2022-05-11 22:24:46
Asosiy stavka nima va u bizning hayotimizga qanday taʼsir koʻrsatadi?
Markaziy bankning asosiy stavkasi — MB tomonidan tijorat banklariga kreditlar berishning minimal foizi hisoblanadi. Banklar MBdan kredit olib, kompaniyalarga, chakana isteʼmolchilarga va boshqa banklarga oʻzlarining foiz stavkalari boʻyicha kreditlar berishadi, bu Markaziy bank stavkasidan bir oz yuqori boʻladi.
Asosiy stavka pul-kredit siyosatining asosiy quroli boʻlib, uning yordamida Markaziy bank soʻmning kursini nazorat qilishi va mamlakat iqtisodiyotiga taʼsir koʻrsatishi mumkin.
Past stavka pul arzonligini anglatadi. Natijada korxonalar va aholining kredit olish faolligi, tadbirkorlik, shu bilan birga iqtisodiyot ham rivojlanadi. Bunday siyosatning salbiy taʼsiri inflyatsiyaning oshishi boʻlishi mumkin — pul arzon, shuning uchun u bozorda juda koʻp. Asosiy stavka past boʻlganda chayqovchilikning jozibadorligi oshadi, shuning uchun banklar xorijiy valyutani faol ravishda sotib olishadi. Bu bozorda tobora koʻpayib borayotgan soʻmning qadrsizlanishiga olib keladi. Bunga javoban Markaziy bank ham stavkalarni oshirishi mumkin. Shunda valyuta savdosi kamroq foyda keltirishni boshlaydi, chayqovchilar bozordan soʻm sotib oladi va kurs barqarorlashadi.
Agar iqtisodiyotda inflyatsiyaning sezilarli tezlashishi kuzatilsa va Markaziy bank asosiy stavkani oshirsa, pul jalb qilish xarajatlari oshishi sababli banklar kreditlar va depozitlar boʻyicha foiz stavkalarini oshirishi mumkin. Biroq, shu bilan birga, yuqori stavka ham salbiy oqibatlarga olib keladi: aholining xarid qobiliyati va iqtisodiy rivojlanish surʼatlari pasayadi.
Inflyatsiyaning pasayishi va shunga mos ravishda asosiy stavkaning pasayishi bilan banklararo va xalqaro banklararo bozorda pul mablagʻlarini jalb qilish arzonlashadi va shunga mos ravishda ular nisbatan past foiz stavkalarida kreditlar beradi, uy xoʻjaliklari va korxonalar uchun moliyaviy resurslar arzonlashadi.
Mijozlar bilan shartnomalar tuzishda Markaziy bankning asosiy stavkasi ham qoʻllanilishi mumkin. Bunday hollarda kredit boʻyicha foiz stavkasi asosiy stavkaga “bogʻlanadi” va kredit boʻyicha foizlarni toʻlash miqdori asosiy stavka darajasiga qarab oʻzgaradi. Yangi shartnomalar uchun foiz stavkasi yuqoriroq, eskilari uchun bu shartnoma shartlariga bogʻliq boʻladi.
@laissezfaire_only
https://www.gazeta.uz/uz/2022/04/22/credits-for-business/
143 viewsShohrux, edited 19:24