2023-03-15 19:22:38
Қалбингни ҳеч қаерга қоёлмаслик ва ҳеч қаерга сигмаслик…
Дунёдан бегоналик ҳис қилишимда шу ҳиснинг орни бор. Ҳисга қуллик қулликлар ичида энг қароси. Бундан қутилиш қийин. Аслида ҳиссиётга қул одамларни бошқа одамларнинг котариши, қабул қилиши қийин. Достим Раҳимжон айтганди, айнан ҳиссиётдан қочиш учун, ҳиссоётга тоқат қилолмаслик учун ҳам фалсафага озини уришини. Жами файласуфлар шундай болса керак. Китобларга озини урувчи одамлар ҳам шундай. Қолипларни бузувчиларга уринувчилар ҳам айнан ҳиссиётга тоқат қилолмайдиган одамлардир. Кимдир қолипни бузиш учун журъат топади, кимдир ҳиссиётлари ҳақида мушоҳада қилавериб, уларга эрк беролмаслик туфайли файласуф болиб кетади. Мен ҳам китоб билан, мушоҳада билан очирмоқчи эдим ҳиссиётларим овозини. Кейин ёзганларим ҳақида ҳиссиёт эмас, интеллектнинг кучайиб кетгани ҳақидаги таъналарни коп эшитдим. Лекин ҳиссиётларингни тола қойвориб, ичингдаги девоналик билан яшасанг, жамият қоидалари қабул қиладими сени? Ҳимоясиз қалбинг ё ҳиссиётларингни ҳимоя қила олармиди? Ёқ, бундан баттар таъналарни эшитасан. Дунё ҳиссиёт учун мосланмаган ва дунёнинг энг тоқат қилиб болмайдиган ҳоли ҳам –ичингдаги ҳисларингдир. Ҳиқариб яшайман десанг – доим қандайдир меъёр ва мувозанат талаб қилинади? Аммо ҳиссиёт яна меъёрга бойсунса, яна меъёр ҳақида ойлай бошласанг, ҳиссиётингни яшаётган болсанми? Меъёр ҳақида ойладингми демак ҳисни таҳрир қилишни бошладинг. Охир-оқибат бу вазиятда сен ҳиссиётдан чиқиб кетиб Англанганлик томон ёл олишга мажбирсан. Бу оша бошқаларга Ақл ё интеллеcт деб коринадиган босқич. Ҳар ҳатти-ҳаракатингни, созларингни доим англаб туриш – бунинг ҳам босими ҳиссиётга тоқат қилолмаслик босимидан оз эмас.
Кеча оқиб қолдим, Мурод Човуш «Ҳеч» романи фикрда, ойда, хаёлда, тушда, манфаат бор, лекин ҳисда ёқ, унинг ози сонгги манзил деган экан. Сонгги манзил ва ялнгоч ибтидо. Одам аввалбошда фақат ҳисни яшагиси келаверади. Лекин ҳисларини ташқарида яшамак учун унга шакл кийдиришга мажбур –ой, фикр, хаёл коринишда. Дунё ё жамият ялангочликни, ҳислар ялонгочлигини яшашга тоқатли эмас. Бунга сари одам оз ҳисларигаям тоқат қилолмайди. Охир-оқибат инсон учун идеал борлиқ ёндаш борлиқлигини ҳис қиласан –бу эҳтимол хаёлда яратилган нореал борлиқ болсин, ё китоблардаги, ё олимдан кейинг ҳаёт ҳақидаги тасаввур, хуллас, ошалар идеал борлиқ туйилаверади, аммо асли бу борлиқ эмас. Инсон айнан ҳислари туфайли ҳам бу оламга бегоналшиб боради.
п.с.: Куз келди, ҳиссиётлар тинчлик бермайдиган фасл. Шу кузда бу ерларда қолмоқчи эмасдим. Кетишим керак уч ойга қаерларгадир.
9 views16:22
I
