon falsafasi va botiniy aqiydasini jamlab, qorishma falsafaga asos solgan edi. Ular oʻzlarini “Ixvonus-safo” — “musaffolik birodarlari” deb nomladilar.

“Ixvonus-safo” jamoasi aʼzolari Aflotun, Pifagor, Arastu va boshqa yunon faylasuflarining fikrlari bilan Islom ibodatlari, ismoiliylar mazhabi aqiydasi hamda barcha dinlarda mavjud boʻlgan poklik, muruvvat, axloq qadriyatlarini jamlab, oʻziga xos aralash tuzum tuzmoqchi boʻldilar.
Ixvonus safo jamoasi oʻz fikrlarini tarqatish maqsadida ellik bitta risola yozdilar. Bu risolalar falsafa va fikr tarixini oʻrganuvchi mutaxassislar tomonidan “Ixvonus-safo risolalari” deb ataladi. Mazkur risolalarda tabiat, matematika, ilohiyot, aqliyotga oid masalalar haqida soʻz yuritilgan.

“Ixvonus-safo” jamoasi oʻzlarining haqiqiy ismlarini yashirib, kitoblarini odamlarga, kitobfurushlarga bepul tarqatishgan. “Al-Imtoʼ val muonasa” kitobi sohibi Abu Hayyon Tavhidiyning yozishicha, “Bu kitoblar turli fanlardagi tarqoq, sayoz va qoniqarsiz fikrlardan iborat boʻlib, ularda jasadning qayta tirilishi inkor etilgan, oxirat, jannat va doʻzax musulmonlar ichida mashhur boʻlgan eʼtiqodga xilof ravishda tafsir qilingan".

Xulosa tariqasida aytiladigan boʻlsa, «Ivonus-safo risolalari”da yangicha axloqiy, ilohiy va ilmiy nizom tuzishga harakat qilingan. Bu bilan Islom shariatini tarqatib yuborishni qasd qilishgan. “Ixvonus-safo” jamoasining fikricha, oʻsha paytda shariat eskirib qolgan edi.

Mazkur yunon falsafasi va mantiq ilmi sababidan adashganlarning ichida kofir va zindiq boʻlganlari ham bor edi. Oʻsha tarjimalardan keyin fikri buzilganlarning eng koʻzga koʻringanlaridan biri moʻtazilalar boʻlgan.

(Ihvonus safo va mo‘tazilalar haqida kelgusida batafsil to‘xtalamiz)

"Olam va odam, din va ilm"

Telegram | Facebook Ochish/sharhlash

2022-02-26 17:15:12 ​​Mash'um xato

Yevropaning uygʻonishi oʻn toʻrt asrdan ortiq davom etgan va cherkov tomonidan majbur qilingan qattiq uyqudan uygʻonish boʻlgani hammaga maʼlum. Mazkur davomli va qattiq uyqu davrida nimalar boʻlganini kelgusida qisman bayon ham qilamiz. Shuningdek, Yevropa renessansi – uygʻonishi asosan yevropaliklarning Andalus va Saqalliyada (Sitsiliya) hamda salib yurishlari davrida musulmonlardan taʼsirlanganlari tufayli boʻlganini yevropaliklarning oʻzlaridan olgan iqtiboslarimiz orqali bayon ham qilamiz.

Xalqlarning hayotida roʻy beradigan Yevropa renessansi – uygʻonishiga oʻxshash katta oʻzgarishlar bu boradagi harakatning mafkurasiga bogʻliq boʻladi. Yevropa renessansi cherkovga qarshi boʻlgani uchun uning mafkurasi ham asosan cherkovga va feodallikka qarshi boʻlganini hamma yaxshi biladi.
Shuningdek, Yevropa uygʻonishining mafkurasi yunon falsafasi asosida boʻlgani ham hammaga maʼlum. Ushbu fikrning dalili sifatida “Olimp” saytidan olingan quyidagi iqtibosni keltiramiz:
"Renessans va gumanizm davrida Yevropada yunon falsafasining qayta tirilishi yuzaga keldi. Bu esa oʻz navbatida uygʻonish davridagi platonchilik va arastuchilikdan boshlab, Yevropaning barcha falsafiy fikrlarining rivojlanishiga oʻz taʼsirini koʻrsatdi".

Yevropaliklarning yunon falsafasini asosan musulmon faylasuflarining arab tilidan lotin tiliga tarjima qilingan asarlari orqali oʻrganganlari ham maʼlum va mashhur.

Shu yerga kelganda bir narsani — yunon falsafasini oʻrganish jarayonida musulmonlarda alohida, yevropaliklar alohida xulosaga kelganini koʻramiz.
Musulmonlar “Yunon falsafasini oʻrganib, dunyoni va uning siru asrorlarini anglab yetishda aqlga va vahiy — ilohiy taʼlimotga asoslanamiz”, degan xulosaga kelib toʻxtaganlar.

Yevropaliklar esa “Dunyoni va uning siru asrorlarini anglab yetishda faqat aqlga suyanamiz va vahiy — ilohiy taʼlimotni mutlaqo inkor qilamiz”, degan xulosaga kelganlar.

Oʻz-oʻzidan “Yuqorida aytilgan bir falsafani — yunon falsafasini oʻrganish oqibatida ikki xil natija chiqishining sababi nima?” degan savol paydo boʻladi. Bu savolning javobiga “Oradagi farqning sababi, ikki tomon iymon keltirgan va taʼlimotlariga amal qilgan ikki dindadir”, degan javobni beramiz.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf, "Olam va odam, din va ilm"

Telegram | Facebook Ochish/sharhlash

2022-02-20 15:37:54 ​​Sharqiy peripatetizm

Sharqiy peripatetizm (falsafa) — IX-XII asr musulmon faylasuflarining Aristotel asarlarini tarjima va tahlil qilishlari natijasida kelib chiqqan yo‘nalish. Peripatetiklar Aristotel izdoshlari hisoblanadilar.

Bu yo‘nalishning eng yirik vakillari Al-Kindiy, Forobiy, Ibn Sino, Ibn Tufayl va Ibn Rushddir.

Sharqiy peripatetizmning bir xususiyati — Xudoni inobatga olishda edi.
Ammo ushbu yo‘nalishni Abu Homid G‘azzoliy jiddiy tanqid ostiga olgan.

Arab faylasuflari qadimgi yunonlarning deyarli barcha sohalardagi ilmlarini arab tiliga o‘girishdi va sharhlashdi (Matematika, Geometriya, Fizika va hk).

Aristotel va qadimgi yunonlar butparast, ko‘pxudoli bo‘lganlari uchun nasroniylar ularning ilmidan voz kechgan edilar.
Tarixda ilk bora aynan musulmon olamida monoteistlik (yakkaxudolik) madaniyati butparastlarning ilmini qabul qilishi kuzatildi.

Aynan musulmon faylasuflari antik falsafa ilmini butun dunyo uchun saqlab qoldilar va rivojlantirdilar.
G‘arb ahli keyinchalik aynan arab asarlari orqali antik davr ilmini o‘zlashtirdi va uyg‘onishga asos soldi.

Telegram | Facebook Ochish/sharhlash

2022-02-08 18:44:50 ​​Aristotel va Al-Kindiy (1)

Al-Kindiy metafizika, mantiq, matematika, astronomiya, tibbiyot, meteorologiya, optika, musiqa fanlaridan 300 dan ortiq asarlar yozgan. Aristotel Metafizikasi, Ptolomey Geografiyasi va Yevklid asarlarining arabcha tarjimasini tahrirlagan, Aristotel Poeziyasi va Porfiriy Muqaddimasini bayon qilgan, Aristotel Kategoriyasi va Ikkinchi Analitikasiga, Ptolomeyning Almagesti va Yevklidning Elementlarini sharhlagan. Kindiy asarlarining aksariyati bizgacha yetib kelmagan bo'lsada, 1930-yillarda Istambulda uning 29 ta risolasi jamlangan qo'lyozma topiladi.

Aristotel asarlariga murojaat qilar ekan, Kindiy ularni bir nechta guruhga ajratadi. Birinchi guruhda mantiq bo'yicha kitoblar, ikkinchisida – fizikaga oid, uchinchisi "o'z-o'zidan mavjud bo'lgan, jismga muhtoj bo'lmagan, lekin jismlar bilan birga mavjud bo'lgan narsa" haqidagi kitoblar, to'rtinchi guruhda – "Jismga muhtoj bo'lmagan va mutlaqo jismga bog'liq bo'lmagan narsalar" haqida. Kindiy mantiq masalalarini o'rgangan 8 ta kitobni sanaydi va har biriga tavsif beradi. Fizika haqida 7 ta, ruh haqida 4 ta kitobni sanaydi va tavsiflaydi.

Kindiy falsafani "narsalarning tabiatini inson imkoniyatlari doirasida anglash" yo'lidagi eng buyuk, eng oliyjanob san'at deb hisoblaydi. Kindiy bunda "ilk falsafa" ni yoki "ilk sabab haqida ilm"ni alohida ajratadi. Bu "ilk falsafa" Kindiy tomonidan Tavhidni anglatadigan ilm sifatida ko'riladi.

Telegram | Facebook Ochish/sharhlash