Кункўрмас дараси ортда қолиб, Тўртқўйлик дарасига кўтарила бош | Зиё истаган қалблар учун

Кункўрмас дараси ортда қолиб, Тўртқўйлик дарасига кўтарила бошладик. Тоғнинг айрим қисмларида ҳали ҳам қор эримаган, баъзан қор устидан ўтишга тўғри келди. Атроф гранит ва оқ мармар тошларга тўла. Катта-катта гранит тошлар худди арра билан бўлингандек теп-текис.

Катта-катта харсанг тошли довондан ўтиб текисликка дуч келдик. Қизиқ, денгиз сатҳидан 3600 метр баландликда, чўққилар орасида тахминан 1 гектар текис майдон бор экан. Текисликнинг нариги чеккаси кўлга уланиб келган. Кўлнинг шундоқ тепаси абадий музликлар ва тоғ чўққилари. Музликлардан эриб тушган сув шу ерда йиғилиб, дарё бўлиб пастга тушиб кетади.

Карим ака тезроқ кўлга етиб олсак, кийиклар сув ичгани тушади, кўришимиз мумкин деганди. Қайдам, узоқдан ҳидимизни билиб, қочган шекилли. Лекин кўл бўйида янги излари турганди.

Текислик бўлгани, 3 тарафи ёпиқлиги учун бу ерда юқоридан муздай шамол ураркан. Тўхтаган жойимизда кўпчилик совқотиб қолди. Йўлбошчилар биринчи куни шу ергача келиб, кўл бўйида чодир тикишни режалаштиришган эди. Яхшиям ундай қилмабмиз. Бу жой пастдаги лагеримиздан кўра анча совуқ ва шамолли экан.

Катталар ҳам етиб келишгач, хариталарга қараб чўққини аниқлаш ва чиқиш режасини тузиш бўйича маслаҳат қилинди. Харитага кўра, Номсиз чўққи кўлга юзланган пайтда чап тарафдаги чўққи бўлиб чиқди. Лекин бу бизга кўриниб турган чўққими, ундан кейингисими билиб бўлмасди. Бизга кўринган чўққига чиқмасдан аниқ бир нарса дейиш қийин.

Ҳали бу чўққига ҳеч ким чиқмаган, ҳатто қўриқхона ходимлари ҳам. Кўлгача ҳам қўриқхона ходимларидан бошқа ҳеч ким келмаган. Чунки, чорва келтириб бўлмайди, атиги бир ой ерлар яшил бўлиб, сўнг яна қор тушади.

Тоғликларнинг тахминий режасига кўра, таваккал кўтариладиган бўлдик. Фотиҳадан сўнг 8 нафар ёшлар чап ёнлаб чўққига кўтарилишни бошладик. Бу аввалги тоғлар ва кўтарилишлардан кескин фарқ қилар, чунки тоққа чиқадиган йўл ёки сўқмоқнинг ўзи йўқ эди. Бирданига баландлаб кетган тоғ йўлида аввал катта харсанглардан ўтишга, сўнг шағалли-тошли жойдан кўтарилишга тўғри келди. Деярли эмаклаб чиқдик.

Тепада керак бўлиб қолар деб, 6-7 килолик рюкзагимни ҳам илвогандим. Юқорига кўтарилишда яхшигина халақит қиларкан. 6-7 кило худди 20-25 килолик босим бераркан. Бу ерда пастдаги совиб қолмаслик учун дам олмасдан юриш қоидаси иш бермади. Кескин нишабликда 20-25 метр кўтариларкан, дам олдик, нафас ростладик.

Кўлдан 300 метр юқорида яна харсанг тошли йўл чиқди. Ўнг томонимиз абадий музликлар. Муз ва қор устидан ҳам кесиб ўтишга тўғри келди. Буниси ҳам хавфли: эриётган муз ва қорнинг қалинлигини билиб бўлмайди. Қор остида қандай тош борлигини ҳам. Аввал бир оёқда яхшилаб қорни босиб, мустаҳкамлаб, сўнг иккинчи оёқни босиш керак.

Тоққа кескин кўтарилиш кўпчиликнинг мадорини қуритган, бунинг устига сувимиз тамом бўлган эди. Музни идишга солиб эритмоқчи бўлдик, совуқ бўлгани учун эриб улгурмади. Яна бироз кўтарилганимиздан кейин харсангтош орасидаги музлар эриб, сув томчилаётганини кўрдик. Шу ерда туриб, маза қилиб сув ичдик. Идишларга ҳам олволдик.

Йўлбошчимиз Карим ака аллақачон чўққининг ўтиш мумкин бўлган кичик дараси томон кетиб бўлган, бирон яхшироқ йўл топилса, хабар бераман деганди. Ярим соатлардан кейин юқоридан бақириб қолди: “Келаверинглар, бу ерда йўл бор экан, қаршимда яна 15 та чўққи кўриняпти!”.

Карим ака турган жойгача бориш йўлнинг энг хавфли қисми эди. Пастга қарасангиз — музлик. Юқоридан тушган катта-катта тошлар худди музда учгандек, пастда айлана ҳосил қилган. Нишаблик юқори, ўтадиган еримиз шағал тошли бўлгани учун эҳтиёткорликни қатъий ошириш керак. Исталган пайтда юқоридан тош юмалаши мумкин.

Бирга юриб бўлмайди. Орада 5 метр масофа сақлаш керак. Чунки юраётганингизда қимирлаган тош орқадаги йўлдошингизга зарар етказиши мумкин. Бунда ҳам худди қорни босиб мустаҳкамлагандек, шағалли қисмни оёқ кийимингиз ён тарафи билан босиб, йўл очиб, қўлингиз билан албатта бирон мустаҳкамроқ тошни ушлаб олиб, кейин ўтиш керак.