2021-01-09 21:53:30
Averroes izidan La busca de AverroesOldinlari Argentina desa, birinchi hayolimga Messi kelardi, albatta. Men Messini Argentina timsoli deb bilardim. Ammo, afsuski, bu dunyoda adabiyot degan safsatabozlik ham bor ekan. (kulgu) O‘sha "safsata" to‘quvchilardan biri Argentinalik va uning nomi Xorxe Luis Borxes emish. Va uning hikoyalarini bizni ba‘zi "dohiylar"imizni romanlari bilan taroziga qo‘ysak, biznikilar tarozini kuchi ila yettinchi osmonga uchishar ekan. Yana kimsan sevimli yozuvchingiz(ba‘zilar uchun) Koelo janoblari Borxesdan ilhomlanarkanlar(lekin bu ilhomlanish...). Ha, aynan shunaqa emish.
Yana bir afsuslantirarli xabarni aytishga ijozat etsangiz. (ozgina kutiladi)
Xorxe Luis Borxesning "Al-Muhtasimga yaqinlashuv" degan hikoyalar to‘plami bizni o‘zbek tilida ham bor. Tarjimayam yangi va ravon. Ko‘p g‘am chekmang, yaqinda Safarlini tarjima qilamiz deyishyotgandi, iya, ha, unutibman, Shenliko‘g‘lini yangi kitobini ko‘rdinglarmi?.. (piching)
(jiddiylashamiz)
Xullas kalom, o‘sha kitobni o‘qiyapman. Aslida, ancha oldin boshlagandim, ammo mening peshonamda ham yettinchi osmonni ko‘rish "baxti" yozilgan ekan) Lekin yengilmadim, yana urindim, yana osmon. Yana urindim, yana osmon. Vanihoyat bir safar, quyosh botayotganda, ufq zarhali ko‘zimni qovushtirganda... Borxes shapata tushurdi
Bir hikoya va qop-qop ma‘no. Biron o‘n daqiqalik hikoyani soatlab o‘ylashlar... Bularni hammasi Borxes sabab.
Hikoyalarning uchdan bir qismini tugatdim. Bugun sizlarga to‘plamning birinchi hikoyasi haqida gapirib bermoqchiman. XII-asrda qadim Andalusiyada Averroes degan faylasuf o‘tgan, hikoya uning yunon madaniyatini o‘rganmay Aristotelni tushunishga harakati haqida. Averroes Aristotelni "Poetika"sini talqin etayotganda uning oldiga "tragediya" va "komediya" degan so‘zlar to‘g‘ri keladi. Va tabiiyki, faqatgina o‘z qadriyati, madaniyati va adabiyotini o‘rgangan Averroes bu so‘zlarni tushunmaydi. Hamda bir necha kitoblardan qidiradi. Lekin bu naf bermadi, chunki u o‘quvchi va biladigan kitoblarini mualliflari ham buni bilishmagan va bilishsa ham, yozishdan ma‘no topishmagan. Shunday qilib, bizni Averroes tushunmay qoladi.
Hikoyada nega Averroes va unda bo‘lgan kitoblarda "tragediya" va "komediya" yo‘qligini muallif tushuntirishga urinadi: bolalar jamoat bo‘lib namoz o‘qishni "o‘ynashadi". Bamisoli bizni yosh qizlarni "kelin" rolini o‘ynashganlaridek. Va hamma "aktyorlarimiz"ni muazzin bo‘lgilari keladi. Axir, u asosiy rolda edi-da. Ya‘nikim, eng yosh qatlamni orzusi ilmli yo zakiy bo‘lish emas, muazzin bo‘lib, e‘tiborga muhtoj kishi bo‘lish(nimanidir eslatdimmi?).
Yana bir misolni iqtibos orqali tushuntirsam: ...keyin esa bog‘dagi sayr chog‘i atirgullar to‘g‘risida so‘z ochildi. Abulqosim bu gullarga zig‘ircha e‘tibor qilmay, Andalus chorbog‘larini ziynatlagan atirgullardan go‘zalrog‘i yo‘qdir deya ont ichdi.
(takror o‘qiymiz iqtibosni)
Yosh avlodini orzusi e‘tibor bo‘lsa, odamlari o‘z "gullarini" ko‘rmay, o‘sha gullarni yagonaligiga iymon keltirsa, albatta, u avom tragediyani madhiya deb, komediyani duoyiba‘d deb tushunishi tabiiy.
Bu hikoyani o‘qib, yer kurrasida O‘zbekiston va uning chegaradoshlaridan boshqa davlat va uyerda yashaydigan odamlar yo‘q deb biladigan, biron bahs qilsangiz, buning 4 ta ma‘nosi bor va buni hamma ma‘nosi yomon deb, 5-yaxshi ma‘no borligini ko‘rmaydigan noadekvat insonlarni esladim.
Agar Averroes va uning xalqi boshqa madaniyatlarni ham o‘rganishganda, uyerda ham odamlar va qadriyatlar borligini bilishardi. Biz ham bugun o‘zimizni fikrdan, mamlakatdan, umuman, bizga tegishli hamma narsadan tashqari, yana bir unga o‘xshagan narsa borligini tan olsak va buni anglay olsak, o‘z xatolarimizni ko‘ra olish imkoniyatiga ega bo‘lishimiz hamda bu bilan rivojlanishga yuz tutishimiz mumkin. Oq qog‘ozda biron narsani o‘qish uchun, qora harflarni bilish lozim.
Gap ko‘p edi, ammo o‘zidek Arastuni Averroes, Averroesni Borxes tushunmaganidek, men ham Borxesni o‘zidek anglolmayman. Zero, bu imkonsiz va
shu taqlid cheksizlikka qadar...(Svet o‘chgan va rasm kutilganidek)
@bookvamper
485 viewsedited 18:53