Get Mystery Box with random crypto!

Аҳмад Аъзам Тилувзани мақивоппиза? Учинчи мақола Айрим иқт | Til nomusi

Аҳмад Аъзам

Тилувзани мақивоппиза?


Учинчи мақола

Айрим иқтибослар:

Тил таъмини билишимиз сусайган. Бу эса тафаккурни тўмтоқлаштиради.

Авом тилини, дўппини ечиб ўйласак, халқнинг ўзи бузмайди, бузадиган ёт истилоҳ-ибораларни бу тирик оқим устига биз – қалам аҳли тўкамиз, халқ эса уларни ўз талаффузига мослаб, сўзлашув нутқига қўшиб олиб ишлатаверади.

«Карчўпка»ни болалигимда ғўзанинг чўпини илдизидан қирққани учун ўзимизнинг «чўп»дан олинган деб ўйлар эдим, бу сўз «корчёвка», «корчеватель»дан экан.

Биз қалам аҳли «цемент» деб ёзамиз, халқ эса «семон» дейди, биз «целлофан» деб ёзамиз, авом эса «салафан» деб кетаверади.

Ёзмада бир хил ёзиб, оғзакида бошқача талаффуз этиб тилимизни қийнаб бораверамиз.

Чет истилоҳларни шундайича киритиш она тилимиз ифода бойликларини қашшоқлантиради.

«Германия»нинг «Олмония», «Ливан»нинг «Лубнон», «Болгария»нинг «Булғористон», «Грузия»нинг «Гуржистон» бўлгани хотирамиздан ўчяпти, энди ўзимиз ҳам «Миср»ни «Египет», «Ҳабашистон»ни «Эфиопия» дейишга ўтяпмиз. «Иерусалим» «Қуддус»ни, «Алжир» «Жазоир»ни сиқиб чиқаряпти.

«Орипов» деб ёзсак-да («Орифов» деб ёзмаймиз), «Орипуф» деймиз. «Фаттоҳов»ни эса эсини тескари қилиб юборамиз: «Паттахип».

Баъзан луғатчиларни ҳам тушунолмайсан: «мыс Доброй Надежды» – «Яхши ният буруни», «Берега слоновой кости» – «Фил суяги қирғоқлари» деб ўзбекчага ўгирилган бўлса, мас., «Драконовые горы» – «Дракон тоғлари» деб ағдарилганки, тилмочликнинг тамойил-тайини бўлганми ўзи деган шубҳага борасан киши.

«Мышка», «презентация», «лайк» («лайк қилмоқ»), «парол», «логин», «онлайн», «блог», «пост», «статус», «мобил версия», «домен», «интернет-провайдер», «оператор», «модератор», «спам», «э-мейл», «сайт-вебсайт», «чат» ва ҳоказо шундай ўнлаб атамаларни қандай бўлса шундайича ўзимиз киритяпмиз, буларнинг анчаси ўзбек тилида муқобилига эга, йўқларини эса бор сўзларимиздан яратишимиз мумкин.

Сиз Т.Нафасовнинг «Қашқадарё халқ сўзлари», Б.Тўйчибоев ва Қ.Қашқирлининг «Зоминнинг тил қомуси» деган фидойи тадқиқотларини яна бир ўқинг, не-не сўз бойликларимиз қаерларда кўмилиб ётганига ўзингиз гувоҳ бўласиз.

Манба: https://ahmadazam.uz/