Bookerberg

2022-08-24 15:42:25 Ilhombaxsh manzaralarni qidirib yo'l oldik.

@ThePerfectionist Ochish/sharhlash

2022-08-24 09:15:33 A. SA'DULLAYEVGA

Tunov kun yarim tundan oshganda saharga yaqin Yoshlar ishlari agentligi direktoriga ovozli xabar jo'natgandim tg.dan.
Shu xabarni matnini shu yerda yozib qoldirib, Alisher Sa'dullayevga murojaat qilmoqchiman.
Yosh yozuvchilar uchun rezidensiya dasturi kerak. Albatta dasturni moliyalashtiradiga va tashkiliy ishlar tepasida turadigan bir tashkilot. Shu Yoshlar ishlari agentli bo'lishidan umidim bor.

Yozuvchilar uchun rezidensiya nima degani?

Bizda nasr juda oqsaydi. Chiqayotgan kitoblar orasida ham unda bunda nasriy asarlarga ko'z tushadi. Uyam hikoyalar to'plami. Yostiqday roman yozishning o'zi katta gap bo'lib qoldi saviyasidan qat'i nazar. Nega?
Birinchidan, vaqt muammosi. Roman yozish pul topish tashvishidan qo'l bo'shaganda kelib yozib qo'yiladigan ish emas. Ijodkor fikrlarini tizimda ushlashi, syujet maromidan chalg'imasligi, materiallar bilan ishlashi va uslub, til borasida bosh qotirishi, uni tahrirlab sayqallashi boshqa biror ishga qo'l urmay, mutassil shuni ustida ishlaganda, eng kami bir yilga cho'ziladigan ish. Bu eng kami. Qolgani ketaveradi. 2-3 yildan 20 yilgacha. Lekin bilganlarim bugungi zamonaviy adabiyotdagi Muraki kabi tez-tez asar e'lon qiladigan yozuvchilar bitta romanga bir yil bag'ishlaydi. Mana Murakamining kun tartibi qanday: ertalab 5 da uyg'onadi, yugurishga chiqadi. Ovqat tayyorlaydi o'zi, keyin o'tirib 10-11 soat yozuv stoli ustida ishalaydi. Qolgan payt kitob mutolaasi. Bu o'zgarmas, qat'iy tartib. Yozuvchi shu tartibda ishlamasa, yozuvchi bo'lishi judayam qiyin. Murakami roman yozmagan yilida noyob badiiy asarlarni yapon tiligi o'girish bilan shug'ullanadi. Qat'iy tartib o'zgarmaydi. Boshqa yozuvchilar ustaxonasi, ijodiy labarotoriyasini kuzatganda ham shu ahvol. Kamida 5 soat yozuv stoli oldida o'tadigan doimiy tartib. Heminguey yo boshqa yozuvchilar hayotini varaqlang. Ko'rasiz.  Bizda yozuvchining kun tartibi qanday? Asosan tirikchilik tashvishi bilan o'tadi , ayniqsa, yoshlar, oila boqay, oilamni, o'zimni oyoqqa qo'yay deydi. Vaqt o'tib ketaveradi shu tarzda. Yillar kutmaydi. Yozuvchining 5 soat har kuni yozuv stoli oldida o'tirishi orzu bo'lgani yetmaganday, qachon u o'z ustida ishlashga, bilimini boyitishga, o'sishga ulguradi? Bular ritorik savol.
Ayni mana shu yosh yozuvchilar uchun (35 yoshgacha bo'lgan yozarlarni nazarda tutyapman) 6 oydan boshlab, 1 yil (2 yil bo'lsa undan ham yaxshi) asarini yozish uchun imkoniyat yaratib beradi rezidensiya dasturi. Rezidensiyalar odatda yashash joyi, ovqatlanish , tibbiy xizmat va har oylik stipendiyani o'z ichiga oladi. Masalan, 24 oktabrda qabuli boshlanadigan Gyote institutining Berlindagi rezidensiya dasturi stipendiya 2000 yevro, muddati 1 yil. Oila a'zolari bilan birga rezidensiyada yashash xarajatlari ham qoplanadi. Yana til o'rganish kurslari ichida. Muhimi asar g'oyasi yaxshi bo'lib, o'qishli bir kitob yaralsa bo'ldi. Bu dastur butun dunyodagi yosh yozarlar uchun. Bunday dasturlar butun dunyoda ko'p. Ammo bizning ijodkorlarni qabul qilish ehtimoli kam. Sabablari ko'p. Bunga to'xtalmayman. Muhimi o'zimiz ham shunday dasturni qila olishimiz mumkinligida.

Rezidensiyaga kimlar olinadi:

Rezidensiya dasturiga 10 lab yozuvchi qabul qilinsin demayman. Hech bo'lmasa yiliga 4 ta. Yozarlar yozmoqchi bo'lgan asarining sinopsisini taqdim etadi. Saralanib, shu asosda qabul qilinadi.
Hafsala bo'lsa, juda katta pul ketmaydi. Eng muhimi nogohonda adabiyotimiz yaxshi asar bilan boyishi mumkin. Bunday dasturlardan dunyoning atoqli yozuvchilar ham foydalanadi. O'zim bilganim Margeret Etvud va Pomuk kabi zamonaviy yozarlar. Ular asosan jahonning yirik universitetlari qoshidagi adabiy rezidensiyalardan foydalangan. Ham o'qib, ham asar yozgan. Bizda  universitetlardan bunday tashabbus kutish yozda qor yog'ishini so'rashdek gap.
Shunday ekan, bu taklifni aynan sizga qarata yozyapman. Ishtiyoq, xafsala va istagingiz borligiga ishonaman. Va buni kechiktirmasdan 2022 yil boshidanoq boshlashni so'rayman.

Aytgancha, shoirlar, sizlarga so'ramadim, o'zlariz tilab olinglar)) Bugun nosirlar tomondaman.  A tak shoirlarga ham bo'lsa, qaniydi! Ochish/sharhlash

2022-08-23 22:54:06 @PsixoBLOGuz kanali muallifi, do'stimiz Sadriddin Shamsiddinovni 27 yoshga kirganliklari bilan tabriklaymiz! Ko'p yoshlarga kiring, bro!))

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-21 06:50:06 Kecha Istanbul shahridagi savdo markazlaridan birida kattagina kitob do'koniga duch keldik. Bu yerdan ancha vaqtgacha chiqib keta olmadim.

Do'konda kitoblar janrlarga, yosh kategoriyalariga, yo'nalishlarga ajratilgan. Biroq hammasidan ham ko'proq komikslar bo'limi e'tiborimni tortdi (videoda).

Kitoblarning narxlariga kelsak, ingliz tilidagi (chetda olib kelingan) kitoblar anchagina qimmat. Ammo turk tilidagi kitoblar juda arzon ko'rindi.

Misol uchun, mana shu komikslarning ko'pchiligi "глянец", ya'ni sahifalari jurnal qog'oziniki kabi, narxlari esa sahifalar soniga, komikslarning mashhurligiga qarab 25-50 ming so'm oralig'ida baholangan.

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-20 23:29:55 O'rtoqlar, bir necha kun oldin tarjimon ukamizning muammosi haqida yozgan edik. Nashriyot tomonidan unga gonorar puli to'lab berilibdi.

Yana bir quvonarli tomoni, Abu Bakr yana bitta kitob tarjimasi ustida ish boshlabdi. Unga omad va sermahsullik tilab qolamiz.

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-19 23:34:23 Istanbulda kafe-restoranlarda ovqatlanish, supermarketlardagi ko'pgina mahsulotlar narxlari Toshkentdagidan arzonroq. Lekin ishonchim komilki, bu yerdagilar bizdan ko'proq maosh olishadi.

Shahar ko'rinishi, arxitekturasi va qulayliklariga kelsak, Toshkent bu borada Istanbulga yaqin ham kelmaydi. Geografik joylashuv borasida turklarni rosa omadi chopganda. Istanbul shahrining bir tomonida Qora dengiz, narigi tomonida Marmar dengizi (va shu orqali O'rta Yer dengiziga chiqish mumkin), shaharni ikkiga ajratib turgan Bosfor bo'g'ozi... Yam-yashilliklarniku aytmay qo'yaqolay.

@ThePerfectionist Ochish/sharhlash

2022-08-17 21:54:14 Istanbulda soat 21:45. Bu yerga birinchi bor kelishim. Boshqa dunyoga tushib qolgandek bo'larkansiz. Turkiyada o'zimni bunday his qilmasam kerak deb o'ylagan edim (millat sifatida turklar bizga yaqinroq deb o'ylagan holda).

Xo'sh, ozgina Istanbul haqida gapirsam. Istanbul Toshkentdan 13 barobar, Moskvadan esa ikki barobar katta (masshtabni tasavvur qilayapsizmi?). Istanbul ko'chalarida yurish biroz qiyinroq, bunga moslashguncha biroz vaqt ketar ekan. 15-20 metr balandlikka chiqib ketasiz-u, birdan yana pastga qarab yurib ketasiz. Tor ko'chalari bo'ylab kezish anchayin maroqli, arxitekturasi o'ziga xos. Ba'zan tor ko'chalari bo'ylab mashinada harakatlanayotganda mashina to'ntarilib ketsa keragov deb turasiz.

Ko'pchilik ingliz tilini tushunadi. Ruschani biladiganlar ko'p deb o'ylagandim, biznikichalik ko'p emas, hozircha ruscha tushunadigan faqat bitta insonni uchratdim.

Keskin tepalik yo'llarga chiqish va birdan pastga qarab ketish orqali 2-3 kunni o'zidayoq oyoqlaringizga yaxshigina "nagruzka" bo'ladi. Hozirgi paytdagi ob-havo men o'ylagandan issiqroq ekan. Har holda hozircha dengiz tomonlarga borishga ulgurmadik. Ertaga, nasib bo'lsa, mana shu punktgayam ✓ qo'yamiz.

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-17 21:13:34 Har doim sayohatga chiqayotganda ryukzakka bir-ikkita kitob solib, Kindle'ga bir talay e-book'lar yuklab tayyorgarlik ko'raman. Sayohatga chiqqach esa, vaholanki, bu kitoblarning hech biri o'qilmaydi. Heh))

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-17 11:06:33 Tarjimonlik, gonorar va nashriyot

Kecha bir tarjimon ukamiz anchadan beri nashriyotdan gonorarini ololmayotgani haqida yozibdi.

Orangizda bu ukamizni taniydiganlar bor, uning ismi Abu Bakr, u tarjima qilgan kitob ("Venetsiya missiyasi") yaqinda nashrdan chiqdi. Bungacha va undan keyin ham ancha vaqt davomida gonorarini ololmayotganini aytib, mendan maslahat so'rardi. Tarjimani qachon topshirgansiz deb so'radim, yanvarda topshirgan ekan, lekin gonorarni nashrdan chiqqandan keyin to'lab beramiz deyishgan ekan. Mayli degan. Nashrgacha ham ancha kutgan, kitob chiqqach ham puldan darak yo'q. Har oy "keyingi oy to'lab beramiz" degan javob oladi. Gonorari ham u darajalik katta summa emas ekan. Har na, men eshitgan tarjimonlar oladigan haqdan ancha pastroq.

"Aka, nima qilsam bo'ladi, hech pulimni ololmayapman, post yozsam qo'llab-quvvatlaysizmi?".

Men: "Yozing. Faqat yana bir imkon berib ko'ring. Bitta sanani aytishsin. To'lab berishmasa, ko'ramiz".

Xo'sh, Abu Bakrning sabr kosasi tugagani ko'rinib turibdi. Sizlarga aytsam, bu masala nafaqat uni, meni, balki boshqa tarjimonlarni va kitobxonlarni ham havotirga solishi kerak. Chunki shunday hol yuz beraversa, hech kim kitob tarjima qilmay qo'yadi. Men bu nashriyot bilan bir kitobning tarjimasi borasida og'zaki kelishuvga erishganman. Bu gaplarni eshitgan istalgan tarjimon ular bilan ishlash borasida o'ylanib qoladi. Hech kim tekinga ishlagisi kelmaydi. Zor-a, tarjimonlik oson ish bo'lsa ekan... TED videolarini tekinga tarjima qilar edim, buning uchun menga hech kim hech narsa bermas edi, lekin men uchun bu yarim kunlik yoki bir necha soatlik ish edi. Ya'ni, "jalko" emas. Lekin kitobni bir-ikki kun yoki hafta ichida tarjima qila olmaysiz. Balki kimdir bir haftada tarjima qilar, shunday qilayotganlar ham bor. Lekin shunday tarjimalar hisobiga kitob bozorimiz "ahlatxona"ga aylanib borayapti. Yaxshi haq to'lanmasa, yalintirib yurishsa, nima qiladi o'zini qiynab?))

Bir safar Ilhom Salimov bilan suhbatlashganimizda u ham bu nashriyotning anchadan beri gonorarni bermayotganini, agar ular bilan ishlasam maqsad (yaxshi) gonorar olish bo'lishi kerak emasligini aytgan edi. Chunki uning o'zi ham "Kitoblar qanday o'qiladi?" kitobi ustida mehnat qilgan (o'rtog'i tarjima qilgan, o'zi muharrirlik qilgan).

Abu Bakrning aytishicha, u bir emas, uchta kitob tarjimasi uchun o'z haqini ololmayapti. Hech bo'lmasa, bittasi uchun ham gonorar to'lab berilmagan. Hayrat! O'zi oxirgi payt bunga o'xshash holatlarni ko'p eshitayapmiz.

Biroq men o'zim hamkorlik qilgan nashriyotdan (Zukko Kitobxon) ko'nglim to'q, kitob chiqqandan keyin to'lab beramiz deyishmadi. Pul zarurligini aytgan edim, to'liq gonorar bir oy ichida to'lab berildi. Demak, tarjimonni rozi qilishga intiladigan nashriyotlar ham bor.

Abu Bakr bilan ishlagan nashriyotga kelsak, Yangi asr avlodi nashriyoti ko'pchilikning hurmatini qozongan, ancha yillik tajribaga ega nashriyot. U yerda ishlaydigan yoshlarning barchasi bizning do'stlarimiz. Tadbirlarida doimiy tarzda qatnashamiz. Shuning uchun, biz bu nashriyotga do'stmiz, dushman emas. Bizda kitob sohasi shundoq ham botib yotgan bir paytda hamjihatlikda ishlamasak bo'lmaydi, hammamiz bir-birimizni rozi qilishimiz kerak. Eng birinchi navbatda tarjimonni rozi qilish kerak.

Ushbu nashriyot tomonidan so'nggi paytlarda nashr qilinayotgan kitoblarning sifati haqidagi fikrlar ham haqiqat. Holisona fikr bildiradigan bo'lsak, bir paytlar bu nashriyot o'zbek nashriyotlari "trendsetter"laridan biri bo'lgan. Hozirgacha shunday qaraladi. Chunki ular bunday obro'ga yillar davomida ega bo'lishgan. Lekin tan olish kerak oxirgi paytlarda kitoblarda imlo xatolar, kitoblar tarjimasidagi kamchiliklargacha kuzatilmoqda. Eshitishimcha, oldin bu nashriyotga ancha mehnati singgan muharrir opa bu yerda faoliyat ko'rsatmayaptilar. Balki shu ta'sir qilgandir.

Ishga vaqtida jiddiy qarab, yondashuvni o'zgartirish lozim degan fikrlarga qo'shilaman. Zero, shuncha yillar davomida yig'ilgan obro'-e'tiborni bir pul bo'lishini biz ham xohlamaymiz.

@Bookerberg Ochish/sharhlash

2022-08-16 05:59:43 Siz ekran orqali kulayotgan insonlarni ko'rsangiz, katta ehtimol bilan, siz ham kulasiz (siz ko'rayotgan film kulgulimi yoki yo'q, bu ahamiyatsiz). Esnash ham yuqumli. Aytishlaricha, agar ikki inson uzoq vaqt davomida birga hayot kechirsa, borgan sayin bir-biriga o'xshay boshlashadi. Va bu gapda qisman bo'lsa ham haqiqat bor.

"Nudge. Tanlov qilish muhandisligi", Richard Taler, Kass Sansteyn

@Bookerberg Ochish/sharhlash