3 noyabr kuni yangi prezident aniqlanmasligi ham mumkin
AQSh Konstitutsiyasiga ko‘ra, 3 noyabrda bo‘lib o‘tadigan prezident saylovlarini, 14 dekabr kunidagi saylov kollegiyasi (Electoral College) a'zolari rahbari va o‘rinbosarlarini saylash, yangi prezidentning 2021 yil 20 yanvardagi inauguratsiya marosimi bilan bog‘liq sanalarni o‘zgartirish mumkin emas.
Konstitutsiyaga muvofiq, 3 noyabrdan so‘ng ovoz berish ham mumkin emas. Shuning uchun pochta orqali beriladigan barcha ovozlar kechi bilan 3 noyabr – seshanba kuni tegishli saylov markaziga yetkazilishi kerak.
Ovozlar o‘z vaqtida topshirilgan taqdirda ham, pochta orqali olingan ovozlarni hisoblash saylov qutilaridagi ovozlarni hisoblashdan ko‘ra ko‘proq vaqt talab etadi. Shuning uchun tomonlar o‘rtasida janjal kelib chiqishi ehtimoli yuqori. Nizo yuzaga kelganda esa hisoblash jarayoni uzaytiriladi.
Bunday vaziyatda ikkinchi muhim sana 14 dekabr bo‘lib, unda barcha shtatlarning saylov qo‘mitasi a'zolari aniqlanadi. Agar ushbu kunga qadar biror shtatda saylov qo‘mitasi a'zolarini aniqlash imkoni bo‘lmasa, ushbu delegatlar prezident va vitse-prezident uchun ovoz bera olmaydi.
Shu sababli 3 noyabrdan 14 dekabrgacha bo‘lgan taxminan 6 haftalik davrda AQShning barcha shtatlarida tegishli delegatlar aniqlanishi va tasdiqlanishi kerak. Bu ham natijalari bir-biriga juda yaqin bo‘lgan shaharlarda yoki shtatlarda partiyalarning e'tirozlari tug‘ilishiga va ovozlarni qayta sanash kabi ehtimoliy ssenariylarni keltirib chiqarishi mumkin.
Agar natijalar yaqin bo‘lsa, pochta orqali yuborilgan yuz minglab, ehtimol, millionlab ovozlar bahsga sabab bo‘lishi, bu esa Konstitutsiyada belgilangan sanalarning qat'iyligini so‘roq ostiga olishi mumkin. Bunday vaziyatda 3 noyabr kuni AQShning yangi prezidenti aniqlanmasligi ham mumkin.
Ssenariy 2000 yildagidek sudda yakunlanishi mumkin
3 noyabr saylovlaridagi eng muhim masala millionlab ovozlarni pochta orqali saylov markazlariga o‘z vaqtida yetkazib berish va ovozlarni o‘z vaqtida hisoblash bo‘lib turibdi.
Ushbu jarayonda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan barcha muammolar va tomonlarning e'tirozlari taqvimdagi vaqtning yo‘qolishini anglatadi. 2000 yilda Florida shtatidagi mojaro tufayli cho‘zilgan saylov jarayoni nihoyat Oliy sudda yakunlangandi va o‘shanda respublikachilar g‘alaba qozongandi.
Ushbu saylovda aksariyat joylarda nomzodlar juda yaqin natijalarga erishishi mumkin. Shu sababli partiyalar o‘z e'tirozlarini rasmiy ravishda bildirishlari ehtimoldan xoli emas.
Trampning «pochta orqali ovoz berishda firibgarlik yuz berishi mumkin» degan da'vosidan tashqari, garchi ushbu jarayonda hech qanday qonun buzilish holati kuzatilmagan taqdirda ham, agar pochta ovozlarini qayta sanashga to‘g‘ri kelsa, 3 noyabr kuni yangi prezident nomi ma'lum bo‘lmasligi mumkin.
Amaldagi siyosiy qutblanish hisobga olinsa, 3 noyabr – seshanba kuni Amerika siyosiy tarixida ushbu noyob manzara paydo bo‘lishi hech gap emas.
Bunday vaziyat yuzaga kelmasligi uchun nomzodlardan biri hal qiluvchi «nozik» shtatlarda aniq va katta farq bilan g‘alaba qozonishi lozim. Garchi hozirgi so‘rov natijalarida Bayden oldinda borayotgan bo‘lsa-da, Tramp o‘z saylov ommasini yaxshiroq safarbar qila olishi mumkinligini ham inkor etib bo‘lmaydi.
Savollar esa oz emas: 2016 yildagi ssenariy kabi bu safar ham Bayden butun mamlakat bo‘ylab ko‘proq ovoz olsa-da, g‘alabani Trampga «ilib» ketadimi yoki Bayden so‘rovnomalar ko‘rsatganidek, AQShning yangi prezidenti etib saylanadimi? Yoki 2000 yilda bo‘lgani kabi Amerika xalqi o‘zining yangi prezidenti kim ekanligini Oliy sud sudyasidan bilib oladimi?
Bularning barchasiga esa vaqt javob beradi.
@Uzbekgreencard
