Қора талоқ Талоқ юмшоқ, губкасимон аъзо бўлиб, катталиги ода | Nargiza Jalil

Қора талоқ

Талоқ юмшоқ, губкасимон аъзо бўлиб, катталиги одам муштидек бўлиб, қорин бўшлиғининг юқори чап томонида қовурғалар остида жойлашган. Талоқ артерияси қонни юракдан талоққа олиб боради. Қон талоқ орқали талоқ венаси орқали ўтади, у қонни жигарга олиб борадиган катта томирга (портал вена) оқиб ўтади. Талоқ қон ва лимфа томирлари билан таъминлайдиган толали тўқима (талоқ капсуласи) билан қопланган.

Талоқ иккита асосий турдаги тўқималардан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бири ўзига хос функцияларга эга:
оқ пульпа
қизил пульпа

Оқ пульпа инфекцияларга қарши курашадиган тизимнинг бир қисмидир (иммун тизим). Лимфоцитлар деб аталадиган оқ қон ҳужайраларини ишлаб чиқаради; лимфоцитлар ўз навбатида антитаналар (танани ёд моддалардан ҳимоя қилувчи махсус оқсиллар) ишлаб чиқаради.

Оқ пульпа кераксиз материални чиқариб юбориб қонни фильтрлайди. Қизил пульпада фагоцитлар деб аталадиган бошқа оқ қон ҳужайралари мавжуд бўлиб бактериялар, замбуруғлар ва вируслар каби микроорганизмларни йўқотади. Шунингдек, аномал, жуда қари ёки шикастланган, функциясини тўғри бажара олмаётган ҳужайраларни йўқ қилиш орқали эритроцитларни тартибга солиб туради. Бундан ташқари қизил пульпа қоннинг турли элементлари, хусусан, лейкоцитлар ва тромбоцитлар учун ўзига хос резервуар бўлиб ҳизмат қилади. Аммо бу элементларни ишлаб чиқариш қизил пульпанинг асосий вазифасига кирмайди.

Талоқнинг вазифаси

Лимфопоэз- лимфоцитлар циркуляциясини асосий манбаи, бактериялар, простейш ва ёд зарралар учун фильтр вазифасини бажаради, шунингдек антитаналар ( иммун ва гематопоэтик функцияси) ишлаб чиқаради.

Шикастланган, аномал, жуда қари, функциясини бажаролмайдиган эритроцит ва тромбоцитларни ўзлаштириб, қолдиқларини жигарга юборади. Шундай қилиб талоқ эритроцитларни йўқотиб сафро ҳосил бўлишида иштирок этади (фильтрлаш, модда алмашинуви, темир алмашинуви функцияси)

Қоннинг тўпланиши, тромбоцитларнинг чўкиши (танадаги тромбоцитларнинг 1/3).

Ҳомила ривожланишининг эрта даврида талоқ қон ишлаб чиқарувчи асосий аъзоси ҳисобланади. Ҳомила ривожланишининг тўққизинчи ойида эритроцитлар, гранулоцитли лейкоцитлар ишлаб чиқаришни суяк кўмиги олади, талоқ бу даврдан бошлаб лимфоцит ва моноцитларни ишлаб чиқаради. Айрим қон касалликларида талоқда қон ишлаб чиқарувчи ўчоқлар яна пайдо бўлади.
Ҳозирги вақтда талоқ суяк кўмиги функциясини гормонал тартибга солиши билан боғлиқлиги аниқланди.