ТАРИХ ХАҚИДА Онлайн сухбатлар давомида ёш ва оми юртдошларими | Yamakasi
ТАРИХ ХАҚИДА
Онлайн сухбатлар давомида ёш ва оми юртдошларимиздан борган сари тез-тез «Ўзи шу тарихнинг (фан сифатида) нима кераги бор?» саволини эшитиб келаман (яна бир ахмоқона гапига жавобан тарихни сал чуқурроқ ўрганиш тавсия этилганда). Энди худди шу саволни жиддий равишда кап-катта, мендан бешта кўпроқ қишни кўриб қўйган одамдан эшитиб, ёқамни ушладим.
«Тарих нима учун керак?» саволига жавобни тушуниш осонроқ кечиши учун, бир аналогияга мурожаат қилишимиз мумкин. Мана масалан Сизни (шу сатрларни ўқиётган шахсни) олайлик — бугунги кунда сизнинг ҚАНДАЙ ШАХСлигингизни, қандай вазиятда қандай йўл тутишингиз ва қандай қарорлар қабул қилишингизни (умуман, сизни "шахс" сифатида шакллантирувчи) қайси МЕЗОН (фактор) белгилайди? Факат битта мезон — у хам бўлса сизнинг ХАЁТИЙ ТАЖРИБАНГИЗ. Бу тажрибани эса сиз дунёга келган моментингиздан бошлаб, мавжуд воқеъликда хар бир кўрган, эшитган, сезган, ўқиган ва бошқа йўллар билан қабул қилиш орқали йиғилиб келинаётган МАЪЛУМОТЛАРИНГИЗ БАЗАСИ ташкил этади. Яъни, бошқача қилиб айтганда — сизнинг шахсий ТАРИХИНГИЗ.
Энди тасаввур қилинг, сизда қабул қилинаётган маълумотларни кейинчалик мурожаат қилиш учун сақлаб қолиш қобилияти йўқ (хотира умуман ишламайди). Бунда сиз хатто юришни ва овқатни қўл билан ейишни хам ўргана олмай, ўлиб кетасиз, гапириш ва ундан мураккаброқ фаолият билан шуғулланиш (ва умуман фикрлай олиш) у ёқда турсин.
Ана энди шу шахсий тарихингизни БУТУН ЖАМИЯТ даражасига экстраполяция қилсак, тушунамизки, ўз тарихини (ва бошка жамиятлар тарихини) билмаган жамият — хар бир янги авлод даражасида «юришни қайта ўрганишга», яъни шу ва бошка жамиятларнинг ўтмишдаги барча хатоларини қайтараверишга, қанча кураш ва қурбонликлар орқали эришган ютуқларини йуқотиб бораверишга (ва уларга қайта эришиш учун янги қурбонларга ва янги курашга) махкум бўлаверади. Шунинг учун хам жамиятнинг ХАР БИР аъзоси инсоният тарихини билиши ва унинг қонуниятларини тушуниши — энг мухим масалалардан бири, қандайдир ривожланиш бўлишини истаса шу жамият аъзолари.
