Бир йил олдин пост ёзган эканим. Ҳали ChatGPT чиқмаган эди: | Allaev Uz (16 )

Бир йил олдин пост ёзган эканим. Ҳали ChatGPT чиқмаган эди:

McKinsey консалтинг компанияси тахминларига кўра яқин ўн йилда сунъий интеллект 800 миллионта иш ўрнини эгаллайди. Бу сайёрадаги бугунги иш ўринларининг 30 фоизига тенг. 800 миллиондан ортиқ инсон ўз ўрнини компьютерга ва роботларга бой беради. Бу вазиятдан энг биринчи бўлиб юқори салоҳият талаб қилмайдиган оддий иш ўринлари азият чекади.

Бу сизга фантастика бўлиб туюлиши мумкин. Лекин, тарихан бунга ўхшаган ҳолат бир неча маротаба бўлган. Масалан, автомобиль кашф этилишидан олдин асосий транспорт воситаси от бўлган. Автомобиль отга ўхшаб сакрамайди, унда ҳиссиёт йўқ, яқинлик ҳис қилмайсиз. Лекин, транспорт воситасининг вазифаси ҳиссиёт, сакраш ёки табиий жонзотга тегишли бирор нарса эмас, вазифа сизни бир манзилдан иккинчи манзилга тезроқ, қулайроқ ва хавфсизроқ олиб бориш.

Компьютерлар ва интернет ривожланиши миллионлаб бюрократик жараёнларни ютиб юборди. Натижада, қоғозбозлик ва турли ҳисоб-китоблар билан шуғулланадиган миллионлаб иш ўринлари аста-секинлик билан йўқолди. Автоматизация эвазига одам ўрнини дастур эгаллаши бугун ҳам давом этмоқда.

Яқин келажакда шофёр, ошпаз, нонвой, юк ташувчи каби энг содда ишлар сунъий интеллект қўлига ўтади. Масалан, бугун Хитойда алибабанинг қўнғироқлар марказидаги муаммоларнинг 83 фоизини сунъий интеллект ҳал қилади яъни мижоз мурожаатига сунъий интеллект жавоб беради ва ишдаги унумдорлик оддий оператордан кўпроқ. Худди шунақа, яқин келажакда машиналардаги автопилот режими ҳайдовчиларни иш ўрнини эгаллаб бошлайди. MyTaxi дан такси чақирганда машинанинг шофёри бўлмайди. Тўғри, «ҳайдовчи сунъий интеллект» сизга Украина Россия урушида Россиянинг ҳақлигини, Байденнинг қанақа ақлдан озганию, Путин ошни қанчалик яхши кўришини тушунтирмас, лекин автопилотдан муҳим талаб сизни манзилга арзонроқ, хавфсизроқ ва тезроқ етказиш бўлади. Сунъий интеллектга "Маҳалла қатталигини" ва пробкани вилоятликлар яратаётганлигини қизиғи йўқ.

Тараққиётдан ортда эканлигимизни ҳисобга олсак, бизга бу жараёнлар ўн эмас, йигирма йилда етиб келар. Лекин, бир нарса аниқки, бугунги касбларнинг катта қисми яқин келажакда йўқолиб, ўрнини сунъий интеллект эгаллайди. АҚШда бугун ошпазсиз ресторан, Францияда дастурий таъминот билан бошқариладиган новвойхона ишламоқда.

Инсоният бўлса бундан олдинги тараққиёт даврида қилган ишини қилади яъни иқтисодий ривожланиш эвазига бутунлай янги касблар пайдо бўлади, инсоният олдига янги масъулият қўйилади. Ким тезроқ ўзгариб, тезроқ ўрганиб, тезроқ мослашса ўша яхши яшашда давом этади.

Яна бир марта айтаман, бу узоқ келажак эмас, ҳозирги ўсаётган фарзандларимиз олдига замон қўядиган улкан масала бўлади. Демак, таълим ўтмишга эмас, келажакка йўналтирилган бўлиши керак. У ўз олдига сочини деса бошини олиб келадиган, фикрлашдан узоқ «мукаммал ижрочини» тарбиялашни эмас, мослашувчан, танқидий ва таҳлилий дунёқарашга эга янги фуқарони тарбиялашни бош вазифа қилиб қўйиши керак.

Таълимдан кўп ҳам умид қилмасдан, ота-оналар ўз фикрига эга, замон чақириқларига мос фарзанд ўстириш масъулиятини ўзларига олаверишгани яхши. Бу сафарги техник тараққиёт кўлами биз ўйлагандан анча кенг бўлади ва тарихда шахснинг иқтисодий қийматини биринчи марта ҳиссиёт асосида фикрлайдиган инсон эмас, аниқ алгоритмлар билан ишлайдиган совуқ техника баҳолайди.


Хулоса, болангизни «ижрочи қўй»га айлантирманг. У фикрлайдиган, савол қўядиган, ўз хатоларини тан олишни биладиган мустақил инсон бўлиб ўссин чунки у сизникидан кескин фарқ қиладиган реалликка яшашга мажбур бўлади. У реалликда у фақат доимий қайта ўрганиш, компьютер ёки робот қила олмайдиган ишни қилиш, мураккаб фикрлаш ва ижодкорлик эвазига ғолиб бўлиши мумкин.

@allaevuzb