Дюна (Dune) Куни кеча @leyamakasi канали админи билан Dune | Yamakasi
Дюна (Dune)
Куни кеча @leyamakasi канали админи билан Dune фильмини iMax’да кўришга муваффақ бўлдик. Қуйида ўз таассурот ва таҳлилларимиз билан ўртоқлашамиз.
Дени Вильневнинг жуда узоқ кутилган фильми ва ниҳоят экран юзини кўрди. Фрэнк Гербертнинг “суратга тушириб бўлмайдиган” асари асосида ишланган барча фильмлар омадсизликка учрашга маҳкум қилингандай эди. Вильневнинг фильми нимаси билан ажраб туради? Қуйида шу ҳақда таҳлил олиб борамиз.
Режиссёр ўз каръераси давомида турфа хил жанрдаги шедеврлар яратиши билан бирга, ушбу фильмларни “Дюна” фильмини суратга олиш учун пойдевор қилиб ишлатганини; сўнгги икки фильм - “Тиғ устида югурувчи 2049” (2017) ва “Ташриф” (2016) илмий-тўқималарини эса айнан “Дюна” учун яратганини айтиб ўтган эди.
Буюк композитор Ханс Зиммер эса “Дюна” фильмини яратиш учун, азалий ҳамкори - Кристофер Ноланнинг “Ақида” (2020) фильмидан бош тортган эди. Фильм учун танланган актерлар гуруҳи ҳам, асардаги қаҳрамонлар образига тўлиғича мос келган.
Қисқа қилиб айтганда, режиссура, композиция, ижро, кинемотография, ва визуал эффектлар шу даражада мукаммалки, бу ҳақда ортиқча сўз олиб бориш ҳам шарт эмас. Энди эътиборни кино адаптациядаги сюжетга қаратсак.
Ахтунг, СПОЙЛЕРЛАР!
Фильмда Арракис сайёрасидаги туб аҳоли - Фременларни Хорканнонен ва Император бошқарувидан озод қилишга интилаётган, ўзи ҳақидаги башоратларни амалга ошириши кутилаётган Масиҳона қаҳрамон Полнинг нима қилиш кераклигини билолмай, ўз тақдири томон кўр-кўрона ҳаракатланаётгани олиб чиқилади.
Полнинг отаси Летонинг "Буюк инсон бошқарувга интилмайди, бу унинг елкасидаги бурч ҳисобланади. Агар ушбу чақирувга жавобинг йўқ бўлган тақдирда ҳам, сен менинг ўғлимлигингча қоласан", иқтибоси эса Атрейдеслар уйининг бошқарув усули ва принципиал қадриятларини тўлиқ очиб беради.
Ўзининг тақдири буюк ишларни амалга ошириш эканлигини тобора чуқурроқ тушуниб бораётган Пол ўзи ҳақидаги башоратдаги етакчи бўлиб етишиш учун отасининг юқоридаги сўзларига амал қилишни бошлайди. Квисатц Хадерахга айланиш йўлида ўз тушларига эргашаётган қаҳрамон якунда ҳаёт жумбоқларини ечиш ўрнига борлиқни қандай бўлса қабул қилишни бошлайди.
. . .
"Ҳаётнинг сир-синоатлари ечиладиган жумбоқлар эмас, балки тажрибадан ўтказиш керак бўлган воқеъликдир."
Франк Герберт
Ушбу иқтибос жуда кўплаб одамларнинг ич-ичларида сўниб ётган вулқонларни отилишга ундовчи, ҳаёлларимизни банд қилган ва лекин ҳозиргача тўлиқ ечимни топмаган жумбоқларни четга суриб, ҳаётни борича, сезгиларимиз орқали бошдан кечиришга даъватдек эшитилади.
Ростдан ҳам шундай эмасми? Ўзига ҳаёт маъносини топишдек улкан вазифани юклаб олиш одатда инсонни бахтсиз қилади ва ҳаётни тўлақонли яшашдан тийиб, унинг завқ берадиган томонларини кашф этишга ҳалақит беради. Ёки шунчаки ноаниқликни ёқтирмайдиган инсоний қизиқувчанлик баъзида боши берк, қоронғи ва тор кўчаларга кириб қолишимизга сабаб бўлади. Фильм протагонисти Полнинг ҳаёти ҳам мана шундай ечилиши кутилаётган синоатларга тўла.
Пол бошқариши кутилаётган Арракис сайёраси фақат чўлдан иборат бўлсада, коинотдаги энг муҳим ресурснинг биттаю битта манбаси. Ўз тушларида фремен қиз Чанини доимий кўраётган, буюк лекин таҳликали келажакка етаклаётган жумбоқларни ечолмай турган вақтда Бене Гесерит сектаси коҳинининг Полни синовдан ўтказиши унинг ҳаётидаги жумбоқларни яна ҳам мураккаблаштириб юборади.
Шу ерда экзистенциал фалсафа отаси Сорен Киркегарддан бир иқтибос ёдга келади: "Ҳаёт ечилиши керак бўлган жумбоқ эмас, балки тажриба қилиб кўриш керак бўлган воқеъликдир.
Киркегард ҳаётнинг абсурд экани, маъносизлик азоби ва умидсизлик қандай бўлишини яхши англаган авангард файласуфлардан бўлган. Лекин шунга қарамай, ҳаёт ўз ичида оз бўлса ҳам бахтли, тажрибадан ўтказиб кўрганда инсонга тириклик хиссини берадиган ва энг муҳими умид бағишлайдиган лаҳзаларни қамраб олишини рад этмаган.
У абсурднинг умидсизлик гирдобида қолиб кетиш ўрнига ундан баландроқ бўлишни, унинг устидан қаҳ-қаҳ отиб кулиш кераклигини айтади.
1/2
