Mubashirov Mahmudxon | blog

2022-08-30 16:58:10 #insight

Login va parolni xavfsiz saqlash

Hozirgi kunda har qanday kompyuter, smartfon yoki internet foydalanuvchisi shaxsiy ma'lumotlarini xavfsizligini ta'minlash masalasiga duch keladigan zamon bo’lib qoldi.

Ko’pchiligimiz yangi saytlarda ro'yxatdan o'tamiz, ijtimoiy tarmoqlarda akkauntlar yaratamiz, yangi pochta qutilarini yaratamiz, bir so'z bilan aytganda, biz har kuni Internetda turli xizmatlarga xavfsiz kirish amallarini bajaramiz (avtorizatsiya protseduralaridan o'tamiz).

Asosiy savol:insonga tegishli shaxsiy ma'lumotlarni qanday himoya qilish kerak. Parollarni ishonchli va to'g'ri saqlash vazifasi dolzarbdir, shunda foydalanuvchi ma'lumotlari har doim xavfsiz va uchinchi shaxslar tomonidan foydalanmaslik imkonini beradi.

O’zimni faoliyatim internet hamda IT bilan bog'liq bo'lganligi uchun shaxsiy ma'lumotlarim boshqa insonlar qo'liga o'tib ketmasligini ta'minlash vazifa birinchi o'ringa chiqmoqda.

Shu sababli, quyida login va parollarni qanday va qayerda saqlash bo’yicha tavsiyalar keltirilgan:

1. Eslab qolish

Jismoniy vositalardan foydalanishni talab qilmaydigan usul. Uning afzalligi shundaki, parolni faqat siz bilasiz, asosiy kamchilik esa uni unutishdadur.

2. Qog'oz formati

Bu usul, ayniqsa, keksa avlod tomonidan afzal ko'riladi. Parollarni qog'ozda saqlashning yagona Afzal tomoni - bu ruxsatsiz boshqa shaxslar tomonidan ruxsatsiz onlayn kirishning mumkin emasligi. Ammo, noqulaylik tarafi - parollarni qo'lda kiritish zarurati va yozuvlar varag'ini yo'qotish ehtimoli.

3. Kompyuterda matnli fayl

Elektron qurilmadagi hujjat qog'oz daftarga muqobildir. Bir necha marotaba fayldan parollarni nusxalash qulay. Ammo kompyuteringizga ruxsatsiz kirish orqali ushbu ma'lumotlar o'g'irlanish xavfi mavjud. Ikkinchi muhim kamchilik shundaki, parollar faqat o’sha kompyuterda saqlanishi.

4. Fleshka

Fleshli disk qulay, chunki siz uni o'zingiz bilan olib yurishingiz mumkin va parol fayli doimo yonizda bo'ladi. Ammo, qog'oz versiyasida bo'lgani kabi, disk yo'qolishi mumkin, bu o’z navbatida topib oladigan inson tomonidan sizni shaxsiy ma’lumotlaringizga ega bo’lish xavfi.

5. “Файл в облаке”

Hujjatlarni “облако”da saqlash qulayligi - Internetga ulanish mavjud bo'lgan har qanday qurilmadan foydalanish imkoniyati. Masalan, Yandex va Google disklari, Microsoft OneDrive yoki Evernote kabi onlayn ma’lumotlar saqlanadigan joylar. Ushbu usulning asosiy xavfi - boshqa shaxslar tomonidan tasodifan kirish ehtimoli.

6. Brauzerda avtomatik eslab qolish

Hozirda parolni saqlash funksiyasi ko'plab brauzerlarda mavjud. Albatta, bu avtorizatsiya jarayonini osonlashtiradi, lekin keshni yangilash yoki tozalashda parollar o'chib ketishi mumkin. Shuningdek, ishlab chiquvchilar xizmatlarning xavfsizlik darajasini doimiy ravishda oshirib borishlariga qaramay, ushbu usulda ham uchinchi shaxslarning sizning ma’lumotlaringizga ega bo'lishi istisno emas.

7. Parol boshqaruvchilari

Bu parollarni xavfsiz saqlash uchun maxsus yaratilgan xizmatlar. Ularni ko’pchiligi pullik xisoblanadi hamda shifrlangan shakldagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi, Bu usul esa, parollarni qo’lga kiritishni qiyinlashtiradi.

Hozirgi kunda eng mashhurlaridan – LastPass va 1Password.

P.S. Bora-bora texnologiyalar rivojlanishi orqali xar xil xizmat ko’rsatuvchilarning ilovalari ko’payib bormoqda. Ularni xar biriga kamida login va parol orqali kirishingizga to’g’ri keladi. Shu bois, sizni qo’lingizda shu kunlarda kamida 10 ta login va parollar bor. Ularni esa, xavfsiz saqlash savoli kundan kunga aktual bo’lib bormoqda. Men ham hozirda oxirigi usulga o’tishni o’ylab turibman.

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-29 17:25:23 #kuzatuv

[1] Biznes haqida...

Biznes bilan shug'ullanmaslik

Har qanday biznesni yaratish - bu insonning biror-bir narsaga bo'lgan ehtiyojini qondirishga qaratilgan faoliyat.

Qisqa qilib aytganda - jamiyatdagi muammolarni yechishga qaratilgan faoliyat va shu faoliyat orqali daromad olish.

Biznes – bu eng yirik korxonalardan tortib yo’lni narigi betidagi magazinchi G’aybulla akani do’konlari xisoblanadi. Ammo bu xilma-xillikka qaramay, har bir tadbirkor faoliyatini olib borish jarayonida fundamental savollarga duch keladi.

Resurslarni qanday topish mumkin? korxonani marketing strategiyasini joriy qilish va qanday rivojlantirish mumkin? Brendni qanday shakllantirish kerak? IT dan qanday foydalanish kerak? Qanday qilib korxonada tartib o’rnatish kerak? korxonani yuridik tomondan qanday faoliyatini tartibga solish mumkin? Qanday qilib investitsiyalarni jalb qilish kerak? Shunga o'xshash millionlab boshqa savollar mavjud.

Biznesni rivojlantirishda bir qancha davrlar mavjud. Birinchisi – “Nimadan boshlash kerak” degan savolga javob va qaror qabul qilish davri. Ba'zi odamlar bunga o'n yillab vaqtlarini sarflashadi yoki umuman xayolda qolib ketadi.

Ma’lumot uchun:
Dunyoda har yili 10 milliondan ortiq bizneslar tashkil qilinadi. Bir kun kelib biznes boshlayman deb o'ylaydigan insonlar soni tahminan 1 milliardni tashkil qiladi. Ko’rib turganizdek, faqat 1% insonlar biznes boshlashga qaror qiladi. Ba'zi tadbirkor bo'laman deydigan insonlar hayotlarining ko'p qismini biznesni ana boshlayman, mana boshlayman deb xayol qilib o'tkazadilar va amalga oshmasdan qolib ketadi.

Ko’pchilik insonlarda nima qilish kerak, nima bilan shug’ullanish kerak degan savollarga aniq javob bo’lmaydi. Agar siz shular qatorida bo'lsangiz, unda birinchi navbatda hamma jarayonlarni biznes nuqtai nazaridan o'rganing.

Misol tariqasida, magazinchi G’aybulla akani do’konlarini olsak: uning qanday ishlashini tushunishga harakat qiling. Mahsulotlarni qayerdan olib kelib sotgan ma’qul? Qancha soliq to'laydilar? Mahsulotlarni xisobi qanday qilinadi? Mijozlar sonini maksimal qanday ko’paytirsa bo'ladi? Ish haqiga qancha pul sarflanadi? va shunga o’xshash savollar to’plami.

Xozirgi kunda Internet mavjud va yuqoridagi savollarga javoblarni be’malol topish mumkin. Tezroq va foydali ma’lumotlarni topish uchun esa, kompyuter va raqamli savodxonlik talab qilinadi. (Nega kompyuter va raqamli savodxonlik haqida ko'p ta'kidlashimni tushungandursiz).

Biznesni boshlashni eng zo'r yo'li - jamiyatdagi yoki o'zingizdagi muammolarga e'tibor bering. Sizning muammoingiz nafaqat sizniki, balki boshqa ko'p insonlarniki ham bo'lishi mumkin. Uni keng miqyosda hal qilish orqali sizda muvaffaqiyatli biznes boshlash imkoniyati paydo bo'ladi va shu orqali yaxshi daromad topishingiz mumkin.

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-25 17:35:28 #rubrika

Yuqorida o’tkazilgan so’rovga asosan, eng ko’p ovoz, ya’ni 24 ovozdan 11 tasi “Biznes haqida” rubrikani yo’lga qo’yishga ovoz berilgan. Shu bois, keying rubrika biznes haqida bo’ladi. Ushbu rubrikada o’zimni boshimdan o’tayotgan biznes jarayonlar, uni qanday yo’lga qo’yish kerakligi, bosqichlar va tartiblari haqida yoritishga harakat qilaman.

P.S. O’zi biznes boshlaganimga unaqa ko’p bo’lgani yo’q, ammo shu qisqa davrda ma’lum bir tajribaga ega bo’lmoqdamiz, xato va kamchiliklarga yo’l qo’ymoqdamiz. Eng asosiysi, inson oldiga qo’ygan maqsad sari bardavom bo’lishi kerak.

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-24 05:43:33 Бола тарбиясида ота-онанинг вазифаси ҳақида гапирдик. Лекин, бу масалада мени қийнайдиган бир нарса бор. Атрофда жуда кўплаб ота оналар бола тарбиясини яхши едириб ичизиш, яхши кийинтириш деб биладилар. Боланинг тарбияси ёки унга меҳр бериш, у муаммога дуч келганда руҳий қўллаб қувватлаш, у билан шуғулланиш эмас, айнан яхши едириш ва кийдириш приоритетга айланган. Мактабга ёки қайсидир курсларга бериш ҳам моддий томондан қаралади. Инглиз тили курсига бердимку, пулини тўлаяпманку дейди. Лекин, бола билан ишлаш, унга қизиқиш йўқ.
Кўринишидан кўпчилик ўзининг бирламчи вазифаси боланинг тарбиясидан кўра уни моддий таъминлаш деб ўйлайди.

Бунақа қараш ортидан бўлса яхшигина муаммолар келиб чиқиши мумкин. Яна тепадаги мавзуга қайтсак, бола бир кичик инсон, унда ҳам кўнгил, унда ҳам дардлар, инсоний меҳрга ехтиеж бор. Уни парваришлаш, тўғри қадриятли шахс қилиб тарбиялаш аввало бизнинг вазифамиз, мактаб, маҳалла ёки қариндошларнинг эмас.

@allaevuzb Ochish/sharhlash

2022-08-23 17:35:27 #kuzatuv

Tadbirga puxta tayyorgarlik ko’rmaslik

Agar siz rahbar yoki biznes egasi bo’lsangiz, faoliyatingiz davomida qaysidur turdagi tadbirlarni (ochilish marosimi, tug’ilgan kun, bayram munosabati, olimpiada, tanlov, imtihon va boshqalar) o’tkazishga to’g’ri keladi. Ammo ayrim hollarda ushbu tadbirlar ko’ngildagidek yoki qandaydur kamchilik bilan o’tadi.

Yaqinda o’zimizda ham shu xolat yuz berdi. O’quv markazida tadbir tashkillashtirib, uni sifatli darajada o’tkazishni reja qilib qo’ygandik. Ammo ayrim sabablarga ko’ra ushbu tadbir ba’zi kamchiliklar bilan o’tdi. Sababi – aniq bir qoidalar (reglament) bo’lmagani hamda tashkillashtirishdagi kamchiliklar.

“Mana shu tadbir ham – loyiha hisoblanadi. Chunki u ma’lum bir muddat uchun bir marotabalik tadbir”.

Yuzaga kelishi mumkin bo’lgan kamchilikni qayday oldini olish bo'yicha ayrim qilinishi kerak bo'lgan ishlar ketma-ketligi:

1. Maqsad va vazifalarni aniq ko’rsatkichlar orqali aniqlab olish.

2. O’tkaziladigan tadbirni vaqti va joyini aniq qilib olish.

3. Tadbir uchun ketadigan byudjetni aniqlash va ajratish.

4. Shu tadbirni o’tkazish uchun jamoa a’zolaridan ishchi guruh shakllantirish va har birini vazifalarini aniq ko’rsatish.

5. Tadbirda bo’ladigan voqealarni ketma-ketligini qog’ozga tushirish.

6. Barcha zarur texnikalar, tarqadiladigan materiallar, ishtirokchilar ro’yxati, o’tkaziladigan joyni tayyorligini tadbir bo’lishidan kamida 1 kun oldin tayyorlab qo’yish.

7. Agar u yoki bu xodisa tufayli qandaydur kamchilik yuzaga keladigan bo’lsa, B planni tuzib qo’yish.

8. Xar bir yuzaga kelishi mumkin bo’lgan ko’ngilsizlikni ssenariysini ko’rib chiqib, ularni oldini olish bo’yicha mexanizmni ishlab chiqish.

Rasm manbasi: freepik.com

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-22 17:54:02 #loyiha

Loyiha boshqaruvi…

[7] Loyihaning bir sahifali taqdimoti (prezentatsiya)

Ushbu bir sahifali (one pager) hujjat loyiha yoki mahsulot nima haqida ekanligini tezda tushunish imkoniyatini beradi.

Maqsad - hamma asosiy ma’lumotlarni shu bitta sahifaga joylashtirish orqali kerakli tomonga ko'rsatish.

One pagerda tahminan quyidagi bo’limlardan iborat bo'lishi kerak:
1. Loyiha yoki mahsulot haqida qisqacha ma’lumot.
2. Asosiy maqsad va vazifalar.
3. Byudjet va muddatlar.
4. Marketing.

P.S. Bir sahifali taqdimotni aniq bir standart orqali tartibga solingan jarayoni yo’qligini hisobga olgan holda, yuqoridagi bo’limlar o’zgarishi yoki unga yangi bo’limlar qo’shilishi mumkin.
Loyihani tegishli tomonlar tomonidan ijobiy qabul qilinishi, hujjatning tayyorlanish sifatiga bog'liq, shuning uchun unga e'tibor berish kerak.

@muhsumovich_blogi Ochish/sharhlash

2022-08-22 16:07:55 25 миллион ўрнига 4 миллион сўм

Президентнинг тадбиркорлар билан учрашувида бизнесменлар учун кўплаб муҳим янгиликлар айтилди.

Масалан, микро бизнес эгалари (йиллик савдо айланмаси 1 миллиард сўмгача бўлган тадбиркорлар) учун 2023 йилнинг 1 январидан бошлаб ягона солиқ ставкаси 4 фоиз этиб белгиланяпти. Илгари бу кўрсаткич 4 фоиздан 25 фоизгача эди.

Бу нима дегани?

Соддароқ қилиб тушунтирадиган бўлсак, олдинги тартиб бўйича, «оборот»и бир йилда 100 миллион сўм бўлган тадбиркор 4 миллион сўмдан 25 миллион сўмгача солиқ тўлаган. Энди эса ягона ставка — 4 миллион сўм тўлайди, холос. Бу савдо айланмаси миқдоридан келиб чиқиб, ўзгариши мумкин. Яъни, масалан, 1 миллиард сўм айланмага эга бўлганлар 250 миллион ўрнига 40 миллион тўлайди.

Яна бир муҳим янгилик — агар тадбиркор ўз хоҳиши билан 20-30 миллион сўм солиқ тўласа, бухгалтерия ҳисобини юритиш ва ўша ҳисоботни солиқ идораларига юбориши шарт бўлмайди. Бу орқали тадбиркор, биринчидан 40 миллиондан камроқ солиқ тўлайди, иккинчидан қоғозбозликдан озод бўлади. Ochish/sharhlash

2022-08-19 17:10:31 #Loyiha

Loyiha boshqaruvi

[6] Loyiha boshqaruvidagi yondashuvlar...

Loyiha boshqaruvchisi (project manager) sifatida ishlagan vaqtim davomida o’xshamagan, havoda osilib qolgan va tugallanmagan loyihalarga duch kelganman, hozirgi kunda ham duch kelmoqdaman. PM bo’lib ishlashni boshlaganimdagi amalga oshirilgan loyihalarda juda ko'p xatolarga yo'l qo'yganman. Masalan, xar bir bosqich yakunida xisobotlar shakllantirmasdim, bosqichlar muddatlari kechikardi, oldindan xavf-xatarlar haqida o'ylanmasdi, loyiha doirasida yo'l qo'yilgan yoki vujudga kelgan xatolar yozilmasdi va boshqalar.

Vaqt o'tishi bilan hamda tahlillar asosida shuni tushunib yetdimki, agar loyihaning tugashi yoki bosqichlardan birini yakunlashni aniqlaydigan aniq mezonlar bo'lmasa hamda vaqt cheklovlari bo'lmasa, loyiha ustida ishlash abadiy davom etishi mumkin yoki loyiha amalga oshmaslik xavfi paydo bo'lishni boshlaydi. Bu esa, loyihaga va unga aloqador barcha tomonlarga salbiy ta'sir qilishni boshlaydi.

Shu bois, loyihani kotta yoki kichikligiga qarab, ular ustida ishlashning bir nechta asosiy yondashuviga e’tibor berish kerak:

1. Talablarni aniq belgilash (oxirida qanday natijaga erishish kerak) va natija ushbu talablarga javob bermaguncha loyiha ustida ishlash.

2. Loyihani muvaffaqiyatli tugatish uchun qattiq muddat belgilash. Ushbu yondashuv orqali loyiha menejerida loyiha topshiriladimi, o’xshidimi degan shubhalanishlar uchun vaqt qolmaydi, miya "to'liq" ishga tushadi va loyiha ustidagi ish imkon qadar samarali bo'ladi.

Birinchi yondashuv muddatlari muhim bo'lmagan va yaxshi ishlab chiqilgan natijaga erishish muhim bo'lgan loyihalarga nisbatan qo'llaniladi. Ikkinchi yondashuv esa kichik loyihalar uchun ko'proq tushadi, ular uchun gipotezani sinab ko'rish va minimum viable product (MVP)ni imkon qadar tezroq chiqarish muhimroqdir.

Loyihani amalga oshirish asosida yuzaga kelgan mahsulotni bozorga olib chiqishda MVP qanchalik muhimligi bo’yicha ma’lumotlar keyingi postda…

Rasm manbasi: freepik.com

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-17 17:35:27 #meningfikrim

Boshqaruvchi (menejer) uchun eng asosiy, muhim, kerakli sifatlardan biri - jamoasi haqida qayg'urishi, uni himoya qilishi hamda yuzaga keladigan xavf-xatarlarni oldini olish deb hisoblayman.

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash

2022-08-16 20:10:06 #savol

Nima deb o'ylaysiz, boshqaruvchi (menejer) uchun eng muhim va kerakli sifat?

@muhsumovich_blog Ochish/sharhlash