Foydali Moliya

2023-04-14 17:37:17 Ramazon aytib keldik eshigingizga...

Iftor vaqtidan biroz o'tar-o'tmas eshik taqilladi. Cho'ntagimdan pul olib, eshikni ochdim. Tashqaridan har kungi tanish ovoz va jumlalar eshitildi:

- Ramazon aytib keldik eshigingizga, Xudoyim o'g'il bersin beshigingizga...

Yoshgina qo'shni bolakay qo'limdan pulni oldi-da, raxmat aytib boshqa uylarga qarab ketdi...

Endi yuqoridagi qisqagina epizodni nega tasvirlab berganimni tushuntirsam:

Olti yoshli qo'shnim o'ziga velosiped olmoqchi, ya'ni unda maqsad bor. Buning uchun esa, o'z imkoniyati va mavsumdan kelib chiqib, ramazon aytish orqali pul yig'yapti. Bolakay doim boshqa "raqobatchilari"dan oldin eshik taqillatadi, ya'ni u "bozor"ga birinchi kirib keladi. Qiziq tomoni, u qaysi uydan pul, qaysi uydan dasturxonda qolgan nimadirlar chiqishini biladi va shunga ko'ra dastlab "pulli uylar"ni aylanib chiqadi. Qarang, olti yoshli bola "bozor" holatini tahlil qila olyapti.

Balki bolakay bularni o'zi anglamasdan qilayotgandir lekin uning harakatlarida e'tiborga olsa arziydigan jihatlar bo'lgani uchun yozdim bularni. Menimcha, Ramazondan keyin qo'shnimni velosipedda aylanib yurganini ko'rsam kerak...

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-04-13 11:26:19 Bu diyordan Xorazmiylar yana chiqishi uchun ularni dunyoga keltiradigan onalari o'qishi kerak.

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-04-12 19:01:36 Katta bizneslar qanday yaratiladi?

Amerikalik tadbirkor va sobiq prezident Donald Trampning otasidan oʻrgangan toʻrtta qoidasi:

1. Get in - boshla.
Koʻpchilik biznes boshlashda qulay fursat, imkoniyatni kutadi. Bu narsalar kamdan kam holatda bir paytda, bir inson qoʻlida paydo boʻladi. Koʻpchilik xato qilishdan qoʻrqib biznesni boshlamay turishadi, lekin boshlash uchun jurʼat topganda, biznes gʻoya oʻz kuchini yoʻqotib boʻladi.

2. Get done - bajar.
Har qanday ish xatosiz boʻlmaydi, biznesni boshladingmi, endi uni yurit, xatolar boʻlishi aniq, lekin koʻp oʻylamasdan bajarishga oʻt, xatolardan toʻgʻri xulosa chiqar.

3. Get done right - toʻgʻri bajar. Xatolarni toʻgʻri xulosa qilgan boʻlsang, endi ishlarni toʻgʻri bajarishga oʻt, endi xato qilmasdan toʻgʻri bajar, chunki endigi xatolar qimmatga tushadi. Ishni tizimlashtirishga oʻt, har bir ishchining vazifalarini aniq belgilab ber.

4. Get out - chiqib ket.
Hamma narsa tizimli ishlashni boshlagandan keyin biznesga oʻzingga ishonchli menedjer tayinla, unga hamma narsani oʻrgat, tizim bir maromda ishlashni boshlamaguncha biznesdan xabar olib tur, tizim xatosiz ishlay boshlagach chiqib ket. Boshqa loyihalar ustida ishlashni boshla.

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-04-10 10:26:54 Soxta va asl qiymat qadri...

Bozor yo do'konlarda soxta, boshqacha aytganda rekvizit dollarga ko'zingiz tushgan bo'lsa kerak. Meni bugun shunday 100 "dollar"ga ko'zim tushdi va qiziqib, narxini so'radim. Qancha ekan bilasizmi?!

200 so'm!

Oddiy printerda chop qilingan yasama pul bizning haqiqiy so'mdan qadrliroq ekan. Qoyilmisiz?!

Soxtasi ham juda ko'plab valyutalardan qimmatroq bo'lgan qudratli dollarning sinishiga ishonmayman! Siz-chi?

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-04-07 12:08:01 Islomda majburiy to'lov turlari...

Fidya

Shariatda buyurilgan maʼlum bir amal o‘rniga mol sarflash “fidya” deyiladi. Masalan, Ramazon oyi ro‘zasini o‘ta qarilik yoki tuzalmas kasallik tufayli tuta olmaydiganlar (yoki ularning yaqinlari) buning uchun fidya beradilar.

Fidya bir kambag‘alning bir kunlik o‘rtacha tirikchiligini taʼminlaydigan ovqat miqdori bo‘lib, uning hajmi taom yoki unga to‘g‘ri keladigan pul birligida belgilanadi (bunda har bir joyning iqtisodiy-maishiy shart-sharoitidan, urf-odatidan kelib chiqiladi).

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-04-04 20:59:59 Islomda majburiy to'lov turlari...

Ushr

Ushr kalimasi arabcha so‘z bo‘lib, o‘ndan bir degan maʼnoni bildiradi. Ushr dehqonchilik va bog‘dorchilik mahsulotlarining zakoti. Yaʼni hosil yig‘ilgan paytda uning o‘ndan birini yoki o‘ndan birning yarmini Alloh uchun shariat ko‘rsatgan tarzda ado etish farz bo‘ladi.

“Ekin meva berganda undan yengiz va yig‘im-terim paytida ekinning haqqini bering”. (Anʼom, 141).

Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar:

“Daryolar va bulutlar sug‘organ hosildan ushr beriladi, tuya bilan sug‘orilgan hosildan ushrning yarmi beriladi”. (Muslim rivoyati).

Demak, agar hosil yomg‘ir, sel, daryo, chashma, ko‘l suvlari kabi o‘zi oqib keladigan suvlar bilan sug‘oriladigan bo‘lsa o‘ndan bir, agar suvni tashib kelib yoki sotib olib, mehnat bilan sug‘oriladigan bo‘lsa, o‘ndan birning yarmi, yaʼni hosilning yigirmadan biri miqdorda zakot beriladi.

Ushr berishda yil o‘tishi shart qilinmaydi. Balki hosil yig‘ilgan kuni ushr chiqarish vojib bo‘ladi. Agar yer bir yilda bir necha marta hosil bersa, shuncha marta ushr beriladi.

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-03-29 17:41:30 Oxirigacha eshiting va xulosa qiling...

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-03-27 19:14:37 Pul ko'pligi bankrotlikka olib keladi(mi)?

Oylik oldingiz, yarmi necha kunga va qolgan yarmi necha haftaga yetadi?
Mashinangizdagi yoqilg'i nega sariq chiziqqa tez yetib keladi, qizil chiziqqa sekinroq?
Nega yeb turgan taomingizni yarimlashi oson, lekin tugashi qiyin?

Bu savollarning javobi bizning nafsimiz va aqlimizga borib taqaladi. Qo'limizga pul yoki biror resurs tushgani hamon nafsimiz bizni boshqaradi. Buning natijasida oylikni katta qismini keraksiz narsalarga xarj qilamiz, yoqilg'ini ayamay sarflaymiz, taomni paqqos tushira boshlaymiz. Keyin esa aqlimiz bizga agar to'xtamasak, keyinchalik qiynalib qolishimiz haqida signal yuboradi.

Biznesda ham pulning ko'payishi bizni nozarur xarajatlarga undaydi. Minib turgan mashinamiz eskidek tuyulib, yangisini xohlab qolamiz. Mayda-chuyda xarajatlarni ko'rmaymiz va eng yomoni xotirjamlikka berilamiz. Natijada astalik bilan jarlik tomon yaqinlashamiz.

Nima qilsak, shaxsiy hayotda va biznesda pul yetishmovchiligini oldini olish mumkin?! Javobi oddiy:
Tejamkorlikni avval boshidan yo'lga qo'yish;
Pul yoki resurs ko'paygan damlarda ham xuddi oxirgi sarmoyamizni ishlatib turgandek ish tutish;

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-03-24 00:38:23 Hozir muddatli to'lovga mahsulot sotish yoki sotib olish urfga aylangan. Aksariyat insonlar penya ya'ni o'z vaqtida to'lanmagan to'lov summasi uchun pul qo'shilmasa bo'ldi - bu halol savdo deb hisoblashadi. Aslida ham shundaymi?!

Islom moliyasi mutahassisi Hondamir Nusratxo'jayevning aytishicha, muddatli to'lov asosida oldi-sotdining halol bo'lishi uchun bir nechta shartlar bajarilishi zarur:
Mahsulot halol bo'lishi;
Mahsulot sotuvchining mulki hisoblanishi;
Shartnomada penya bo'lmasligi kerak.*

* Ulamolar inson harakterini hisobga olib, penya summasi to'liq, savob umidisiz xayriyaga yo'naltirilsa, penya joiz deganlar.

@foydali_moliya Ochish/sharhlash

2023-03-18 08:30:51 Qanday qilib kambag'al bo'lish mumkin?

Ertadan boshlang
Faqat olishni o'ylang, berishni unuting
O'qing, o'rganing, amal qilmang
Yiqiling, qaytib turmang
Hamma ishga boshqalarni ayblang
Foizga qarz oling...

@foydali_moliya Ochish/sharhlash