2022-06-10 07:48:56
Нархлар ва камбағалликХабарингиз бор, нон ва ун нархи ошди. Газ ва электр нархини ошириш таклиф қилинмоқда. Натижада пастдаги расмда келгани каби ҳар хил фикрлар тарқалмоқда.
Биз қандай фикрда бўлишимиз керак?
Бир томондан тоғри, нарх ошиши камбағалларга оғир келади. Лекин, танганинг иккичи томони ҳам бор.
Электр энергияси мисолини олайлик.
Фараз қилайлик жамиятимизда, 100 та одам яшайди, 20 таси камбағал, 70 таси ўртаҳол ва 10 таси бой. Шу пайтгача давлат камбағал 20 та одамга оғир келмасин деб электр нархларини таннархидан паст сотиб келган (бойлик жиҳатдан дунёда 120 ўринлардамиз, лекин электр нархлари арзонлиги бўйича 7 ўриндамиз).
Таннархдан арзон сотилди дегани, зарар давлат бюджетидан қоплаб берилди дегани. Бу сумма кичик рақам эмас, баъзи манбалар 5,5 млрд доллар, базилар 3,5 млрд доллар ва баъзилари 1,2 млрд доллар дейди. Нима бўлганда ҳам катта сумма.
Келиб чиқадики, бунча пул жамиятдаги 100 та одамнинг барчасига бўлиб берилмоқда. Камбағал ҳисобига камбағал бўлмаган ҳам фойда кўрмоқда. Лекин, фойданинг кўпини бойлар кўради, чунки уларнинг уйлари каттароқ, электр жиҳозлари кўпроқ. Келиб чиқадики, бюджет маблағлари бойларни кўпроқ қўллаб-қувватлашга сарфланмоқда.
Демакки, нархларни сунъий арзон ушлаб туриш оптимал йўл эмас. Камбағалга ёрдам беришнинг бошқа бир йўлларини қидириш тоғрироқ.
Бунинг устига ҳозирги йўл бошқа муаммоларни ўзи билан етаглаб келмоқда. 1. Нарх пастлиги ҳисобига давлатдан бошқа бу соҳага инвестиция киритмайди, натижада ҳамма ускуналар эскириб яроқсиз ҳолга келмоқда.
2. Инвестор кирмас экан, соҳанинг бошқатув тизими ҳам сифатсизлигича қолади, ўғрилик ва йўқотишлар бартараф этилмайди.
3. Аҳоли сони ўсмоқда, электрга талаб ошмоқда, янги қувватлар керак бўлади, уларни қуриш учун эса табиийки маблағ керак.
4. Камбағал бўлмаган қатлам учун эса электр нархининг арзонлиги унинг кўп миқдорда исроф бўлишига олиб келмоқда.
Нархларни бозор даражасигача кўтариш эса юқоридаги муаммоларни ҳал бўлишига олиб келади. Соҳа ривожланади, электр энергия таъминоти узлуксиз бўлади, исроф ва ўғрилик камаяди.
Камбағалларга оғир келмаслиги учун давлат уларнинг электрга ошган харажатларини бошқа томондан қоплаб бериши мумкин. Шу билан бирга 250 квт-соатгача арзонроқ сотиш ҳам камбаъгалга ёрдамнинг бир тури деб қараш мумкин. Чунки уларнинг уйлари одатда кичик ва электр жиҳозлари камроқ бўлади ва кўп ҳолларда улар 250 квт-соатдан кўп электр ишлатмайди.
Бир сўз билан айтганда, давлат субсидиянинг бойларга (ўртаҳолларга) берилаётган қисмини тўхтатади. Бу пулни бошқа камбағаллар кўпроқ фойдаланадиган соҳаларни ривожлантиришга сарфлаши мумкин бўлади
@Bakhromovich_blog
55 viewsБегали, edited 04:48