2020-05-26 09:33:39
Savol: Yaqinda Qur’on o‘qishni o‘rganib oldim. Uni xatm qilish
muddatlari, uni tilovat qilish maqbul bo‘lgan o‘rinlar haqida bilmoqchi edim.
Javob: Qur’on o‘quvchi kishi tilovatni tark qilmasligi, bu ishda bardavom bo‘lishi
lozim. Salaf ulamolarimizning Qur’onni xatm qilish odatlari turlicha edi. Ba’zilari ikki
oyda, ba’zilari har oyda, boshqalari har o‘n, sakkiz yoki yetti kunda Qur’onni xatm qilib
turishardi. Ko‘pchilikning odati shu edi. Olti, besh, to‘rt yoki uch kunda xatm qiluvchi
ulamolar ham bo‘lgan.
Qur’on o‘qishni qachon boshlab qachon xatm qilish vaqti qorining ixtiyoridadir.
Masalan, Usmon roziyallohu anhu bir haftalik xatmlarida juma kechasi boshlab,
payshanba kechasi tugatar edilar. Abu Homid o‘azzoliy «Ihyou ulumid-din» kitoblarida:
«Xatmlarning afzali tungi xatm va kunduzgi xatm. Kunduzgi xatm dushanba kuni
bomdod namozining ikki rakatida yoki undan keyin tugatiladi. Tungi xatm juma kuni
shom namozining ikki rakatida yoki undan keyin tugatiladi», deb aytganlar.
Qur’on qiroati uchun eng yaxshi vaqt namozdagi vaqtdir. Namozdan tashqari qiroat
esa, kechasi bo‘lgani yaxshiroq. Kechaning ikkinchi yarmida bo‘lgani avvalida
bo‘lganidan yaxshiroq. Shom va xufton orasidagi tilovat ham suyuklidir. Ammo kunduzgi
tilovatlarning eng yaxshisi bomdod namozidan keyingisidir. Qaysi vaqt bo‘lmasin, Qur’on
tilovat qilishning karohiyati yo‘q. Hatto namoz o‘qish man qilingan paytlarda ham tilovat
qilinaveradi.
Yolg‘iz xatm qiluvchi qori xatmni namozda tugatishi mustahabdir. Ammo namozdan
tashqarida ko‘pchilik bo‘lib xatm qilish kecha yoki kunduzning avvalida bo‘lgani yaxshi.
Xatm kunida ro‘za tutish ham mustahab. Faqat man qilingan kunlarda ro‘za tutilmaydi.
Tobeinlardan Talha ibn Musarraf, Musayyib ibn Rofi’ va Habib ibn Abu Sog‘itlar Qur’onni
xatm qiladigan kunlari ro‘zador bo‘lur edilar. Xatm majlislarida Qur’on o‘qishni
biladiganlar ham, bilmaydiganlar ham hozir bo‘lishi mustahabdir.
Qatoda, rahmatullohi alayh, aytadilar: «Anas ibn Molik roziyallohu anhu qachon xatm
qilsalar (ya’ni, Qur’oni karimni o‘qib tugatsalar), ahli ayollarini to‘plab, duo qilardilar».
Hakim ibn Utbadan qilingan sahih rivoyatda u kishi aytadilar: «Menga Mujohid bilan
Abda ibn Abu Lubobani yuborishibdi. Ular, biz Qur’onni xatm qilishni xohlaymiz, chunki
Qur’on xatm qilinganida duolar ijobat bo‘ladi, deb aytishdi» (Ibn Abu Dovud rivoyati).
Ba’zi sahih rivoyatlarda: Qur’on xatm qilinganida rahmat yog‘ilib turadi, deb aytilgan.
Qur’on xatm qilinganida tazarru’ va iltijo bilan, qabul bo‘lishiga ishongan holda duo
qilish mustahabdur.
Humayd A’raj roziyallohu anhu aytadilar: «Kim Qur’on o‘qib, so‘ngra duo qilsa, uning
duosiga to‘rt ming farishta omin, deb turadi» (Doramiy rivoyati).
Abu Muso Ash’ariydan, roziyallohu anhu, rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi
vasallam: «Qur’onni yodlaganingizdan keyin mahkam tutinglar. Allohga qasamki, Qur’on
arqoni yechilgan tuyadan ham tezroq qochadi», dedilar (Buxoriy va Muslim rivoyatlari).
Anasdan, roziyallohu anhu, rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:
«Menga ummatimning savoblari ko‘rsatildi. Ular orasida kishi masjiddan chiqarib
tashlagan axlat (uchun berilgan savob) ham bor edi. Yana menga ummatimning
gunohlari ko‘rsatildi. Bir kishiga Qur’ondan biror sura yoki oyatni yodlash nasib etgach,
so‘ng uni unutib yuborganidan kattaroq gunohni ko‘rmadim», dedilar (Abu Dovud va
Termiziy rivoyatlari)
|•°•|•°•|•°•|•°•|•°•|•°•|•°•|•°•|
@islamskaya_musilmanka
172 viewsMehribon , 06:33
