Davronbek Tojialiyev sahifasi

2022-08-31 10:56:13 Тошкент шаҳридан 100 км узоқликда, Бурчмулла қишлоғида, Кўксув тизмаси бағрида Қуласа (Кулосья) дарёсининг тор дараларида бир нечта гўзал шаршаралар жойлашган. Уларнинг энг баланди ва чиройлиси 15 метрдир. Маҳаллий халқ ва сайёҳлар «китобча» деб номлайдиган энг баланд шаршарага ўта тор ва тошли, сувли йўлаклардан борилади. Айрим жойларда арқон билан ўтишга тўғри келади. Катта шаршарагача йўлда 3-8 метрли яна 3 та шаршарани томоша қилиш мумкин.

Батафсил видеода:



Давронбек Тожиалиев
@davronbekt Ochish/sharhlash

2022-08-24 13:57:54 Бу жойлар қишлоқнинг чорбоғ қисми бўлиб, ҳар чорбоғда иш қизғин. Кимдир пичан ўрган, кимдир боғ ишлари билан банд, бошқаси боққа сув очган. Қишлоқ бўйлаб 2 километрча юрганимиздан сўнг сой бўйига чиқдик. Шу ердан тоғ тарафга бироз кўтарилиб, 1 километр юриб, сел оқизиб келган кенг тошли дарага тушдик. Дарада юқоридан думалаб тушган улкан харсангтошлардан тортиб сув ювиб силлиқлаб ташлаган чиройли тошларгача бор. Юриш бироз қийин. Чағир тош, шағалдан юриб, сой орасида тошдан тошга сакраб, 2,5 километр юрдик.

Денгиз сатҳидан 2000 метр баландликка чиққанимизда бироз текисроқ тепаликлардан юрдик. Бу ерлар суғур ва юмронқозиқлар макони бўлиб, жониворлар бизни кўриши билан тошлар орасига – инларига қочиб қолишди. Узоқдан тошдан қурилган бир бино кўринди. Ўшанга етиб олиб, озроқ дам олмоқчи бўлдик. Йўлда чўпонларни учратдик. “Чўққига 5 км қолди”, деб бизни овутишди.

Сойнинг нариги тарафида ўтлоқ кўринди. Ўтлоқ олдида биз узоқдан кўрган тош бино – унинг ярми қулаб тушибди – сел келиб бузган, шекилли. Маҳаллий аҳоли бу ерни Ошхона, Ниятбулоқ, Ширинбулоқ номлари билан атар экан. Дарвоқе, ўтлоқ олдида иккита булоқ бор. Ҳақиқатдан ҳам суви жуда ширин экан. Икки хонали бу тош бинода 4 та қозон, сув қайнаткич, қумғонлар, идиш-товоқлар, кўрпа-тўшаклар бор экан. Лекин ҳеч ким кўринмади. Атрофда тош ўчоқлар. Шу ернинг шайхи бор дейишганди. Афтидан, мавсум тугаб, одамлар бу ерни тарк этган.

Ниятбулоққача 8 км юрибмиз. Муздек булоққа нонни оқизиб, тушлик қилдик. Пешиндан сўнг юқорига кўтарила бошладик. Йўлда узунлиги 100 метрлик музлик устидан ўтдик. Ёзнинг охири бўлишига қарамай, ҳали ҳам эримабди. Денгиз сатҳидан 2700 метр баландликдан сўнг кескин кўтарилиш бошланди. Санжар сой бўйлаб юқорилади. Мен ундан 100 метр юқоридан кетдим. Жарликка яқин юрган эканман, сел келган жойдан ўтишга жуда қийналдим. Эмгаллаб олиш зўрға ўтиб олдим. Икки марта оёғим остидан юмалаган тошлар жарга қулади.

3000 метр баландликда биз таъқиб қилган Аштсойнинг бошланиш жойи кўринди. Санжар ҳам эсон-омон сой дарасидан чиқиб олди. Яна 200 метр кўтарилиб, чўққининг остидан чиқдик. Буёғи анча машаққатли. Узоқроқ бўлса ҳам шағал-тошли жойдан чиқиш ёки бироз қийинроқ, лекин яқин бўлган тик тошли жойдан кўтарилиш. Иккинчи вариантни танладим. Чунки вақт оз қолаётганди. Шом тушиб қолса, юриш қийинлашади. Минг машаққат билан 3600 метр баландликка чиқиб, пастдан учли-қиррали кўринган чўққини забт этиш ҳисси ўзгача бўлди.

Дарвоқе, Бобоиоб худди Ҳазрати Султон каби кўпчилик зиёрат мақсадида чиқадиган тоғлардан бири. Лекин чўққида бирон кишининг дафн этилгани ҳақида аниқ маълумот йўқ. Турли афсона ва ривоятлар бор, холос. Уни саҳоба Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳуга боғлайдиган ривоятлар ҳам мавжуд. Ваҳоланки, Абдураҳмон ибн Авф Ўрта Осиёга умуман келмаган. Баъзи топонимшунослар “Сувлар отаси” деб таъриф берадиган Бобоиобни ўзбеклар Бойбува деб номлашади.

Чўққидан тушиш унга кўтарилишдан анча осонроқ бўлди. Ниятбулоқдан чўққигача масофа 7 километрдан ошди. 4,5 соатда чиққандик. Тушишга 2,5 соат кетди. Шом маҳалда Ниятбулоққа етиб келдик. Шомни шу ерда ўқиб, қишлоқ томон йўлга тушдик. Бир соатлардан сўнг оқшом ғира-ширалиги тугаб, хуфтон тушди. Фонарларни ёқиб, кечқурунда тошдан тошга сакраб, соат 23:00 да қишлоққа етиб келдик. Шу куни жами 32 км пиёда юрибмиз.

Тошкент – Қўқон – Ашт – Бобоиоб
21-22 август 2022 йил

Видеоси:



Давронбек Тожиалиев
@davronbekt Ochish/sharhlash

2022-08-24 13:57:54 Бу йил Ҳисор тизмасидаги Осмонталош (3686 метр) ва Ҳазрати Султон (4065 метр) чўққиларига чиққанимни кўрган қўқонлик акамиз Жаҳонгир Абдуғани Бобоиобга чиқишни бир неча марта таклиф этди. Чўққи ҳақида маълумот жуда кам. Қандай қилиб боришни ва қайси йўл билан чиқишни ҳам билмаймиз. Жаҳонгир ака танишларини ишга солди. Тожикистонда бизга чўққига энг яқин қишлоққа ҳамроҳлик қиладиган одам топилди. Қўшни давлат ҳадудида эканлиги, шароитлари ҳақида билмаганим, баланд чўққига чиқиш азият бўлиши мумкинлиги сабаб кўпчилик саёҳатсевар дўстларимга айтмадим. Фақат Санжар Саидни чақирдим, холос.

Шанба куни шомга Қўқонга етиб бордим. Санжар Жиззахдан келди. Жаҳонгир ака билан Қўқоннинг гўзал чойхоналаридан бирида қўлбола ош едик. Эртаси куни тарихий Мадрасаи Мир жомеъсида бомдодни ўқидик. Масжид олдидаги “Шаршара” чойхонаси сахардан намоздан чиққан кишилар билан тўла бўлар экан. Мажнунтоллар остидаги сўрилар, самоворда қайнаётган чой, табиий маҳсулотлар – бари ўтмишни ёдга солади. Нонуштадан сўнг чегара томон йўл олдик.

Қамчиқ довонидан тушишда Қўқонга етмасдан ўнг тарафга “Садоқат” деб номланган жойга йўл кетади. Шу йўл билан 5 км юрилса, Ўзбекистон-Тожикистон чегараси келади. “Қўқон” чегара пости соат 7:00 дан 19:00 гача ишларкан. Эрталабда одам камгина экан. Чегарадан тез ўтдик. “Навбунёд” постидаги тожик чегарачилари анча мулойим, муомалали экан. Ўзбекчани ҳам яхши билишаркан. Треккинг таёғимни кўриб, “совуқ қурол” эмасми деб ҳазиллашди. Мен ҳам “йўқ, иссиқ қурол” дея жавоб бердим.

Постдан чиқишда Улуғбек деган тожик йигит кутиб олди. Улуғбек билан Жаҳонгир ака гаплашган. Аввалдан умуман таниш бўлмаган киши ёрдам қўлини чўзаётгани бизни хурсанд қилди. Улуғбек билан Дўсти қишлоғигача бордик. Уёғига у бизни бошқа машинага миндирди. Янгигина Опел машинасида тоғ томон – Ашт ва Оби Ашт қишлоқларига йўл олдик. Ҳайдовчи Икром ҳам ўзбекчани зўр биларкан. Йўл-йўлакай бу ҳудудларнинг яшаш тарзи, урф-одатлари, шароитлари ҳақида сўзлашиб кетдик. Бизникидан деярли фарқ қилмайди. Лекин Икромнинг қатъият билан айтишича, тожикистонликлар Путинга ўла-ўлгунча раҳмат айтиши керакмиш. “Мен Путин туфайли пул топдим, уй қурдим, уйландим, бола-чақамни боқдим. Мана Россияга чиқмаганимга 2 йил бўлган бўлса, ҳали янги кийим олмадим. Мен Путинни ўла-ўлгунимча дуо қиламан”, дейди у.

Бу ерларда аҳолининг аксар қисми ё Россияда ишлайди ё ишлаб келган. “Россияга бормасдан бу ерда ҳам яхши даромад қилса бўлади”, дейди дам олишга Оби Аштга келган аштлик фермер. “Ҳар йили пахта мавсуми олдидан тоққа, шу ерга келиб 2-3 кун дам олиб кетамиз. Ўтган йили 5 гектар ерга пахта экиб, 25000 доллар даромад қилдим. Бизда пахтани ўзимиз экиб, ўзимиз хоҳлаган нархда сотамиз. Ерга бошқа экинлар ҳам экамиз”, дейди Расулжон.

Сўғд (эски Ҳўжанд) вилоятининг Ашт туманида 160 000 аҳоли истиқомат қилади. Аҳолининг қарийб ярми ўзбеклар. Оби Ашт қишлоғида ҳам ўзбек аҳоли истиқомат қилар экан. Улуғбек шу ерлик Султонназар аканинг дам олиш чорбоғини гаплашиб қўйган экан. Маҳаллий аҳоли ГЭС деб номлайдиган бу жойда сув иншоотини аввалига тополмадик. Чорбоғ эгасининг айтишича, ўтган асрнинг 50-йилларида руслар бу ҳудудда уран топиб, конни ишлатиш учун сойдан шу ерга сув олиб чиқиб, мини ГЭС қуришган экан. “ГЭСнинг агрегатларини Помирга олиб кетишган. Ҳозир бетондан қурилган шу бино қолган, холос. Отам шу ерларни обод қилган эди. Кейинчалик уни биз сотиб олдик”, дейди Султонназар ака.

Чорбоғ эгасидан чўққига йўлни суриштириб, кечаси қайтишимизни айтдик. “Қачон бўлса, келаверинглар, эшигимиз очиқ, ётишга жой тайёрлаб қўяман. Мана бу олмалардан узволинглар, жуда ширин. Сизларга нон ҳам бераман, тепада қорнинглар оча, ейсизлар”, деди Султонназар ака. Ochish/sharhlash

2022-08-24 13:56:53 Фарғона водийси билан Тошкент вилоятини боғлайдиган машҳур Қамчиқ довонининг пурвиқор тоғлари кўпчиликни мафтун этади. Тошкентдан водийга кетишда ўнг тарафда узоқдан Ангрендан бошланувчи Қурама тизмасининг баланд қорли чўққилари кўринади. Шуларни ҳам забт этиш ҳиси аввалдан бор эди. Тожикистон ҳудудида жойлашган, Қурама тизмасининг энг баланд нуқтаси – денгиз сатҳидан 3770 метр баландда жойлашган, Бобоиоб чўққисига чиқиш насиби шу кунларга экан. Ochish/sharhlash

2022-08-08 16:55:38 Дам олиш кунлари Бўстонлиқ туманидаги Қизилсув дарасида бўлдим. Қизилсув Чирчиқ дарёсининг ирмоғи бўлиб, Қоржонтовнинг ғарбий тизмасида жойлашган. Жами 14 километрлик дарё дарасида 3 дан ортиқ шаршара бўлиб, 4 метрли қўзиқорин-қоя шаршара сайёҳлар орасида анча машҳур. Шаршара остида чуқурлиги 2 метрлик ҳовуз бўлиб, қоядан сакраб, маза қилиб чўмилиш мумкин. Шаршарадан бир қир ошилса, сершабада қарағайзорга борилади.

Батафсил видеода:



Давронбек Тожиалиев
@davronbekt Ochish/sharhlash

2022-08-01 16:50:46 Супа устида бомдодни 50 кишилик жамоат билан адо этдик. Ярим соатлардан кейин шарқ тарафдан қуёш мўралай бошлади. Чўққи устида юзлаб одамлар қуёшнинг чиқишини кузатди. Улар орасида 60 га кирган кампирлар ва 70 ни қоралаган бобойлар ҳам бор эди. Қандай чиқишганига қойил қолдим. Қуёш чиқиши билан унинг нурлари танамизни исита бошлади. Атроф бутун гўзаллигини намойиш қила бошлади. Бир тарафдан Ургут тоғлари, иккинчи тарафдан Ҳисор тизмасининг бошқа чўққилари, учинчи тарафдан Тожикистон тоғлари кўринади.

Бир томондан хавотир ҳам босади. Кечаси бунақа тикка чўққига қандай чиқдик экан? Чўққининг ғарб тарафи ости жуда тик. Пастга қарасангиз, бошни айлантиради. Шарқ тарафи ҳам тик жарлик. Айри қисмда эса қор муз эримаган. Чиқишга 4 соат, тушишга 2 соат сарфлабман. Тушишда ҳеч қаерда тўхтамадим. Тез тушган бўлсам да, тушиш йўли жуда узун туюлди. Кечаси мўлжални кўролмай, тез ўтиб кетганмиз, шекилли. Пастки лагердан чўққигача 1000 метр баландликка кўтарилади ва 8 км дан ортиқроқ юриб борилади.

Атрофни яхшироқ томоша қилиш ва омадли кадрга олиш учун барибир кундузи чўққига кўтарилган яхшироқ. Эрталаб булут йўқлиги, қуёш нурлари тикка тушгани сабаб тоғларнинг фони унчалик гўзал чиқмади.

Кўпчилик бу чўққини Ўзбекистоннинг энг баланд бошқа чўққиси билан адаштиришади. Ваҳоланки, шу чўққи яқинида бундан баландроқ бошқа чўққилар ҳам бор. Ҳазрати Султондан 30 км узоқликда 4380 метр баландликдаги Номсиз чўққига 2020 йили чиққандик.

Дунёдаги чўққиларни ўрганувчи PeakVisor портали маълумотларига кўра, Ўзбекистоннинг расмий энг баланд нуқтаси Ҳазрати Султон чўққиси Сурхондарё вилоятида, Ўзбекистон ва Тожикистон чегарасида, Қашқадарёдаги Ҳазрати Султон чўққисидан жануброқда жойлашган бўлиб, денгиз сатҳидан баландлиги 4643 метрни ташкил этади. Лекин Сурхондарёда Ҳазрати Султондан ҳам баланд чўққи бор. Алпомиш чўққиси ҳам Ўзбекистон ва Тожикистон чегарасида, Ҳазрати Султондан жануброқда жойлашган бўлиб, баландлиги 4662 метрни ташкил этади. Бу борада маълумотлар жуда кам. Географ олимларимиз Ўзбекистоннинг энг баланд нуқтаси ҳақида янги тадқиқотлар олиб боришса, балки бу ҳақда аниқ маълумот ҳам пайдо бўлар.

Агар сиз баланд тоғ саёҳатларига қизиқсангиз, йўли унчалик қийин бўлмаган тоққа чиқишни режалаштираётган бўлсангиз, Ҳазрати Султон айнан сиз учун. Тезроқ ҳаракат қилиб қолинг. Бу ерда мавсум август охиригача, холос.

Тошкент – Шаҳрисабз – Кўл – Ҳазрати Султон
2022 йил 30-31 июль

Давронбек Тожиалиев
@davronbekt

Видеоси:

Ochish/sharhlash

2022-08-01 16:50:46 Биринчи гуруҳ Кўл қишлоғи орқали борадиган бўлди. Биз Ғийлон қишлоғига тушиб, сўнг у ердан Кўлга ўтдик.

Чегара қўшинлари рухсатнома ва паспортларимизни текширгач, ҳудудга киришга рухсат ва юқоридаги чегара постига билдирги берди. Чўққи остидаги лагергача яна 30 километр тоғ йўлидан юрилади. Атроф кўм кўк. Қишлоқ аҳли тоғдаги пичанларни йиғиб олмоқда. Биз чиқажак Ҳазрати Султон тоғи ўзининг бутун салобати билан кўзларимизни қамаштиради. Тоғ усти булут. Хойнаҳой юқорида ёмғир ёғмоқда. Тоғ дараси бўйлаб гоҳ тупроқ, гоҳ тош йўллардан борамиз. Иккинчи постдан ўтгандан сўнг арчазор бошланади. Пастда оппоқ сой пишқиради. Атроф баҳорий гул ва ўтлар билан тўлади. Димоғингизга кийикўт ҳиди урилади.

Шомга яқин чўққи остидаги кўм кўк майдондаги лагерга етиб келдик. Ёмғир ёға бошлади. Тахминан 60 та машина, 300 чоғли одам бор. Айрим гуруҳлар чўқиига кўтарилишни бошлаб юборган. Денгиз сатҳидан 3000 метр баландликда жойлашган лагерда шомни ўқиб, бироз дам олгунимизгача яна 10 лаб машиналар қўшилди. Тоғ йўлида худди ўрмалаётган чумолилардек фонар ёғдулари кўринади.

Аслида мен бомдодгача ухлаб, кейин чўққига чиқишни режалаштирган эдим. Машинадаги шериклар кечаси чиқиб, эрталаб қайтиб келишга қарор қилишди. Уларни куттириб, малолланмаслик учун мен ҳам кечаси чиқишга рози бўлдим. Ёмғир тўхтаган бўлса да, ҳаво ҳарорати совиб бормоқда. Курткамни кийиб, керакли нарсаларни рюкзакка солиб, фонарни ёққанча йўлга чиқдик. Кечқурун бўлгани учун сувсизликдан мадор қуриши бўлмади.

Дастлабки бир километрлик йўл яхши кечди. 1 километрдан сўнг шериклардан кимдир орқага қайтишни афзал кўрди, кимдир секинроқ бўлса да юришга қарор қилди. Бундай ҳавода ҳаракатланиш мароқли бўлса да, бироз ноқулайлиги бор. Тезлашсангиз, терлаб кетасиз. 3 дақиқадан кўпроқ ҳаракатсиз туриб қолсангиз, танангизга совуқ ўтади, одамни қалтиратади. Шу боис дам олмасдан секинроқ бўлса да одимласангиз, шуниси фойдалироқ. Яна бир муаммо бор. Ҳозирги тезликда юрсам, чўққига кечаси 2:00 да чиқиб бораман. Бомдод намози ва қуёш чиққунча уч соат чўққи устида шамолда ҳаракатсиз қолиш яхши эмас. Денгиз сатҳидан 3800 метр баландликда бир катта харсангтош остида ётиб ухлаб олдим. Ётоққопнинг ёзгисини олган эканман: бу жойларга бардошли эмас экан. Икки соатча ярим уйқу ҳолатида ётиб, дирдираб ўрнимдан турдим. Бу ёғига фақат ҳаракатланиб, танани иситиш керак.

Ва ниҳоят узоқдаги ёғдулардан чўққига яқин қолганини билдим. Ёндош тоғ тугаб, Ҳазрати Султон тоғига ўтадиган айри қисмгача йўл янча яхши ва унчалик тик эмас эди. Айридан тоғ йўли тиккалашиб борди ва тош йўлдан юриш бироз қийин кечди. Эҳтиёткорликни ошириш лозим. Кечқурунда атроф унчалик кўринмаса да, 1 метрдан ҳам қисқа тош йўлакнинг остидаги жарлик кўриниб турибди. Чўққига етишга эса тахминан 150 метр қолди. Йўлак икки тарафга кетган. Ўнгга юрдим. Бу ёғи кескин кўтарилиб, жудаям тор йўлаклар экан. 10 метрлар юқорилаганимдан кейин йўлак янада торайди. Йўлак охирига бориб қарасам, юракка ҳаяжон қирди. Йўл йўқ. Остимиз эса чуқур ва қирра тошли жарлик. Адашибмиз, ортга қайтиш керак.

Тепадан тушиб келаётганларга қараб, тўғри йўлни топиб олдик. Йўл йўлакай тошлар орасида одамлар бир бирининг пинжига тиқилганча исиниб ўтирибди. Соат 4 ларда чўққига чиқиб бордим. Бомдодга азон айтилди.

Чўққи усти тахминан 50 квадрат метрлик ясси супа бўлиб, у ерда тошдан рамзий мақбара тикланган. Маҳаллий ривоятларга кўра, имоми Аъзам, бошқа ривоятда Имом Ҳусайн шу ерга дафн этилган. Лекин бунинг илмий асоси мавжуд эмас. Маҳаллий аҳоли кўпинча бу ерга зиёрат мақсадида келади. Йўл-йўлакай тоғда вафот этиб, жасади олиб тушилмай ўша ерга кўмилган одамларнинг ҳам тошқабрлари бор. Ochish/sharhlash