Одамлар иккига бўлинади. Ëзувчилар ва ëзмайдиганларга. Ëзувчил | ELTUZ

Одамлар иккига бўлинади. Ëзувчилар ва ëзмайдиганларга. Ëзувчилар ҳам иккига бўлинади: ўз элини дунëга танитадиган буюклар ва ўз кўлмакини океан деб ўйлайдиган қурбақалар. Бу қурбақалар ҳам икккига бўлинади. Ëзувчилар уюшмасида мулозим бўлиб ишлайдиган ва ишламайдиганларга. Ëзувчилар уюшмасидаги мулозимлар ҳам иккига бўлинади. Адабиëт туризми нима эканлигини билмайдиганлар ва адабиëт туризмидан ошкора нафратланадиганлар. Адабиëт туризмидан ошкора нафратланадиган ўрта миëнадан паст шиғирчи Сирожиддин Сайиднинг бошига тангрининг таëғи. Билмайдиганларга эса ўргатмак иши яна Рассом Туз зимммасига тушди. Демак, Европа ва АҚШда адабий туризмнинг тарқалишига Уилям Шекспир, Aртур Конан Дойл, Чарлз Диккенс, Валтер Скотт, Виктор Ҳюго, Александр Дюма ва бошқа кўплаб таниқли ёзувчи ва мутафаккирларнинг ҳаёти ва ижоди ёрдам берди.
Адабий туризм ёзувчиларнинг ҳаёти ва фаолияти билан боғлиқ унутилмас жойлар билан танишиш, қаҳрамонлардан кейин адабий асарларда тасвирланган воқеалар жойларига саёҳат қилиш, адабий музейларга, ёдгорликларга ва ёзувчи истеъдодининг мухлисларини қизиқтирган бошқа нарсаларга ташриф буюриш принципига асосланади. Ушбу қизиқиш мақсадга мувофиқ ва шахс (ёзувчи, мутафаккир, асар қаҳрамони) саёҳат учун экскурсиялар, жойлар, объектлар, мамлакатларни танлаш билан боғлиқ.
Шундай қилиб, адабий туризм - бу адабий асарларда тасвирланган жойларни зиёрат қилиш билан боғлиқ, шунингдек, ушбу асарлар муаллифларининг таржимаи ҳоли билан боғлиқ маданий туризмнинг бир тури.
"Адабий туризм" тушунчаси жаҳон классиклари асарларини ҳурмат қилиш билан боғлиқ. Одатда, адабий маршрут бўйлаб саёҳат қилаётган сайёҳ ёзувчининг ҳаёти ва ижодий фаолияти билан боғлиқ жойларга, унинг адабий қаҳрамонларининг "манзиллари" га ташриф буюради. Сайёҳнинг асосий вазифаси буюк ёзувчилар яшаган шаҳарларни ёки уларнинг асарлари содир бўлган воқеаларни ўрганишдир.
Адабий туризм-бу саёҳат ва экскурсиялар орқали инсон томонидан маданият бойликларини ҳақиқийлигида маънавий ўзлаштиришдир. Уни маълум бир мамлакат тарихи, адабиёти, урф-одатлари, маънавий ва диний қадриятлари билан танишиш учун барча имкониятларни таъминлайдиган тизим сифатида кўриб чиқиш мумкин. Адабий туризмнинг асосини мамлакатнинг тарихий ва маданий салоҳияти ташкил этади, у анъаналар ва урф-одатлар, маиший ва иқтисодий фаолиятнинг ўзига хос хусусиятлари билан бутун ижтимоий-маданий муҳитни ўз ичига олади.
Адабий жойларга ташриф буюриш асосий сайёҳлик эҳтиёжларини рўёбга чиқаришга имкон беради. Шу билан бирга, туризмнинг ушбу тури ўз тараихий қадриятларини ўзи белгилаш ва шахсий ривожланиш имкониятларини очади. Кўпинча адабий саёҳатлар интеллектуал эҳтиёжларни қондиришга қаратилган. Адабий маршрут инсонни даврнинг маданий ва тарихий ўзига хос хусусиятларига, ёзувчи ва унинг асарларига сингдиришга имкон беради, ўқиган бадиий матнларни яхшироқ тушунишга имкон беради, адабиёт ҳақидаги билимларингизни чуқурлаштириш, ёзувчилар ижоди билан танишиш имкониятини беради, сизни давр ва унинг асарлари билан таништиради. Жаҳон адабий мероси¸ атроф-муҳит ва атроф-муҳит ўзгаришига бўлган эҳтиёжларни қондириш, адабий туризм ўзини қайта баҳолашга, ўзи учун янги жойларни кашф етишга, бошдан кечирган ҳис-туйғулар хотираларига ҳисса қўшади.
Бадиий асар ва ёзувчини уни яратишга илҳомлантирган жой ўртасида нозик ва мураккаб боғлиқлик мавжуд. Совет ва рус филологи ва маданий танқидчиси Дмитрий Сергеевич Лихачевнинг таъкидлашича, "адабиётни туғилган жойларини билмасдан тушуниш, у ифода этилган тилни билмасдан бировнинг фикрини тушунишдан кам эмас. На шеърият, на адабиёт ўз-ўзидан мавжуд емас: улар ўз она тупроғида ўсади ва ўз ватани билан боғлиқ ҳолда тушунилиши мумкин."
Бу гапларим "туризм тарғиботи кўпайиб кетибди" дея адабиëт фестивалини тақиқлаган ëзувчилар союзидаги саводу савиядан худойим қисган мардумлар учун ликбез.