2022-06-29 21:03:24
Конституция: Янги таҳрирдаги лойиҳа қорақалпоғистонликлар орасида норозилик уйғотди
27 iyun 2022. Muallif: Садриддин Ашур/Озодлик
Ўзбекистонда 26 июнь куни жамоатчилик муҳокамасига қўйилган “Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳаси қорақалпоғистонликлар орасида норозилик уйғотди.
Ижтимоий тармоқлардаги норозилик чиқишларига асосий қонуннинг янги таҳририда Қорақалпоғистон республикасининг “суверенитети” ибораси ҳамда республика халқининг “умумий референдум асосида ажралиб чиқиш ҳуқуқи” жумласи олиб ташлангани сабаб бўлган.
26 июнь куни “Қорақалпоғистонликлар конституцияси” номи билан очилган янги Телеграм-каналга бир кунда 100 мингдан ортиқ одам аъзо бўлди, оммавий норозиликка чақириқлар янгради. 27 июнь куни эрталаб нукусликлар шаҳарда мобил интернет чеклаб қўйилгани ҳақида ёзишди.
Ўзбекистон Конституциясининг амалдаги таҳрири 70-моддаси:
“Суверен Қорақалпоғистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси таркибига киради. Қорақалпоғистон Республикасининг суверенитети Ўзбекистон Республикаси томонидан муҳофаза этилади”, дея ўқилади.
26 июнь куни жамоатчилик муҳокамасига қўйилган янги таҳрир лойиҳасида эса бу моддани қуйидагича ўзгартириш назарда тутилмоқда:
“Қорақалпоғистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси таркибига киради. Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудида Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида ҳамда қонунчилигида назарда тутилган барча ҳуқуқ ва эркинликлар кафолатланади”.
Биринчи норозилик бу моддадан «суверен» сўзининг олиб ташланганига бўляпти.
Амалдаги Конституциянинг 74-моддасида:
“Қорақалпоғистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси таркибидан Қорақалпоғистон Республикаси халқининг умумий референдуми асосида ажралиб чиқиш ҳуқуқига эга”, дейилган.
Янги таҳрирдаги лойиҳада бу моддани қуйидагича таърифлаш таклиф қилинган:
"Қорақалпоғистон Республикаси ўз ҳудудида қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятини Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига ҳамда қонунларига, Қорақалпоғистон Республикасининг Конституциясига ва қонунларига мувофиқ амалга оширади.
Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси раиси Қорақалпоғистон Республикасининг олий мансабдор шахсидир".
Иккинчи норозилик эса бу моддадан "Қорақалпоғистон Республикаси халқининг умумий референдуми асосида ажралиб чиқиш ҳуқуқига эга"лигини чиқариб ташлангани устида кетяпти.
Қорақалпоғистонлик журналист, “Makan.uz” сайти таъсисчиси Лолагул Қаллиханова ижтимоий тармоқларда тарқалган видеода Конституциянинг янги таҳририда таклиф этилаётган айни ўзгаришларга қарши эканлигини билдирди.
“Суверен Қорақалпоғистон Республикаси” сўзлари олиб ташланди, яъни Қорақалпоғистон Республикаси фуқароларининг розилигисиз республика суверенитети қонун билан олиб қўйилади”, деб ёзди Лолагул Қаллиханова “Makan.uz” сайтида 26 июнь куни эълон қилинган мақоласида.
Журналист Конституциянинг 74-моддасидаги, “Қорақалпоғистон Республикаси Қорақалпоғистон халқининг умумхалқ референдуми асосида Ўзбекистон Республикаси таркибидан чиқиш ҳуқуқига эга”, деб белгиланган модданинг ҳам олиб ташланишини “қорақалпоғистонликларнинг ўз конституциявий ҳуқуқидан маҳрум этиш”, дея баҳолаган:
"Бундай ўзгартиришларни қорақалпоғистонлик фуқароларнинг ўзлари киритиши керак эди, улар конституцияга ўз ҳуқуқларидан маҳрум этишни назарда тутувчи ўзгартиришлар лойиҳасини ўқиб ҳайрон бўлишди".
Лолагул Қаллиханова Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг Қорақалпоғистон Республикасига тегишли бобига ўзгартиришлар киритишни тўхтатиб, шу бобнинг 70-дан 75-моддаларигача бўлган қисмини ўзгаришсиз қолдиришни талаб қилиши ҳақида ёзади.
Озодлик 27 июнь куни Лолагул Қаллиханова билан боғланди. Аммо у барча фикрлари сайтида ёзилганини айтиб, ортиқча изоҳ беролмаслигини билдирди.
Янги Конституция лойиҳаси эълон қилинганидан сўнг, Фэйсбукнинг «Бу менинг Конституциям!» саҳифасида мунозара авж олди.
3 viewsOtabek Rahimov 1992 ⓑⓛⓞⓖⓔⓡ, edited 18:03