55-dars. Relative clause Ingliz tilida relative clause deb | GREEN GRAMMAR

55-dars. Relative clause

Ingliz tilida relative clause deb gapning biror boʻlagini izohlab kelgan gapga aytiladi. Bunday gaplar oʻzlari mustaqil mazmunni ifodalay olmaydi, lekin gapdagi biror boʻlakka aniqlik kiritadi.

Relative clauseda qoʻllaniladigan olmoshlar asosan quyidagilar:
who, whom - shaxslarga nisbatan qoʻllanilib, ularni izohlab keladi.
which - predmet (narsa)larga nisbatan qoʻllanilib, ularni izohlab keladi.
that - shaxslar va predmetlarni izohlab keladi.
whose - shaxslar va predmetlarga qaratqich kelishigi qoʻshimchasini qoʻshib izohlaydi.
where - oʻrin-joy otlaridan keyin kelib joyni izohlab keladi.

Relative clause qoʻllanilgan bitta gapni tahlil qilamiz.
Eg. The man who lives next door is very kind. (Qoʻshni uyda yashovchi kishi juda mehribon)

Yuqoridagi gapda who lives next door gapi izohlovchi gap hisoblanadi va the man soʻzini izohlab, qaysi kishi nazarda tutilayotganini aniqlashtirib kelmoqda. Ko’pincha izohlovchi gap oʻzi izohlab kelgan gap boʻlagidan keyin keladi. Yana bir misol:
Eg. We know a lot of people who live in the country. (relative clause people soʻzini izohlab, undan keyin kelyapti.)

Gapning egasini izohlab kelgan relative clauselar, agar gapning egasi shaxs boʻlsa, who olmoshi bilan bilan boshlanadi.
Eg. We know a lot of people. They live in the country. (ikkita gap...ikkinchi gapda they olmoshi gapning egasi)
Eg. We know a lot of people who live in the country. (bitta gap...who olmoshi they olmoshi oʻrnida kelmoqda)

Misollar:
Eg. A teetotaller is someone who doesn't drink alcohol.
Eg. What was the name of the man who phoned you last night?

Yuqoridagi gaplarda who olmoshi oʻrniga that olmoshini qoʻyish qoʻllasa ham boʻladi.
Eg. What was the name of the man that phoned you last night?

Agarda gapning egasi predmet (jonsiz narsa) boʻlsa, relative clause which olmoshi bilan boshlanadi.
Eg. Where is the cheese? It was in the fridge. (ikkita gap...ikkinchi gapda it olmoshi gapning egasi)
Eg. Where is the cheese which was in the fridge? (bitta gap... which olmoshi it olmoshi oʻrnida kelmoqda)

Misollar:
Eg. I don't like stories which have unhappy endings.
Eg. Barbara works for a company which makes furniture.

Yuqoridagi gaplarda which olmoshi oʻrniga that olmoshini qoʻysa ham boʻladi.
Eg. I don't like stories that have unhappy endings.

Oʻzbek tiliga tarjima qilganda relative clause oʻzi izohlab kelgan gap boʻlagining aniqlovchisiga aylanadi.
Eg. I don't like stories which have unhappy endings. (Men fojea bilan tugaydigan hikoyalarni yoqtirmayman)
Eg. The man who lives next door is very kind. (Qoʻshni uyda yashovchi kishi juda mehribon)

Yuqoridagi misollarda who va which olmoshlari oʻrnida that olmoshi kelishi mumkinligini koʻrib oʻtdik, lekin ba'zi vaziyatlarda faqat who va which olmoshlarini qoʻllashimiz shart boʻladi. Bunday holatlarni keyingi mavzularda koʻrib chiqamiz.

Dars audiosi keyingi postda

@GREEN_GRAMMAR — English with Navbahor