2022-05-26 08:48:01
Ma’rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy: «Milliy tilni yo‘qotmak – millatning ruhini yo‘qotmak», deb bejiz aytmagan. Shu ma’noda, mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so‘ng davlat tili barcha sohalarda faol ishlatila boshlandi, jiddiy va salmoqli ishlar davlat tili¬da amalga oshirilmoqda. Avvalo, qonunlar o‘zbek tilida yaratiladigan, idoraviy hujjatlar ona tilimizda yuri¬tiladagan bo‘ldi. Bu, albatta, milliy tilimizga nisbatan hurmat, millatimiz ruhini yanada baland maqomlarga ko‘tarishdir.
Binobarin, millatimizning bebaho boyligi, hurligimiz timsollaridan biri bo‘lgan davlat tilini buzib qo‘llashga, undagi iboralar ma’nosini anglamasdan noto‘g‘ri ishlatishga hech kimning haqqi yo‘q. Til millatimiz faxri, jamiyatimiz ko‘zgusi hisob¬lanadi. Ayni chog‘da, til qalbimiz oynasi hamdir. Shunday ekan, ona tilimizga doimo e’tiborli bo‘lib, uning jamiyatimizdagi mavqeini yuksal¬tirishga har birimiz o‘z hissamizni qo‘shaylik. Zero, til bor ekan, millat barhayot. Til bor ekan, yurtning istiqboli nurli va charog‘on bo‘ladi.
Davlat tilida ish yuritish
Har bir vazirlik va idorada davlat tilida ish yuritish masalalariga birinchi rahbarlarning shaxsan javobgar ekanligi qonun hujjatlarida aniq belgilandi. Ammo shunga qaramasdan, ba’zi hollarda ish jarayonlari rus tilida olib borilayotganligi ham achi¬narli holdir. Yaqin-yaqingacha ichki ishlar organlarida ayrim hollarda hujjatlar rus tilidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘chirish oqibatida sana va yilni ko‘rsatishda juz’iy xatoliklarga yo‘l qo‘yilgan. Masalan, «18-sentabr 2021-yil» tarzida yozilgan. Vaholanki, ona tilimizda «2021-yil 18-sentabr» tartibida yozilishi kerak. Shuningdek, ichki ishlar organlari tizimida hamon boshliqni «shef» yoki «o‘rtoq nachalnik», YPX inspektorini «komandir», «xo‘p bo‘ladi»ni «yest» tarzida ishlatishimiz achinarli holdir.
Yana bir muammo, xodimlar tomonidan hujjatlarni avval kirill alifbosida yozib, so‘ng lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga kompyuter dasturlari orqali o‘girish holatlari kuzatilmoqda. Nashri¬yotlarda chop etilayotgan sara adabiyotlarning, davriy nashrlar¬ning haligacha kirill alifbosida chop etilayotganligi o‘quvchining yangi alifboni o‘rganishga bo‘lgan istagini rag‘batlantirmayapti. Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosidagi tinish belgilari va imlo qoidalarining kirill alifbosi asosidagi qoidalardan farq qilishi tufayli, xodimlarda yetarlicha ko‘nikma bo‘lmaganligi sababli yozishmalarda aksariyat hollarda imloviy xatoliklar kuzatilmoqda.
Xo‘sh, bu kabi muammolarni hal etish uchun nima qilish kerak?
Birinchidan, axborot-resurs markazlaridagi adabiyotlarni bosqichma-bosqich lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosidagi variantlari bilan almashtirish.
Ikkinchidan, mamlakatimizda o‘zbek tilini yanada rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish yuzasidan tizimdagi xodimlardan diktant olinishi. Bu barcha darajadagi xodimlarning til bilish darajasini hamda yozish salohiyatini yanada rivojlanishi uchun xizmat qiladi;
Uchinchidan, ommaviy axborot vositalarida davlat tiliga qat’iy rioya etilishini ta’minlash o‘zbek tilini yanada rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirishda o‘z samarasini beradi.
O‘zbek tili jahondagi eng boy va chuqur tarixiy ildizlarga ega bo‘lgan tillardan biridir. Ona tilimiz buloqdek toza va musaffo, iste’molga doim yaroqli bo‘lishi shart. Demak, har birimiz davlat tiliga bo‘lgan e’tiborni mustaqillikka bo‘lgan e’tibor deb, davlat tiliga ehtirom va sadoqatni ona Vatanga ehtirom va sadoqat deb bilishimiz, shunday qarashni hayotimiz qoidasiga aylantirishimiz lozim. Bu barchamizning muqaddas burchimizdir.
Xurshid RO‘ZIYEV,
podpolkovnik.
16.1K views05:48
M
