2021-01-22 14:02:27
Oramizda Xitoyni yoqtirmaydiganlar anchagina topilsa kerak, albatta bu ularning shaxsiy ishi, lekin mana shu Xitoydan ham o‘rganishimiz, olishimiz mumkin bo‘lgan juda-juda ko‘p jihatlar bor. Aslida hozir siz biladigan dunyoning ikkinchi raqamli davlati bo‘lgan Xitoy atigi 30-35 yil avval ancha nochorlikda yashagan. 1950-yillarda esa ochlikdan bir necha o‘n mln xitoylik qirilib ketgani haqida avval ham yozgandim. Demoqchi bo‘lganim Xitoy avvaldan boy va farovon davlat emas edi. Hozir esa Xitoy o‘z mintaqasidagi deyarli barcha davlatni ortda qoldirib bo‘ldi. Hozir mana shu Xitoyliklardan o‘rganishimiz mumkin bo‘lgan ayrim jihatlarni sanab o‘tmoqchiman:
1) O‘z tiliga nisbatan juda katta hurmat. Xitoyliklar xitoy tilini haqiqatda sevadi. Ko‘chalardagi yozuvlarning 99%i xitoy tilida yozilgan, mahsulotlar yorlig‘ining barchasi xitoycha, hatto chet eldan keladigan import mahsulotlar idishiga xitoy tilida yozilgan alohida yorliq yopishtirilishi shart. Istalgan davlat saytiga kirsangiz avval xitoycha sahifa ochiladi. Barcha davlat va nodavlat tashkilotlar xitoy tilida yuritadi. Hamma hujjatlar xitoy tilida. Telefon sotib olsangiz ichi xitoycha, kompyuter, muzlatkich, xullas, hamma-hammasi xitoycha. Xitoyda shunday holatki, xitoy tilini bilmaydigan odamga bu yerda yashash juda qiyin. Xitoy tilini o‘rganish uchun esa, aynan chet elliklar uchun, juda ko‘plab kitoblar, qo‘llanmalar, saytlar, mobil ilovalar, video darslar yaratilgan.
2. Navbatda turish. Xitoyga kelib ko‘rgan va meni eng hayratda qoldirgan narsalarimdan biri bu odamlarning ongli ravishda navbatga turishi, hech kim aytmasa ham, hech kim nazorat qilmasa ham navbatni shakllantira olishi va unga barcha birdek amal qilishidir.
3. Ta'lim tizimiga bo‘lgan e'tibor va ta'limda korrupsiyaning yo‘qligi. Men xitoylarning hozirgi muvaffaqiyati asosida hozirgi xitoy ta'limi yotadi deb o‘ylayman. Chunki mana Xitoyga kelganimga besh yil bo‘lgan bo‘lsa haligacha ko‘chada birorta maktab yoshidagi bolani ko‘rmaganman. Chindan ham ko‘chada, bozorda birorta maktab o‘quvchilarini ko‘rmaysiz. Chunki ular tong saharda maktabga ketadi, kech bo‘lganda qaytadi. Agar maktabda yaxshi o‘qimasa o‘qishga kira olmaydi, o‘qishga kira olmasa kelajak hayoti ham yo‘q, qora ishchi bo‘lishga majbur. O‘qishga kirish esa (bu haqida biror kuni batafsil aytib beraman) oson emas, faqat va faqat bilimlilargina o‘qishga kira oladi. Oliy ta'limda korrupsiya mutlaqo yo‘q. Har holda men besh yildan beri unaqa narsani ko‘rmadim. Talabalarning o‘qishi, yashashi, tadqiqot qilishi uchun barcha sharoit yaratilgan, professor-o‘qituvchilarning barchasi hurmatda, oyligi katta, allambalo mashinalarda yuradi, qog‘ozbozlik yo‘q emas, bor, biroq, bu ilmiy tadqiqotlar uchun to‘siq bo‘ladigan, vaqtni o‘g‘irlaydigan darajada emas.
4. Ishga kirishning shaffofligi. Universitetda har yili bir necha marta talabalar uchun ish beruvchilar mehnat yarmarkasi tashkil etadi va suhbatlar o‘tkazadi. Bu xo‘jako‘rsinga emas, aksincha, barcha ish beruvchilar kuchli kadrlarni izlaydi, ularni o‘ziga jalb qilishga harakat qiladi. Boisi har bir soha bo‘yicha raqobatchi bor, biror no‘noq kadr tufayli mijozlarni bir soniyada yo‘qotib qo‘yish mumkin, shu bois ishga olishda faqat kuchli kadrlarga e'tibor beriladi, nepotizm balki juda yuqori elita qatlamida bordir, lekin oddiy odamlar qatlamida deyarli bu illatni uchratish amri-mahol.
518 views11:02
T
