2023-03-12 14:43:32
TANQIDIY FIKRLASH MAKTABDA FAN SIFATIDA QO'SHILISHI KERAK(MI?)
Ko'plab ekspert va tadqiqotchilar tanqidiy fikrlashni (c
ritical thinking) maktabda fan sifatida qo'shilishi bolalarning aqliy faoliyatini o'sishiga olib kelishini ta'kidlashgan.
Ho'p, tanqidiy fikrlash nima o'zi?
Tanqidiy fikrlash — ma'lumotni tushunishga, turli nuqtai nazarlardan qarab tahlil qilishga va aqlli xulosalar chiqarishga yordam beradigan aqliy vosita.
Misol uchun, Ali o'zining kelajakdagi kasbini tanlash uchun uning oldida 2 ta variant bor: dasturchi yoki iqtisodchi. Shu payt u o'zini oldiga bir qancha savollarni qo'yadi: mehnat bozori, mahorati va qiziqishlari, potensial kamchilik va foydalari. Shunday qilib javobga bir qadam yaqinlashadi.
Nima uchun kerak?
Tadqiqotchilarning fikricha, tanqidiy fikrlash tufayli o'quvchilar, avvalo, to'g'ri va o'rinli savolni berishni o'rganishadi, ya'ni nega, nima uchun va hk.
Savol esa o'quvchini fikr yoki voqeaga to'g'ri baho berishni o'rgatadi. Undan keyin esa, ular analiz qilishni boshlaydilar.
O'quvchida kreativlik shiddat bilan rivojlanadi, hamma aytadigan va o'ylaydigan fikrlarni chetlab o'tib, yangi g'oyalarni hosil qilishadi.
Tanqidiy fikrlashni o'rgangan va doimiy qo'llay oladigan kishi esa har xil vaziyatlarda muammoga tezkorlik bilan aniq va effektiv qarorni qabul qila oladi.
Shuncha foydali jihatlari bo'lsa-da, nega tanqidiy fikrlash maktabda fan sifatida o'tilmaydi?
Buning o'ziga yarasha bir qancha sabablari mavjud. Ulardan biri bu — vaqt cheklovlari, ya'ni uning ko'p vaqt talab qilishi.
O'qitish metodikalari unchalik rivojlanmagani ham unga to'sqinlik qilishi turgan gap (ko'pchilik ustozlar bunga tayyor emas).
Eng so'nggisida esa — subyektivligi. Tanqidiy fikrlash subyektiv bo'lib, ko'pchilik bir xil yo'nalishdan yurmaydi, hamma o'zining taxmin va tajribasiga tayangan holda qaror qabul qiladi.
Xulosa qilib aytganda, men tanqidiy fikrlashni fan sifatida qo'shish tarafdoriman, faqatgina boshlang'ich maktab o'quvchilar uchun (1-4-sinflar). Keyingi bosqichlarda ular o'zlari buni tortib keta olishadi.
Nima deb o'ylaysiz, u fan sifatida o'tilishi joizmi?
@jkuncharted | #thoughts
66 views11:43