“Мени келажагим хавотирга сола бошлади, айниқса, яқинлашиб қол | Тарих ва бугун

“Мени келажагим хавотирга сола бошлади, айниқса, яқинлашиб қолган қиш, чунки форслар чегарасига етгунимча ҳали кўп йўл босишим керак эди, ҳамёнимни тўлдириш бўйича бўлган барча уринишларим чиппакка чиққанди. Шунда ҳаёт тажрибамга суяниб ўзимга таскин бердим: дарвеш, ҳожи, гадо ҳеч қачон ўзбекнинг уйидан қуруқ қайтмайди, менга ҳамма жойда ҳам бир бурда нон ва мева-чева, баъзи жойда эса эски кийим-кечак беришлари мумкин, бу эса саёҳатимни давом эттиришимга бемалол етар эди.
Бу ерда мен охирги маротаба ўзбекларни учратдим ва очиғини айтишим керакки, бу ҳалол, пок, виждонли, тўғри, софдил, очиқкўнгил одамлар билан қаттиқ ўкиниш билан хайрлашдим.” (Арминий Вамбери)

Улуғ сайёҳ Арминий Вамберининг “Ўрта Осиё бўйлаб саёҳат” номли асари ватанимиз тарихи холис ёритилган бебаҳо манбалар сирасига киради. А.Вамберидан олдин ҳам юртимиз тарихига оид манбалар кўп ва улар неча минг йиллик давлатчилик тарихи, миллий ўзлигига эга бўлган ўзбек халқи ҳақида мангу гувоҳлик бериб туради.

Биз эса ортиқча тафсилотларга берилмасдан, “минг эшитгандан бир кўрган афзал” деганларидек, А.Вамберининг “Ўрта Осиё бўйлаб саёҳат” асаридан айрим парчаларни келтиришни лозим топдик. Шу орқали улуғ сайёҳнинг ўзи гувоҳ бўлган ўтмиш ҳаётимиз лавҳаларини тасаввуримизда жонлантиришни ният қилдик.


* * *

Аввалига йўқолган нарсани ҳамма ёқни ағдар-тўнтар қилиб узоқ ахтаришди. Ҳеч нарса топилмагач, эшон(шайх) ўғри олган нарсаларини қайтармаса, уни лаънатлаб дуоибад қилиши ҳақида эълон қилди. Орадан бир сутка вақт ўтар-ўтмас, тавбасига таянган айбдор пайдо бўлди; у фақат ўғирлаган нарсаларинигина эмас, балки ярашиш орзусида совға-саломлар ҳам келтирган эди. Мен бизнинг Париж ёки Лондон полициямизга бу усулда ишлашни тавсия қилиш мумкин эмаслигини кўз олдимдан ўтказдим.

* * *

Бахтимга уйқусизликдан олган азобларим гўзал баҳор таассуроти остида унутила бошлади ва биз Хивага яқинлашганимиз сари баҳор шукуҳи ортиб борар эди. Аввалига мен саҳродан келганим учун Хива менга шундай гўзал бўлиб кўриняпти, деб ўйлаган эдим.

ДАВОМИ БОР...

https://t.me/tarix1988