ХЎРОЗНИНГ ТАЪРИФИ ВА УНДАГИ ХИСЛАТЛАР ҲАҚИДА И | Халқ табобати
ХЎРОЗНИНГ ТАЪРИФИ ВА УНДАГИ ХИСЛАТЛАР
ҲАҚИДА
Ибн Сино 174, Беруний 965.
Буюк мўъжизанинг биридир хўроз,
Бу ҳақда тафаккур айлагин бироз
Сенга қандай қилиб етмоқда тухум,
Даво билан ичи лиқ тўла бир хум.
Сени ким кечаси қилмоқда бедор,
Ўзи ўз уйқусин тарк этиб такрор.
Таҳажжудга сени чорлайди тунда,
Намозга чақирар сени ҳар кунда.
Фариштадан сенга беради хабар,
Малоика, демак, уйингда турар.
Унга ким ўргатди бу хуш одатни,
Балки, ким кўзлади бу саодатни.
Хўрозга юкланди бу улуғвор иш,
Сени саодатлар сари чақириш.
Бўлмаса хўрозга бу нима ишдир,
Бу нима заҳмату нима ташвишдир?
Агар тафаккурга хос бўлса одам,
Бунинг замирига тез етар шу дам.
Нодон одамларда бўлмас тафаккур,
Ботин кўзи юмуқ ё бўлади кўр.
Махдум, агар билсанг нимадир хўроз,
Ақлу фикринг сени, демак, эрур соз.
ТИББИЙ ТАЪРИФ
Бу хурус (хўроз)дир. Унинг мояги тез ҳазм бўлувчидир. Гўшти қуруқ-иссиқ бўлади.
Буқрот айтади: унинг шўрваси
қалтироққа ва бўғин оғриғига фойда қилади. Хусусан, шўрва шивит (укроп), чилпоя ва пиёз билан пиширилган бўлса.
"Минҳож" китобининг соҳиби айтади: фақат шивит билан пишириб, суви бир донаг (0,495 г.) колганда ичилади. Қари хўроз шўрваси рабу (нафас сиқиши, ҳарсиллаш)га қарши ичилади.
Агар шивит ва чилпоя қўшилса, қўланж (ич қотиши)га қарши фойла қилади.Агар ҳасакдона (маҳсар уруғи) билан бирга истеъъмол қилинса, балғамни суради.
Агар у ични қотирувчилар билан истеъмол қилинса, ичак ярасини тузатади . Агар сут билан пиширилса, қовуқ ярасига фойда қилади.
Сўйиб, қорни ёрилса, ёзишларича, тирик ҳолда ёрилса, илон ва афъо илони чаққан жойга босилса, гоятда фойда қилувчидир.
Сангдона (жиғилдони)иинг ичида бўладиган юпқа пўстини олиб ташлаб, сўнг жиғилдонини қуритиб, туйиб, шароб билан ичилса, меъда оғриғига қарши ғоятда фойдалидир.
Муаллифнинг ўғли айтади: жиғилдонни бирозгина новвот билан туйиб, талқон қилиб истеъмол қилинса ҳам ўша таъсирни беради ва бу кўп марта тажриба қилинган. ("Ихтиёроти Бадиъий" китобидан)
Маҳмуд ҲАСАНИЙ
https://t.me/sharq_tabobati
