SALOM TARIX

2022-07-02 16:06:28 "ОЁҒИНИ УЗАТГАН, ҚЎЛИНИ УЗАТМАЙДИ".

#Насиҳат

Бор-йўғи икки аср аввал содир бўлган бу воқеани аллома Абул Ҳасан Надавий ҳикоя қиладилар:
"Мисрдан келиб, Дамашқни ишғол қилган ва уни Усмонлилардан тортиб олган Иброҳим пошони қутлагани Дамашқнинг барча аъёнлари келади.

Иброҳим пошо Дамашқнинг ҳамма улуғлари келишдими, деб сўрайди. Шайх Саид Ҳалабийдан бошқа ҳамманинг шу ерда эканини айтишади. Шайх Саид ўша даврнинг билиттифоқ энг кучли олими бўлиб, Умавий масжидида дарс ҳалқалари бор эди. 

Иброҳим пошо: "У киши ҳузуримизга келмаса, биз ўзимиз борамиз", дейди-да, Умавий масжиди томон йўл олади. Ҳужрасида толиби илмларга дарс ўқиб турган шайх олдиларига пошонинг югурдаклари келиб, унинг келаётганини айтишди.

Чўккалаб ўтирган шайх Саид Ҳалабий, талабаларидан узр сўраган ҳолда оёқларини узатиб дарсда давом этадилар. Ўша пайтларда дарсга кирган киши, салом бериб кирар ва дарсни эшитар эди. Иброҳим пошо ҳам салом берган кўйи дарсга қулоқ тута бошлади.

Шайх дарсда давом этдилар. У узоқ давом этганидан, пошонинг вақти тиғиз бўлиб қолди ва секин ўрнидан турди. Ташқарига чиқиб, ёрдамчиларидан бирига бир халта тилла бериб, уни шайхга бериб қўйишни тайинлади.
 
Дарс тугагач бу киши халтадаги тиллани шайхга бериб: " Пошо буни сизга ҳадя қилди", деди. Шунда шайх Саид Ҳалабий ўзларининг машҳур бўлиб кетган сўзларини айтдилар: "Оёғини узатган, энди қўлини узатмайди!!".

Бу хабарни етказган ёрдамчига пошо: "Мен шайхни синадим. Агар ҳадяни олганда, ўзига муносиб иш қилмаган бўлар ва ўлимга маҳкум этардим. Ҳақиқатда, шайх сўзи ва амали бир олим экан", дейди". 

Бу ҳикоядан хулоса шуки, бир золим ё фожирнинг олдида оёғини узатган одам, энди қўлини бошқа золим ё фожирга узатмаслиги керак.

@MubashshirAhmad

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-02 15:35:43 572-yilda Muqan xoqon(Turk xoqoni) vafot etgach, taxtga Taspar xoqon o‘tirdi. Taspar Xitoyga qarshi o'z ustunligini shu qadar oldiki, u Xitoy imperatorlariga “o‘g‘illarim” deb murojaat qilgan.

"Bilga xoqonning vasiyatnomasi", Ahmet Taşagil

@tarix_vaqti

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-02 15:35:36 Birinchi Gʻoʻkturk davlatining har tomonlama eng buyuk hukmdori boʻlgan Muqan 20 yillik taxtda oʻtirgan davrida oʻz davlatini oʻz davrining dunyodagi eng katta va eng qudratli davlatiga aylantirdi. Xitoy manbalarida boshqa hukmdorlar uchun ishlatilmagan “Buyuk Xitoy devori tashqarisidagi barcha qabilalar unga bo‘ysundi” iborasi uning uchun yozilgan"

"Bilga Xoqonning vasiyatnomasi"

Ahmed Taşagil

@tarix_vaqti

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-02 15:28:01 Surʼatdagi Inson Mixail Vasilevich Frunze edi.

Bu Surʼatda esa uning Bishkekdagi uyi

Mixail Vasilyevich Frunze partiyadagi taxalluslari Mixaylov,Trifonich, adabiy taxallus Sergey Petrov, A. Shuiskiy, M. Mirskiy;1885 yil 21 yanvar Pishpek, Semirechinskiy viloyatida Moldovanlar oilasida tugʻilgan. 1925-yil 31-oktabrda Moskvada vafot etgan. Inqilobchi, Sovet davlat arbobi, fuqarolar urushi yillarida Qizil Armiya qo'mondoni, harbiy nazariyotchi. Buxoro amirligi tugatilishiga olib kelgan "Buxoro operatsiyasi" ga boshchilik qilgan. Koʻhna Buxoroning vayronaga aylanishiga sababchi inson. Manbalarga koʻra, Buxoro amirining xazinasini bir tunda oʻgʻirlagan va Sovet rahbarlari Xazinani koʻrish uchun kelganda Xazina yoʻqolgani va ularni amir oʻzi bilan olib ketganini aytgan(albatta, Amir ham olib ketgan va aytishlaricha, bir qismi Sovet qoʻshinlarini yurishini sekinlashtirish uchun yoʻlga sepilgan. Qolgani Afgʻonistonda "bosmachilar"ga yordam uchun ishlatilgan. Qolgani Shveysariyada deyiladi)

@Ibtido_tarix Ochish/sharhlash

2022-07-02 15:26:40 Учта хонлик эгаллаб олингач, биринчилардан бўлиб хонлар ва сарой амалдорлари четга ўз жонини сақлаш учун қочган, ватан учун мардларча туриб бермаган!
Эсингизда сақланг эй амалдорлар ўша қочган хонлару амирлар алал оқибат аянчли ўлим топган.
1. Қўқон хони Худоёрхон ~ Афғонистонда йўлда 1882 йилда вафот этган.
2. Хива хони Саид Абдуллахон ~ Украинада 1930 йили 63 ёшида отбақарлик қилиб, очарчиликдан вафот этган, кончилар қабристонига дафн этилган бўлсада, бечорани қабри ҳалигача топилмаган.
3. Бухоро амири Саид Мухаммад Олимхон ~ қоракўл тери сотиб тирикчилик қилиб, кўзлари кўр бўлиб, 1944 йилда 64 ёшида вафот этган. Афғонистондаги қабр тошига эса: "Беватан амир хору фақирдир,
Гадо гар ўз Ватанида бўлса Амирдир..." деган битиклар ёзилган.

@BUYUK_TURKISTON_TARIXI

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-02 15:23:56 Мудом чойхонада кундалик ўтиришингда, каллангда ҳеч вақо йўқ ҳолатда бўлар экансан, маймунга айланиб қолиш хавфи остидасан.

Шу пайтда атрофингдаги дунё даҳшатли илмий мусобақада атом сирларини очиш, ажойиботлар саноатида моддани бўйсундиришда беллашаётибди.

Демак кучлилар кучайиб, заифлар заифлашаверади.. то қолоқлар маймун даражасига, балки ундан-да тубанликка тушгунча.



@BUYUK_TURKISTON_TARIXI

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-02 10:14:55 Assalomu aleykum azizlar!

Tarixdan bilamizki toju-taxt ilinjida hatto aka-ukalar o'rtasida qonli to'qnashuvlar bo'lib o'tgan va achinarlisi hatto g'olib taraf o'z mag'lub jigarini qonini to'kishgacha borgan. Lekin bu safar voqea rivoji ancha ibratli tus olgan. IX asrda Movaraunnahr o'lkasida shakllangan Somoniylar davlati tarixida hijriy ikki yuz yetmish beshinchi yili seshanba kuni jumod al-oxir oyining o'n beshinchisida (25 oktyabr 888) yil aka-uka Amir Nasr ibn Ahmad va Amir Ismoil ibn Ahmadlar orasida urush xarakatlari bo'lib o'tadi. Jang yakunida amir Ismoil Farg'ona qo'shinini yengadi va amir Nasr qo'shini sarkadasi Abul Ash'as yengilib qochdi. Amir Nasr lashkari hammasi yengilib qochgan va Nasrning o'zi ham ozgina odamlari bilan qolib u ham mag'lubiyatga uchraydi. Amir Ismoil qo'shinidan bo'lgan xorazmliklarning bir to'dasi Nasrga yetib borib uni o'ldirmoqchi bo'ladilar, lekin amir Nasr va Ismoillarning otasining quli bo'lgan sipohsolar Siymoul-kabir xorazmliklarga qichqirib, ularni amir Nasrdan uzoqlashtiradi, keyin o'zi otdan tushib Nasrning otini uzangisini o'padi. Siymoul-kabir Ismoilga bu voqea xabarini yetkazadi. Shundan so'ng Nasr ibn Ahmad otdan tushgan holda yostiq ustiga o'tiradi. Bir ozdan so'ng amir Ismoil yetib kelib, otdan tushgan holda jigari Nasrning oldiga keladi va o'zini yerga tashlab Nasrning yostig'ini o'pgan holda:
"Yo amir! Xudoning hukmi shu ekanki, meni senga qarshi qo'ydi va biz shunday zo'r bir ishni o'z ko'zimiz bilan ko'rib turibmiz",-dedi.
Amir Nasr: "Men bu qilgan ishlaringa ajablanaman, o'z amiringa bo'ysunmading va xudoyi taoloning senga bergan buyrug'ini bajarmading!"-dedi.

Amir Ismoil:
"Ey amir! Men xato ish qilganimga iqrorman; hamma gunoh menda, sen fazilatda (mendan) ulug'roqsan va mening bu gunohimdan o'tib avf etasan",-dedi.

Manba: Abu Bakr Muhammad ibn Ja'far an-Narshaxiy "BUXORO TARIXI".

Arzimas dunyo matoxi uchun yuz ko'rmas bo'layotgan jigarlarga ajoyib real tarix, hech qanday to'qima yoki afsona emas. G'olib tarafning mag'lub oldidagi iqrori va mag'lubning, g'olib oldidagi g'alabasi. Tarix shunday adolatni sevgan va sevadi.
Menimcha bu voqeaga Islom olamida sharq renesansi ila nom qozongan davr muhiti katta tasir ko'rsatgan bo'lsa kerak. Islom adolatni sevadi. Eslang diyorimiz qancha buyuk alloma va shunday adolatli hukmdorlarni insoniyat tamadduni uchun taqdim etgan.
Xulosa o'zingizdan.

Hurmat bilan Utkirov Farrux.

@historicallife

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-01 22:41:35 Ҳазрат Аҳмад Яссавий болалик чоғларида муаллимлари буюрибдиларки:
— Болалар, эртага ҳар бирингиз битта хўрозни тутиб, Аллоҳнинг назари тушмайдиган жойда сўйиб келинглар.
Болаларнинг бири хўрозни тунда сўйибди, яна бири кўприк остида... сўйиб келишибди.
Аҳмад Яссавий ҳазратлари эса хўрозни тиригича кўтариб келибдилар.
— Сен нима учун айтганимни қилмадинг? — дебди муаллим.
Шунда бўлажак валий жавоб берибдиларким:
— Устоз, мен хўрозни сўймоқлик учун Аллоҳнинг назари тушмайдургон жойни тополмадим. Ер юзасининг ҳар бир нуқтасига, куну тун Аллоҳнинг назари тушиб турибди.
Ҳазрат Аҳмад Яссавий болалик чоғларидаёқ бу ҳақиқатни англаганлар. Агар инсон болалари ҳам бу ҳақиқатни тушуниб етсалар эди, қанча-қанча гуноҳларнинг олди олинарди...

Суръатдаги тарих

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-01 19:13:59 ​«Qassob amir» yoxud Samarqandga ulkan Qur’on tuhfa etgan hukmdorni bilasizmi?

Samarqand o‘zining nafaqat boy tarixi, qadim osori-atiqalari, balki ushbu afsonaviy shaharda saqlangan noyob muqaddas manbalar bilan ham mashhur. Samarqandga tuhfa etilgan ulkan Qur’on ana shunday durdonalardan biri.

Bundan 137 yil oldin Boqchasaroyda Ismoil Gaspirali muharrirligida chop etila boshlangan «Tarjimon» gazetasining 1883 yil 2 avgustdagi 12-sonida ushbu ulkan Qur’on haqida qiziqarli maqola chop etilgan. Unda «Turkestanskiye vedomosti» gazetasiga tayanib Samarqanddagi Shohi Zinda masjidida nihoyatda qadimiy va ulkan Qur’on mavjudligi haqida yozilgan.

Ushbu katta hajmli Qur’on Buxoro amiri Nasrullo topshirig‘i bilan mulla Husayn tomonidan ko‘chirilgan. Shuni qayd etish joizki, turli adabiyotlarda «Qassob amir» deb qoralangan ushbu shaxs o‘z hukmronligi davri (1827–1860 yillar)da islom shariati ko‘rsatmalariga qat’iy amal qilgan.

«Tarjimon»dagi tavsifda keltirilishicha, Samarqandda saqlangan ushbu muqaddas kitobning muqovasi teridan ishlangan bo‘lib, usti mato bilan qoplangan. Ulkanligi bois ikki kishi tomonidan ochilgan. Uni o‘qish maqsadida aynan ushbu kitob uchun maxsus tayyorlangan lavhga qo‘yilgan.

Ulkan Qur’on mahalliy qog‘ozga yozilib, o‘rtasi yelimlangan va o‘ttiz varaqdan iborat bo‘lgan. Qur’on varaqlarining uzunligi 2 arshinu 4 vershok, eni 1 arshinu 6 vershokni tashkil etadi. Arshinning o‘rtacha qiymati ko‘p manbalarda 71,12 santimetr, vershokniki esa 4,445 santimetr deb olinadi. Demak, ulkan Qur’onning bo‘yi taxminan 160 santimetr, eni esa taxminan 98 santimetr uzunlikda bo‘lgan.

Qur’on matni har tomondan uchta rangli chiziq bilan hoshiyalangan. Hoshiyalarning uzunligi – bo‘yiga 1 arshinu 14 vershok, eniga 1 arshinu 2 vershok. Qatorlar orasidagi masofa 1 vershok bo‘lib, orasi bundan kichikroq bo‘lgan qatorlar ham bor. Qur’onning har bir sahifasiga Amir Nasrulloning muhri bosilgan.

Mazkur noyob Qur’on haqidagi ma’lumotlar, shuningdek, Turkistonning birinchi general-gubernatori Konstantin Petrovich fon Kaufman topshirig‘iga binoan 1871–1872 yillarda tayyorlangan «Turkiston albomi»da ham mavjud. Albom 1262 ta fotosuratlar va bo‘yalgan rasmlardan tuzilgan. «Turkiston albomi» yetti nusxada tayyorlangan.

Albomning arxeologiyaga bag‘ishlangan qismida boshqa suratlar qatori Qusam ibn Abbos (Shohi Zinda) memorial majmuasidagi masjidning ichki qismi fotosurati ham keltirilgan. Fotosuratda Qur’on uchun mo‘ljallangan yog‘och lavh oldidagi musulmon kishi aks etgan. Lavhga esa ushbu ulkan Qur’on qo‘yilgan. Albomdagi yozuvlarda ham ushbu muqaddas kitobning Buxoro amiri Nasrullo tomonidan hadya qilingani yozilgan.

Shu o‘rinda bir jihatga ahamiyat qaratish lozim. O‘z vaqtida Sohibqiron Amir Temurning sharofati bilan «Usmon Qur’oni» ham ancha asrlar davomida Samarqandda saqlangan edi. Buxoro amiri Nasrullo ham ushbu ulkan Qur’onni Samarqandga bejiz tuhfa etmagan. Mazkur ulkan Qur’on bilan bog‘liq mufassal tarixni o‘rganish va uni keng omma e’tiboriga havola etish soha mutaxassislari oldida turgan muhim vazifalardan biridir.
Alisher EGAMBERDIYEV

@MuarrixKutubxonasi

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash

2022-07-01 19:10:33 Франция 1917 йилда Чадни босиб олиш чоғида 400 нафар мусулмон олимларини йиғиб, бошларини кесиб ташлаган.

1852 йилда Франция Жазоирнинг Лагуа шаҳрига киргач, аҳолининг учдан икки қисмини ўтда ёқиб қириб юборди.
Франция 1960-1966 йиллар оралиғида Жазоирда 17 та ядро синовини ўтказди, натижада 27 000 дан 100 000 гача тинч аҳоли қурбон бўлди. Синовлар таъсири бугунги кунгача сақланиб қолган.
1962 йилда Франция Жазоирдан чиқиб кетганида, у ўша пайтдаги Жазоир аҳолисидан кўп, яъни 11 млндан кўпроқ мина ўрнатган.
Франсуз тарихчиси Жак Юрки 1830 йилда Жазоирга келганидан то 1962 йилда кетишигача французлар томонидан ўлдирилган мусулмонларнинг умумий сони 10 млн кишини ташкил қилганини тахмин қилган.
Франция Тунисни 75 йил, Жазоирни 132 йил, Марокашни 44 йил ва Мавританияни 60 йил оккупация остида ушлаган.
Франсия Мисрга ўзининг машҳур кампаниясида кириб келганида, француз аскарлари отларида масжидларга кириб, оилалари олдида аёлларни зўрлаганлар, масжидларда спиртли ичимликлар ичишган ва баъзи масжидларни отлари учун отхонага айлантирган.

Абу Муслим (Адхам Отажонов)

@historicallife

Kanalga obuna böling: @Salom_Tarix7 Ochish/sharhlash