'Гугурт бир тийин эди' дейдиганларни тушунишни бошладим Собиқ | Zafarbek Solijonov

"Гугурт бир тийин эди" дейдиганларни тушунишни бошладим

Собиқ СССРда яшаган, "гугурт бир тийин эди" дейдиган айрим инсонларни энди тушуняпман. "Мамлакатлар таназзули сабаблари" асарида шу ҳолат тушунтиришга ҳаракат қилинган. Большевиклар ва оқ подшо тарафдорлари ўртасида уруш кетаётган вақтда АҚШдан экспедициялар юборилади. Шундай гуруҳларнинг бирида зиёли журналист Линкольн Стеффенс ҳам бўлган.

У АҚШда вахший кариталистларга уруш очган, ўткир танқидчи журналист сифатида ном қозонганди. Ҳукумат гуруҳга уни миссия ишончли кўриниши ва душманлик руҳини пасайтириш учун қўшганди. Ленин билан тинчлик келишувига эришган гуруҳ кейинроқ АҚШга қайтади. 1931 йили у шундай ёзган:

"Совет ҳукумати эволюцион дастурга эга революцион ҳукумат экан. Уларнинг режаси йўқсиллик ва давлатмандлик, порахўрлик, алоҳида табақалар учун берилган имтиёзлар, зулм, уруш каби иллатларни бевосита йўқотиш эмас. Балки уларнинг сабабларини аниқлаб, илдизини қуритишдан иборат экан.

Улар кичик, аммо малакали озчиликка таянган диктатура ўрнатган. Мақсадлари бир неча авлодлар учун иқтисодий ресурсларни илмий жиҳатдан қайта ташкил қилиш ва шу орқали дастлаб иқтисодий демократияга, кейинчалик эса сиёсий демократияга эришишдир", деб ёзган. Балки иқтисодчи бўлмагани учун жуда кўпчилик қатори у ҳам руҳлангандир. Шу сабабли "Мен келажакни кўрдим ва у рўёбга чиқяпти" дея машҳур иборалар ҳам ўйлаб топгандир.

Кучли иқтисодчилар айтганидек, 70 йиллар охиригача жуда кўп ғарбликлар СССРда келажакни кўргани рост ва қайсидир миқдорда эришилганди ҳам. Бироқ СССРда қуролланиш ва космосдан ташқари барча соҳаларда инновация етишмади. Иқтисодий рағбат етишмовчилиги ва сиёсий элитанинг инжиқликлари ушбу давлатни қулатди.

Ўша даврда кўк бочкаларда тонналаб салярка, бензин сақланган, истаганча фойдаланган, омборда яшиклаб шоколадлар сақлаган, ҳозиргидек дабдабага қизиқмаган, волга минган бобомни энди тушуняпман.

@Zafarbek_Solijonov