2021-02-07 19:15:59
Даҳр судидин тамаъ узким, зиёне беш эмас,
Умрни тутқил ғаниматким, замоне беш эмас.
Уй бино айлаб ажабтур элни меҳмон айламак,
Улки бу уй ичра беш кун меҳмоне беш эмас.
Қўй тавонолиғ сўзин, ёд эт ажал хоринки, бил
Пашшалар ниши қошинда нотавоне беш эмас.
Кир фано дайридаким, ҳар шайху юз савдо анга,
Улки отин хонақаҳ қўймиш, дўконе беш эмас.
Эйки, бўлмиш хилъатинг зарбафт, бори билким, ул
Маъни аҳлин кулдурурга заъфароне беш эмас.
Меҳр – тожу чарх – тахтинг бўлса ғофил бўлмаким,
Меҳр бемеҳру фалак номеҳрибоне беш эмас.
Шаҳға иш эл фикрини қилмоқдур, улким, зеб ким?
Бир суруг қўйдур руоё, ул шубоне беш эмас.
Гар Навоий истади авворалиғ, эй аҳли ҳуш,
Ғам еманг, девонайи бехонумоне беш эмас.
Авжи давлат узра бўлсун доимо Билқиси аҳд,
Ким Зуҳал қасрида ҳар тун посбоне беш эмас.
ЛУҒАТ:
• Даҳр – дунё.
• Суд – фойда.
• Беш – кўп, ортиқ, зиёда.
• Тавоно – кучли, қудратли.
• Нотавон – заиф, бечора.
• Фано дайри – дунё лаззатидан кечиб, фоний бўлганлар дунёси.
• Савдо – хомхаёл.
• Хилъат – уст кийим.
• Зарбафт – зарбоф.
• Заъфарон – таъбни хуш қилувчи бир нав сариқ тусли гул, бу ерда хазон маъносида.
• Меҳр – қуёш.
• Раоё – фуқаро, раият.
• Оввора – овора; сарсон, тентираган.
• Аҳли ҳуш – ҳушёрлар, зийраклар.
• Шубон – чўпон.
• Билқиси аҳд – бу ерда Ҳусайн Бойқаронинг хотинларидан бири, хусусан Хадичабегим назарда тутилган.
НАСРИЙ БАЁНИ:
• Дунё савдосида фойда топишдан умидингни узким, турган-битгани кони зарардир. Умрни ғамнимат билким, бир дамда ўтиб кетади.
• Ўзи бу дунёда беш кунлик меҳмон бўлгани ҳолда, элни меҳмон қилиш учун катта кошона қурган одамларга ажабланаман.
• Жуда қудратлиман дея даъво қилмагин, ажал тиконини эсла. Билки, ҳатто оддий пашшанинг ниши олдида бир нотавондирсан, холос.
• Фано дайрига кир, сен талпинган шайхлар юзлаб хомхаёллар асири. Хонақоҳ деб қургани ғариб дўкондан ортиқ ҳеч нарса эмас.
• Ҳашамат учун зарбоф тўн кийибсан, билиб қўйки, бу ҳашаматинг маънавият аҳли наздида кулгили заъфарондан ортиқ эмас.
• Қуёш – бошингда олтин тож, осмон пойингда тилла тахт бўлса ҳам ғафлатда қолмагин. Аслида қуёш, яъни ишқинг тушган ёр ҳам меҳрсиз, фалак, яъни дунё ҳам меҳрибон эмас.
• Шоҳнинг иши – эл дардига дармон бўлиш, унга ортиқча ҳашам, кибру ҳавога берилишни ким қўйибди? Раият, халқ – мисоли бир сурув қўй бўлса, шоҳ – шу қўйлар хизматидаги бир чўпондан ортиқ ҳеч ким эмас.
• Эй оқиллар, агар Навоий Мажнун каби сарсону саргардонликка мойил бўлса, сира ажабланманг, унинг бошпанасиз девонадан ортиқ жойи йўқ.
• Замонамиз Билқиси – маликамиз ҳамиша бахту давлат узра бўлсинлар. Зуҳал маликамиз қасрида кечалари бор-йўғи бир посбон кабидир.
Ғазалнинг тўлиқ шарҳу изоҳини "Yosh kuch" журналида ўқийсиз.
@yoshkuchman
243 views16:15
Y
