Begonalashuv

2022-12-11 18:20:14 Бегоналашув — инсон фаолияти ва унинг натижалари мустақил кучга айланиб, инсон устидан ҳукмронлик ва унга ёвузлик қиладиган ҳолатга киришишини ифодалайдиган ижтимоий жараён. Меҳнат шарт-шароити, воситалари ва маҳсули устидан ижтимоий назоратнинг йўқлигида, шахсининг ҳукмрон ижтимоий гуруҳлар томонидан алдамчилик йўли билан бошқариш объектига айлантирилишида намоён бўлади. Бегоналашув киши онгида муайян тарзда акс этади (ижтимоий меъёрларни ёт ва ёвуз меъёрлар сифатида идрок этиш, ёлғизлик ҳисси, лоқайдлик ва бошқалар). Бегоналашув концепциясининг келиб чиқиши Т. Гоббс, Ж. Ж. Руссога бориб тақалади, Ҳегел томонидан эса ривожлантирилди. 20-аср фалсафа, социология ва ижтимоий психологиясида бегоналашувнинг айрим томонлари тадқиқ этилмоқда.

@begonalashish Ochish/sharhlash

2022-12-10 14:04:29 Бегоналашиш типида ёзадиган ёзувчилар қарашларида уни тушуниш ва белгилашда турли фарқлар бўлади, албатта. Баъзи бир муаллифларнинг фикрича, бу тушунча инсонга ҳам, ноинсоний нарсаларга ҳам (Худо, дунё ва табиатга) тегишли бўлиши мумкин. Аммо аксарият ёзувчилар буни фақат одамларга тегишли деб ҳисоблашади. Бу тушунча умуман олганда жамиятга эмас, балки фақат шахсларга тегишли бўлиши мумкинлигини таъкидлайдилар. Бу каби бир қатор муаллифларнинг фикрига кўра, шахснинг ўзи яшаб турган жамиятга мос келмаслиги унинг бегоналашганлигидан далолат беради.

@begonalashish Ochish/sharhlash

2022-12-10 05:03:18 Бегоналашиш тушунчасининг концепцияси нафақат тиббиётда, фалсафада, балки бадиий адабиётда, умуман, адабиётшуносликда кенг учрайди ва ҳозирги кунга қадар ўрганилади. Аслини олганда бегоналашиш концепциясининг яратилиш босқичида бадиий адабиётлар ҳам катта роль ўйнаган. Мисол қилиб айтганда, антик шоир ҳисобланмиш Гомернинг «Иллиада» ва «Одиссей» достонларида ҳам бегоналашишнинг айрим шакллари учрайди. Бу шакллар кўпинча Иллиаданинг хатти-ҳаракатларида кўпроқ кўринган. Умумий қилиб олганда, бегоналашиш адабиётда кўпинча шахснинг жамиятдан ҳимояланган психологик изоляцияси сифатида намоён бўлади. Гаролд Блум ўз китобида Уилям Шекспирнинг «Ҳамлет»ини бегоналашишнинг «энг юқори адабий портрети» деб таърифлаган.

@begonalashish Ochish/sharhlash

2022-12-09 17:14:25 Файласуф Ширнер ўз китобида, ҳатто «инсонийлик» ҳам шахс учун бегоналаштирувчи идеал восита эканлигини таъкидлаган.

Капиталистик жамиятларда бегоналашиш рўй бериши юқори, чунки ишда ҳар бир киши умумий бойликка ҳисса қўшади, лекин улар ҳар бир индивиднинг ушбу жиҳатини фақат ижтимоий эмас, балки хусусий мулкка эга бўлган ишлаб чиқариш тизими орқали ифодалайди. Улар учун ҳар бир шахс воситачи сифатида эмас, балки асбоб сифатида хизмат қилади, қисқа қилиб айтганда капиталистик жамиятда ҳар бир шахс ижтимоий мавжудот ҳисобланади.

@begonalashish Ochish/sharhlash