Bir kuni yoshi 50 dan oshgan Faxriddin Roziy
(vafoti 604/1208-yil) Fotiha surasidan o‘n mingga yaqin hukm chiqarish mumkinligini aytadi. Odamlar - Roziy iborasi bilan aytganda:
«hasadgo‘y, johil, adashgan, muxolif kimsalar» - buni inkor qiladilar. Shundan so‘ng u tafsir yozishga kirishadi. To‘liq bir mujalladni faqat Fotiha surasining tafsiri uchun ajratadi. Gapining isboti o‘laroq yettita oyatning o‘zidan (isti’ozani ham qo‘shganda) lug‘at va shariat ilmlariga oid minglab hukmlarni chiqaradi va ularni bayon qiladi. Keyin Baqaradan to Nas surasigacha Qur’onni shunday uslubda tafsir qilib chiqadi.
Abu Hayyon G‘arnotiy
(vafoti 745/1344-yil) bu kitob haqida shunday degan:
«Unda tafsirdan boshqa hamma narsa bor». Bilaks, unda tafsir bilan birga hamma narsa bor!
Roziy tafsirining mashhur ikkita nomi:
1. «At-Tafsirul kabir» (Katta tafsir);
2. «Mafatihul g‘oyb» (G‘ayb kalitlari).
@Shamsuddin_Sadruddin
