Рекорди янгиланаётган бюджет дефицитига қарамай, Халқ банки ва | bakiroo

Рекорди янгиланаётган бюджет дефицитига қарамай, Халқ банки ва Микрокредитбанк устав капиталига яна 5,9 трлн.сўм пул берилади

2022 йилни 359 млрд.сўм зарар билан якунлаган ва капиталининг 4,6 трлн.сўмдан ортиқ қисмини емириб тугатган Халқ банки устав капиталига 3,8 трлн сўмдан ортиқ сумма "йўналтирилади".

Рентабеллиги 0,3%дан пастроқ бўлган Микрокредитбанк устав капиталига эса 2 трлн.сўмдан кўпроқ маблағ "берилади". 5 ой аввал Микрокредитбанк уставига бино сотиб олиш учун бюджетдан 250 млрд.сўм "инъом қилинганди".

Давлат банкларининг Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ва ФРРУ олдидаги қарзларини қайтариш ўрнига қарз суммаларини капиталдаги улушга конвертация қилишни назарда тутган схема ҳақида аввалроқ ёзган эдик.

Муаммо шундаки, мазкур схема бюджет тақчиллиги янада авжига чиқаётган оғир кунларда яна қўлланилмоқда.

Халқ банки ҳам, Микрокредитбанк ҳам очиқ маълумотлар мавжуд даврда бирон сўм дивиденд тўламаган, бундан кейин ҳам тўлай олмайди. Зарар кўриб ётган ёки ноль рентабеллик даражасидаги эмитент қандай дивиденд тўласин.

Шуни била туриб, кўра туриб, давлат банклари устав капиталига яна улуш киритишни қандай омиллар билан асослашган, тасаввур қилиш қийин.

Шу кунгача, қарз ва кредит линиялари сифатида расмийлаштирилган қарз ҳеч қурса 14% ставкада бюджетга ва ФРРуга фоиз даромад келтириб турганди (йилига 826 млрд.сўм). Энди шуям бўлмайди.

Ҳаммадан қизиғи, қарз ва кредитларни қайтариш ўрнига (қайтара олмайдиган ҳолатда ўзи) акцияларга конвертация қилинишини ош ва тўнга ўргатилган рейтинг компаяниялари давлатнинг қўллови деб ҳисобга олади ва ҳатто Халқ банки ва Микрокредитбанкнинг рейтингини ошириши ҳам мумкин. Марказий банк олдида ҳам шу икки ўрадаги банкнинг капитал ва ликвидлилик позицияларини яхшиланган ўлароқ намоён бўлади.

Охирги 7 йилда шаклланган консенсусга кўра, ўзбек чиновниклари давлат банкларини ҳисобсиз ўзлаштириладиган бюджетнинг давоми деб ҳисоблашади. Ҳукумат ва ҳокимият вакилларига давлат банклари ресурсларидан самарасиз фойдаланганлик учун ҳеч қандай жавобгарлик, оқибат, масъулият йўқ. Давлат банклари менежментигаям шуниси қулай бўп қолган. Барча хато, йўқотиш ва зиёнларга давлат баҳона ва сабаб кўрсатилаверади.

Мана шу зарарлик ёпиқ ҳалқалардан иборат занжир узиб ташланмагунича, давлат банкларининг аҳволи тубдан кейинги тубга қараб кетаверади.